شبکه اطلاع رسانی افغانستان >> اطلاعات عمومی

ساختار دولت در قانون اساسی افغانستان

قانون اساسی افغانستان،یک دولت "اسلامی"،"دموکراتیک " و"جمهوری " را پیش بینی نموده است. "اسلامی "است ، زیراکه دین مردم و دولت اسلام است (ماده2) و قوانین دولتی باید مطابق با اسلام باشد (ماده 3) "دموکراتیک"است ،زیرا قدرت توسط نمایندگان منتخت اداره می شود(ماده 4،6وپاراگراف 7 پیشگفتار). "جمهوری"است ،زیرا حاکمیت که مربوط به اتباع و شهروندان است ،ملت را تشکیل میدهد که (خواسته های شان )مستقیماً توسط نمایندگان منتخب شان ابراز می گردد(ماده 4فقره1).
قانون اساسی،اضافه بر این سه اصل اساسی دولت ،ساختار سیستم ریاستی را آمیخته با اختیارات بسیار قوی پارلمانی ایجاد کرده است. از مشخصه های مهم سیستم های ریاستی این است که: قوای دولتی (اجرائیه، مقننه و قضائیه ) مشخصاً تفکیک شده اند. رئیس دولت رئیس حکومت می باشد رئیس دولت مستقیماًازمردم طرف انتخاب می شود.

صلاحیت هاو وظایف رئیس جمهور:
رئیس جمهور به صفت رئیس دولت صلا حیت های خاصی در عرصه های اجرائی، تقنینی و قضایی دارد (ماده 60). این صلاحیت ها ، علاوه بر قدرت کامل اجرایی وی به حیث رئیس حکومت نیز می باشد. صلاحیت های رئیس جمهور به صفت رئیس دولت بیشتر تشریفاتی و اجرایی است . اکثر صلاحیت های موثر رئیس دولت به اساس قانون اساسی افغانستان با شورای ملی " ولسی جرگه "مشترک می باشد.

صلاحیت های مستقل رئیس جمهور :
افتتاح اجلاس شورای ملی و لویه جرگه (ماده 64 فقره 9) افتخاری.
قبول اعتماد نامه های نمایندگان دولت های خارجی در افغانستان (ماده 64 فقره 15)افتخاری .
قبول استعفای معاونین رئیس جمهور (ماده 64 فقره 10 ) افتخاری .
اعطای اعتبار نامه جهت عفد معاهدات بین المللی (ماده 64 فقره 17) افتخاری .
اعطای مدال(ماده 64 فقره 19)افتخاری .
قیادت اعلای قوای مسلح افغانستان (ماده 64 فقره 3)اجرائی.
ریاست حکومت (مواد 71و 77) اجرایی.
تعیین ،تقاعد و فبول استعفای قضات ،ادارات و مقامات عالی رتبه (ماده 64فقره 13) اجرایی.
اتخاذ تصامیم لازم برای دفاع از استقلال کشور (ماده 64 فقره 5)اجرائئ.
تعیین سران نمایندگی های دولت نزد دولت های خارجی و سازمان های بین المللی (ماده 64 فقره 14) اجرایی. برگزاری ریفراندوم یا همه پرسی (ماده 65)اجرایی.
تاسیس کمیسیون هایی جهت بهبود اداره کشور (ماده 46 فقره 20)اجرایی.
برگزاری لویه جرگه (ماده 64فقره 7) تقنینی .
توضیح قوانین و فرمان های تقنینی (ماده 64 فقره 16) تقنینی.
انتصاب یک سوم اعضای مشرانو چرگه (ماده 84)تقنینی .
تجدید نظر یا رد طرح قانون که شورای ملی آن را تصویب نموده است (ماده 94)تفنینی.
برگزاری جلسات فوق العاده شورای ملی (مواد 104 و107 )تقنینی.
تخفیف و عفو مجازات (ماده 64فقره 18)قضایی.
امضای مجازات اعدام (ماده 129)قضایی.

صلاحیت های مشترک با شورای ملی:
1. تعیین خطوط اساسی سیاست کشور (ماده 64 فقره 2)اجرایی.
2. اعلام جنگ و صلح (ماده 64 فقره 4)اجرایی.
3. اعزام قطعات قوای مسلح به خارج از کشور (ماده 64 فقره 5) اجرایی .
4. اعلان حالت اضطرار و خاتمه دادن به آن (ماده 64فقره 8) اجرایی.
5. تعلیق اجرای مواد خاصی از قانون اساسی (ماده 145)اجرایی .
6. انتقال برخی از صلاحیت های شورای ملی ملی به حکومت (ماده 144)اجرایی.

به دلیل ماهیت حساس این صلاحیت ها نسبت به دموکراسی ،حاکمیت و سطوح ساختار دولت ،تمام این صلاحیت ها به تأیید شورای ملی نیاز دارد ، به استثنای صلاحیت های ذکر شده در (ماده 144)که مشورت با روسای هر دو مجلس شورای ملی و رئیس ستره محکمه را نیاز دارد. درحالیکه صلاحیت های ذکر شده در(ماده 145)مستلزم تأیید روسای مجالس شورای ملی و رئیس ستره محکمه می باشد. 7. پیشنهاد اصلاح قانون اساسی با بأیید شورای ملي (ماده147).

صلاحیت های مشترک با ولسی جرگه:
1. انتصاب اعضای دولت و روسای ارگان های مستقل با تأیید ولسی جرگه (ماده 64 فقره 11 )اجرایی.
2. تعیین رئیس و اعضای ستره محکمه با تأیید ولسی جرگه (ماده 64 فقره 12)قضایی.
3. تصویب معاونین رئیس جمهور (در حالت فوت و استعفا) با تأید ولسی جرگه (ماده 68)اجرایی.

قابل یادآوری است که مطابق (ماده 64 فقره 11) ،فقط انتصاب مقام های مذکور در آن فقره ،بین رئیس جمهور و ولسی جرگه مشترک است ،نه عزل و استعفای شان وهمچنان ،طبق (ماده 64 فقره 12) ، صلاحیت انتصاب مشترک است که شامل عزل آنها نمیشود .زیرا آنها به خاطر حفظ استقلال شان توسط رئیس جمهور قابل عزل نیستند و تا پایان مدت تعیین شده در قانون اساسی ،در مقام خود باقی می مانند (ماده 117) مراقبت از اجرای قانون اساسی (ماده 64 فقره 1)عمومی.تعبیرکلی آن فقره به رئیس جمهور اجازه می دهد که از هر یک از صلاحیت قبلی خود برای انجام این وظیفه استفاد ه نماید و حدود این صلاحیت کلی است و تمام قدرت ها ،مراجع و ارگان ها را شامل می گردد.رئیس جمهورمی تواند این صلاحیت خود را از طریق تشکیل کمیسیون مستقل نظارت اعمال نماید (ماده 157).انتصاب اعضای کمیسیون نیازمند تأیید ولسی جرگه می با شد. بنابراین ، صلاحیت انتصاب اعضا،یک صلاحیت یا وظیفه کلي است که مستفلأ توسط رئیس جمهور ومشترکأ با ولسی جرگه اعمال ميشود.

قوه اجرائیه
قوه اجرائیه یا حکومت از وزرا یا کابینه تجت ریاست رئیس جمهور تشکیل می گردد هر وزارتخانه یک واجد اداری است که توسط وزیر مربوط اداره میگردد(ماده 77). اعضای شورای ملی می توانند به عنوان وزیر انتصاب گردند ، منتها فقط بعد از سلب عضویت از شورای ملی که در عوض وی شخص دیگری مطابق به حکم قانون تعین می گردد(ماده 73). وزرا در برابر رئیس جمهور به عنوان رئیس شان پاسخگو هستند (مواد 71و 77)واز نظر سیاسی در برابر ولسی جرگه مسئول اند ،(مواد 77،91،92).

وظایف و صلاحیت های حکومت
1. اجرای احکام قانون اساسی ، قوانین و تصامیم نهایی محاکم .
2. حفظ استقلال ،دفاع از تمامیت ارضی و پاسداری از منافع کشور (ماده 75، فقره 2).
3. تأمین نظم و امنیت عانه و از بین بردن هر نوع فساد اداری (ماده 75،فقره 4).
4. ترتیبب بودجه ،تنظیم امور مالی دولت و حفاظت از دارایی عامه (ماده 75،فقره 4).
5. طرح و اجرای برنامه های انکشافی (ماده 75،فقره 5)،بعد از تأیید شورای ملی (ماده 90 ،فقره 6).
6. ارائه گزارش به شورای ملی دربارهءامور انجام شده و برنامه های عمدهءسال مالی جدید(ماده 75،فقره6)
7. ریاست اداری حکومت (مواد 77،126،137).
8. وضع و اجرای مقررات اداری (ماده 76)..
9. تهیه فرمان های تقنینی برای تأیید رئیس جمهور (ماده 79). .........................................