راجع به قدمت نوروز گفته اند که از عهد بابلیان و 583 سال قبل از میلاد یعنی زمان حمله کوروش به بابل و یا زرتشت بنا نهاده شده است. همچنین نوروز در میان هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است.

اسلام نیز زمانی که وارد ایران شد با برگزاری جشن نوروز مخالفتی نکرد. بگونه ای که حکومت ها سعی در نظم بخشیدن به این روز شدند تا سرانجام در دوران سلجوقیان، جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی، تعدادی از ستاره شناسان ایرانی از جمله خیام را جهت سامان دادن به تقویم گرد آورد این گروه، نوروز را در یکم بهار (ورود آفتاب به برج حمل) قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند که به تقویم جلالی معروف شد و از سال 471 هجری رسما آغاز شد.

در این مختصر ما ابتدا به نوروز از منظر نجومی می پردازیم و سپس نگاه اسلام و بخصوص ائمه هدی(ع) را راجع به نوروز بیان خواهیم کرد:
زمین در حرکت خویش در فضا به دور خورشید، دارای حرکاتی است که عبارتند از:

1- حرکت وضعی؛ حرکت چرخش زمین به دور محور خودش که از مشرق به سمت مغرب می باشد و باعث پیدایش شب و روز می گردد. مدت زمان این حرکت 23 ساعت و 58 دقیقه و 49 ثانیه است. در این مدت زمانی دقیقا خط نصف‌النهار یک نقطه از زمین دوباره وارد همان فضای یک‌سال پیش خود می‌شود. همچنین سرعت زمین به دور خود 30 کیلومتر در هر دقیقه یعنی حدود 1800 کیلومتر در ساعت می باشد.

2- حرکت انتقالی؛ حرکت زمین به دور خورشید که در یک مدار بیضی شکل صورت می‌گیرد و مدت آن 365 روز و شش ساعت و هشت دقیقه و 38 ثانیه است. از این حرکت ماه ها دوازده گانه پدید می‌آید. سرعت زمین در این حرکت در هر ثانیه حدود 30 کیلومتر است یعنی حدود صد هزار کیلومتر در ساعت می باشد.

3- حرکت موجی؛ کره‌ی زمین در حین گردش خویش، ضمن چرخیدن به دور خود مانند موجی بالا و پایین می‌رود. فاصله‌ی تناوب این حرکت موجی ۱۹ سال است

4- حرکت فرفره‌ای؛ حرکتی که یک فرفره‌ی مخروطی هنگام چرخیدن، محور آن یک دایره‌ی فرضی ایجاد می‌کند و زمین نیز هر ۲۵۸۰۰ سال یک بار نوک میله‌ی فرضی و محور شمالی‌ آن به طرف ستارگانی که مکان آن‌ها روی دایره‌ی فرضی‌ قطب شمال است طی مسیرکرده ودوباره به جای اول خویش می‌رسد. این ستارگان عبارتند از جدی و به دنبال آن سفوس «بال‌الطیر» و «وگا» و «هرکول» و سپس مجددا ۲۵۸۰۰ سال بعد دوباره ستاره‌ی جدی قطب زمین می‌شود.

5- حرکت مقصدی؛ خورشید و سیارات ضمن سایر حرکات خویش، به طرف ستاره‌ی نسرواقع یا «وگا» حرکت می‌کند.

حرکات دیگری نیز برای زمین وجود دارد از جمله :حرکت در خوشه کهکشانی، حرکت انبساط کیهان و حرکت در کهکشان راه شیری که در اینجا نیازی برای بیان آنها وجود ندارد.

برای روشن شدن موضوع لازم است راجع به اصطلاح دیگری به نام دایره البروج نیز اشاره گردد که خورشید علاوه بر مسیر ظاهری روزانه خود در آسمان، در طول یک سال شمسی مسیر مشخصی را در میان ستارگان می پیماید. این مسیر زاویه ای حدود 5/23 درجه با استوای سماوی تشکیل می دهد و در نتیجه خورشید با زاویه میلی بین 5/23+ و 5/23- درجه در آسمان پدیدار می گردد. مسیر حرکت خورشید در کره سماوی را دایره البروج می نامند. پیشینیان ستارگان موجود در این مسیر را به دوازده صورت فلکی تقسیم نموده اند که خورشید به ترتیب در هرکدام, حدود یک ماه توقف می کند. که به آن برج گفته می شود.

چون صفحه چرخش مدار زمین حول خورشید بر استوای زمین منطبق نیست و زاویه‌ای حدود 23.5 درجه می‌سازد، استوای سماوی که امتداد استوای زمین در فضا است نیز با دایرة‌البروج هم‌صفحه نیست و زاویه 5/23 درجه می‌سازد. این قضیه باعث بوجود آمدن فصول می گردد.

استوای سماوی و دایرة‌البروج یکدیگر را در اول بهار که اعتدال بهاری است و اعتدال پاییزی که اعتدال پاییزی نام دارد قطع می‌کنند که اعتدالین نامیده می‌شود. در روز اول بهار خورشید دقیقاً در شرق طلوع و در غرب غروب می‌کند؛ در این زمان طول روز با طول شب در تمام نقاط زمین مساوی می باشد (اعتدال به معنای مساوی بودن طول شب وروز است) اما هر چه به انتهای فصل بهار نزدیک می‌شویم، فاصله خورشید از استوای سماوی بیشتر می‌شود و نه تنها طول روز (فاصله بین طلوع تا غروب خورشید) بیشتر می‌شود، که محل طلوع خورشید کمی به سمت شمال تغییر می‌کند این فاصله در اول تیرماه که انقلاب تابستانی است، به اوج می‌رسد و نه‌ تنها طول روز به بیشترین مقدار خود در نیم‌کره شمالی می‌رسد، که خورشید از شمال ‌شرقی‌ ترین حالت ممکن طلوع می‌کند و در شمال‌غربی‌ ترین حالت ممکن غروب می‌کند. پس از آن، خورشید آرام ‌آرام به استوای سماوی نزدیک‌تر می‌شود در اول ماه میزان مانند اول حمل، خورشید دقیقا از شرق طلوع می‌کند، دقیقا در غرب غروب می‌کند و طول روز هم 12 ساعت است.

از این زمان است که خورشید به سمت جنوب استوای سماوی می‌رود و برای ساکنین نیمکره شمالی، روزها کوتاه تر می‌شود. و محل طلوع خورشید هر روز بیشتر به سمت جنوب منحرف می‌شود و طول روز کاهش می یابد. انحراف محور زمین در اول دی ماه که انقلاب زمستانی است، به اوج خود می‌رسد: خورشید از جنوب‌شرقی‌ترین حالت ممکن طلوع می‌کند، در جنوب‌غربی‌ترین حالت ممکن غروب می‌کند و طول روز هم به کمترین مقدار خود می‌رسد. در ظهر اول ماه جدی، ارتفاع خورشید در آسمان به کمترین مقدار خود می‌رسد.

خلاصه این که به علت زاویه داشتن محور کره زمین با محور حرکت انتقالی زمین، بین دائرةالبروج و استوای سماوی هم زاویه‌ای به همان اندازهٔ '۲۶ °۲۳ وجود دارد. دو نقطهٔ تلاقی بین دائرةالبروج و استوای سماوی، اعتدال بهاری(اول حمل) و اعتدال پاییزی(اول پاییز) نامیده می‌شوند. قابل توجه این که وقتی خورشید در نقطه اعتدال بهاری (زاویه صفر) قرار می‌گیرد، فصل بهار در نیمکره شمالی (و فصل پاییز در نیمکره جنوبی) آغاز می‌شود و وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال پائیزی (زاویه ۱۸۰ درجه) قرار می‌گیرد، فصل پائیز در نیمکرهٔ شمالی (و فصل بهار در نیمکره جنوبی) آغاز می‌شود .

در سال‌های ۴۶۵ و ۴۸۵ هجری‌ی قمری و در زمان جلال الدین ملکشاه سلجوقی، تنظیم تاریخ و تقویم جلالی، توسط گروهی از اندیشمندان نجومی، تحت نظر حکیم‌ عمر خیام به سامان رسید. محاسبات این تقویم از چنان دقت و ظرافتی برخوردار است که در زمان ما با سنجش آلات و ادوات بسیار دقیق علمی امروزین، صحت سنجش آن تایید شده است.

نوروز دقیقا زمانی است که خط نصف‌النهار هریک از شهرها پس از ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۸ ثانیه از زمان تحویل قبلی‌ سال گذشته سپری گردد، دوباره تحویل سالی نو فرا می‌رسد، . البته باید توجه داشت که سال را 365 روز و هر چهار سال و گاهی هر پنج سال نیز کبیسه یعنی 366 روز محاسبه می کنند .

در محاسبه روز نوروز و اول حمل این نکته قابل توجه است که بر اساس نوروز تحویلی( محاسبه لحظه تحویل سال و مقایسه آن با لحظه ظهر حقیقی را برای نصف النهار رسمی افغانستان) تعیین می‌شود یعنی اگر لحظه تحویل سال، بین بعد از ظهر سیصد و شصت و پنجمین و قبل از ظهر سیصد و شصت و ششمین روز سال واقع شود، سیصد و شصت و ششمین روز سال را نوروز، و سال تمام شده را عادی به حساب می‌آورند و اگر لحظه تحویل سال، در بعد از ظهر سیصد و شصت و ششمین روز سال واقع شود، سیصد و شصت و هفتمین روز سال را نوروز، و سال تمام شده را کبیسه به حساب می‌آورند .

نوروز در نگاه پیشوایان دینی
اصل اساسی اسلام در مواجه با آداب و رسوم ملل به اینگونه است که اگر آن آداب و رسوم همراه رفتارهای خلاف شرع و خرافات نباشند و احیاگر ادیان و افکار انحرافی نباشند، اسلام با آنها مخالفت ندارد و حتی ما در سیره اهلبیت عصمت و طهارت می بینیم که به آن آداب رنگ مذهبی هم داده اند از جمله این رسوم که در بین ما گسترش داشته جشن نوروز است که آن چه امروز به عنوان مراسم نوروز می شناسیم، نه تنها خلاف شرع در آن نمی بینیم بلکه کارهای واجب و مستحب در ضمن آن است. صله ی رحم، نظافت خود و خانه، عطر زدن، هدیه دادن و گرفتن، زدودن کدورت ها، احترام به بزرگ ترها، دعا برای یکدیگر، آرزوی موفقیت برای هم، که از سفارشات اسلام است. مواردی را مسلمانان پس از ورود اسلام به ایران و افغانستان، به آداب عید نوروز افزوده اند و به این سنت باستانی، رنگ اسلامی بیشتری داده اند. از جمله حضور در اماکن مقدسی چون بارگاه امام زادگان، گذاشتن قرآن در سفره ی هفت سین، برگزاری جشن نیکوکاری و کمک به نیازمندان و ... که دستورات پیشوایان دینی می باشد و ما به پاره ای از روایات راجع به این موضوع اشاره خواهیم نمود.

امام صادق(ع) فرمود: إذا کانَ یَومُ النَّیروزِ فَاغتَسِلْ وَ البَسْ أنظَفَ ثِیابِکَ، و تَطَیَّبْ بِأطیَبِ طِیبِکَ، و تَکونُ ذلکَ الیَومَ صائما .
"چون نوروز فرا رسد، بدن خود را بشوى و پاکیزه ترین جامه هایت را بپوش و با خوش بوترین عطرها خودت را معطّر کن و در آن روز روزه دار باش".

در روایتی از امام صادق (علیه السلام) سوال شده که شخصى مزرعه بزرگى دارد در روز مهرگان یا نوروز، هدایایى (از طرف کسانى که بر روى آن کار مى‏ کنند)، به او داده مى‏ شود آیا بپذیرد؟
حضرت فرمود: آنها که هدیه مى‏ دهند مسلمانند؟
ابراهیم مى‏ گوید: بلی.
حضرت فرمود: هدیه آنها را بپذیرد.

در روایتی چنین آمده: اتیَ علیٌّ(ع) بِهَدِیَّةِ النَّیروزِ، فقالَ: ما هذا؟ قالوا: یا أمیرَ المُؤمِنینَ، الیَومُ النَّیروزُ، فقالَ(علیه السلام): اصنَعوا لَنا کُلَّ یَومٍ نَیروزا!
در نوروز، هدیه اى خدمت امام على(ع) آوردند. حضرت پرسید: این چیست؟ عرض کردند: اى امیر المؤمنین! امروز نوروز است. امام(ع) فرمود: هر روزمان را نوروز کنید!

علی‌بن‌محمد سبزواری در کتاب «ذخیرة الاخره » از معلّى بن خُنَیس از امام صادق (ع) روایت می کند که: چون روز نوروز بُوَد، روزه دار و غُسْل کن و جامه پاکترین درپوش و بوى خوش بکار دار و چون نماز پشین و دیگر و سنّتهاى آن بگذارده باشى، چهار رکعت نماز کن به دو سلام و بخوان در رکعت اوّل الحمد و ده بار «إنّا أنزلناه فى لیلة القدر» و در رکعت دویم الحمد و ده بار و ده بار «قل یا أیها الکافرون» و در رکعت سیم الحمد و ده بار «قل هو اللّه أحد» و در چهارم رکعت الحمد و ده بار «معوذتین». و چون از نماز فارغ گردى، تسبیح زهرا علیها السلام بگوى. چون چنین بکنى خداى تعالى شصت ساله گناه تو بیامرزد. و دعا این است...

امام صادق‏(علیه السلام) فرمودند:
ما مِن یَومِ نَیروزٍ إلاّ و نَحنُ نَتَوقَّعُ فِیهِ الفَرَجَ لأِنَّهُ مِن أیّامِنا و أیّامِ شِیعَتِنا.
"هیچ نوروزی ‏نیست مگر آن‏که ما در آن روز منتظر فرج [ظهور قائم آل‏محمّد ص] هستیم؛ چرا که نوروز از روزهای ما و شیعیان ما است".

و باز امام صادق‏(ع) فرمودند:
یَومُ النَّیروزِ هُوَ الیَومُ الَّذی یَظهَرُ فیهِ قائِمُنا أهلَ البَیتِ.
"نوروز ، روزی است که قائم ما اهل بیت در آن ظهور می‏کند ".

ابن فهد حلی روایتی را از معلى بن خنیس نقل کرده که امام صادق(ع) فرمود: "روز نوروز، روزى است که رسول خدا (ص)، براى امام على (ع) در غدیر پیمان گرفت و مردم به ولایت او اعتراف کردند. خوشا به حال کسى که بر آن پیمان باقى ماند و بدا به حال کسى که آن عهد را شکست.
روز نوروز، روزى است که رسول خدا (ص) امام على (ع) را به وادى جن فرستاد و او بر آنها عهدها و پیمان ها گرفت.
روز نوروز، روزى است که امام على(ع) بر خوارج غلبه یافت و ذوالثدیه را کشت.
روز نوروز، روزى است که قائم ما از اهل بیت (ع) قیام خواهد کرد و خداوند او را بر دجال پیروز خواهد نمود و دجال را بر کناسه کوفه بدار خواهد زد. هیچ نوروزى نخواهد آمد، جز آنکه ما انتظار فرجى در آن داریم. این از روزهاى متعلق به ما است که فارسیان آن را حفظ کردند و شما (عرب ها) آن را ضایع کردید.

یکى از انبیاى بنى‏اسراییل از خدایش خواست تا قومى را که چندین هزار بودند و از ترس مرگ از دیارشان خارج شده بودند و خداوند آنها را میرانده بود، زنده کند. خداوند به وى فرمود: بر قبرهاى آنان آب بریز. او در این روز، بر قبور آنها آب ریخت و آنها که سى هزار تن بودند زنده شدند. همین امر سبب شد تا ریختن آب در روز نوروز سنّت شود، امرى که سبب آن را جز راسخان در علم نمى‏دانند. روز نوروز، اول سال فارسیان است. معلى مى‏افزاید: آن حضرت، این مطالب را بر من املا کرد و من از املاى آن حضرت آن را نوشتم".

با توجه به روایات چنین استنباط می شود که ما باید پیراستگی و نظافت، محاسبه نفس، دید و بازدید و صله ارحام، صلح و آشتی، نو پوشی، تمیز پوشی، مصافحه و معانقه، زیارت اهل قبور، هدیه دادن به دیگران و نماز و ادعیه را در این روز بعنوان آدابی نیک مراعات نماییم.

در پایان این نکته لازم و ضروری است که یادمان باشد امام علی(ع) فرمودند:
کُلُّ یَومٍ لا یُعصَی اللَّهُ فیهِ فَهُوَ عِیدٌ؛ "هر روزی که در آن خداوند نافرمانی نشود، عید است ".

کد (6)

>>>   نوشته فوق درست وتشکر از اماده ساختن این متن! اما خاستگاه جشن نوروز همان ام البلاد است که بعدها به سرزمین پارس انتقال یافت طوریکه خود پارس ها هم پیش ازینکه پارسی شوند اهل دو طرف هندوکش یعنی ساکنان شمال وجنوب هندوکش بودند که با ازدیاد جمعیت بدنبال یافتن محل سکونت بهتر وچراگاههای وسیع تر به سرزمین فعلی خود ایران رفتند وچندی بعد حکومت پارس را تشکیل دادند وشروع به کشورگشائی کردند که ازانجمله بالای ساکنان زیستگاه قبلی خود هم حمله کردند وحاکم بلخ بسوس شش سال در مقابل کوروش مقاومت کرد اما او توانست غیر از بلخ آنطرف جیحون را هم تصرف کند
رستمداد کابلی

>>>   رستمداد کابلی تاریخ را اشتباه خواندی از اول ایران زمین یکی بوده است. گاهی مرکز سمت راست فلات بوده است و گاهی هم پایتخت سمت چپ میشده است

>>>   بـــه (تاریخ را اشتباه خواندی )
اگر مرکز گاهی سمت راست گاهی چپ بوده درعین زمان گاهی دوشاه ودو حکومت هم بوده: مثلا زمانیکه قباد درزمان مزدک اطرافیانش اورا خلع کردند او برای دوباره گرفتن قدرتش نزد شاه یفتلی تخارستان رفت وبه کمک او دوباره صاحب تاج وتخت خودشد وبعد از فوت کارمزدک راهم یکسره ساختند
رستمداد

>>>   ایران یکی بوده مهم نیست حاکمش کی بوده-متاسفانه الان جور دیگری است ولی ما به امید آنروزیم که ایران دوباره شکل بگیرد و همه اقوام ایرانی دوباره با هم یکی شوند. ایران یعنی نوروز و هرجا نوروز هست همانجا ایران است.

>>>   بلی ماهم امید داریم دوباره همه به مادر رجوع کنند یعنی روزگاریکه مرکز بلخ بود وسپس به تیسفون ویامداین انتقال شد
رستمداد
>>>   به اميد ان روز كه ديگر جنگ ختم شود. و مانند تاريخ ارياناى بزرگ كه به غارت برده شده وحا لا هر كى يك طعمهء ديگر بدست مياورد و به يغماع ميبرند ديگر از كشور زخمى وخون چكان ما دور شوند.

>>>   ای نادان ها که دین را نشناخته اید در قرآن عزیز خداوند برای مردم مثلی زده است که به آمدو شد روز و تغییر سالها بنگرید این ها نشانه ها و آیات خداست آیه ای از قرآن میفرماید پس بنگرید که چگونه خداوند زمین را پس از مرگش زنده میکند شما با طبیعت خداوند هم دشمن هستید درصورتیکه این طبیعت همه اش آیات و نشانه های قدرت و بزرگی پروردگار است نوروز روز شروع بهار و سر زنده شدن طبیعت است پس انسان باید در آن نشانه تفکر کند که همان گونه که زمین زنده میشود ما هم خود را سرزنده و نوکنیم بدخلقی ها و کینه ها حسدها و صفات بد اخلاقی را دور زنیم و قلب و دل خود را از آلوده گی ها پاک نماییم و اعمال خود را نیکو گردانیم این پند نیکی است از مثل های خداوند که برای ما درس است
من خود ملا هستم ولی هیچ گاه بدون دلیل نوروز طبیعت را کفر نگویم!

>>>   رادیو افغانستان چرا میگوید از 5695 مین سال نوروز تجلیل شد؟؟؟؟ این کدام تقویم است ؟؟
ر

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است