حفاظت از اکوسیستم ها ، زندگی مردم را بهبود می بخشد!

اکوسیستم عبارت از « مجموعه جانداران یک محیط به همراه کلیه عوامل و تشکیل دهنده های آن محیط است » که این کلمه از دو واژه« اکولوژیکی » به معنی زمین شناسی و « سیستم » به معنی سامانه مشتق شده و برای اولین بار در سال « 1935 میلادی » توسط دانشمند انگلیسی بنام «تانسلی اکولوژیست »، پیشنهاد و رواج یافت.

برنامه توسعه سازمان ملل متحد، اکوسیستم ها را به 5 دسته تقسیم نمود اند:
« کوه ها، جنگل ها، مناطق خشک و نیمه خشک، زراعت و آب شیرین، اکوسیستم های دریایی و ساحلی». البته تمامی این اکوسیستم ها نقش مهمی را در حفاظت از گونه های گیاهی ، گونه های جانوری وزندگی انسان را بر دوش دارند.

سازمان بین المللی حفاظت محیط زیست در صدد است تا اکوسیستم ها را در کشورهای آسیب پذیر و نحوه زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم کشور عقب مانده را با برنامه ریزی پروژه های بزرگ کلیدی مدیریت، بازسازی و سازماندهی کند تا از این طریق بتواند با امران معاش نحوه زندگی مردم را بهبود بخشد.

مدیریت و بازسازی اکوسیستم کوهستان افغانستان:

کوه ها تقربیا بالاتر از 75 درصد خاک افغانستان را پوشانده است و 39 درصد آن قابل سکونت است که سهم بسزایی در اقتصاد کشور ما دارد، همه تولید کوهستانیم چه در کنار دریا، چه کیلو مترها دور از کوهستان و چه در مناطق دره ها زندگی می کنیم. و از نظر جنبه های گوناگون (مانند: آب، غله، معدن، چوب، برق، چرگاه و مواد ساختمانی) وابسته به اکوسیستم کوهی هستیم.

رشته کوه ها (مانند: خاواک ، بابا ، سیاه کوه ، سفید کوه) شکل داده است و تامین آب آبیاری زراعت، آب آشامیدنی و چارواداری مردم را برعهده دارد. مناطق کوهستانی افغانستان دره های شاداب حاصلخیز دارد که مردم در دره ها به زراعت و باغداری و چارواداری مشغول هستند. طوریکه ارقام نشان می دهد « 75 در صد » آب شیرین کشور ما از کوه ها تامین می شود.

مردم زراعت پیشه ما به ریزش برف در کوهستان و آبخیزی دریاها هر ساله چشمه انتظار می باشند، و «سه در صد» جنگل کشور ما نیز در مناطق کوهستان قراردارند و برای نشونمای خود نیاز به آب باران رطوبت بیشتر دارند.

کوه ها تامین کننده حیات دشت ها هستند. پناهگاه حیات وحش (آهوی قوچهار، بزکوهی ، پلنگ برفی) پرندگان ناب (کبک اوازخوان و کبک دری) و بزرگترین چراه مراتع ها(مانند:قلات واخان ، شیواه شغنان، خاواک پنچشیر، کلفگان تخار، کوه بابا بامیان و ناوه غزنی ) می باشد.

هدف ما از مدیریت و بازسازی یا حفظ اکوسیستم کوهستان این است که چیزی کم از نصف جمعیت کشور ما در مناطق دامنه های کوهستانی ساکن هستند و از طریق «زراعت، باغداری و چارواداری» امرار معاش می کنند.

همچنان کوه ها محل نشونمای خودروی گونه مختلف بته های جنگلی و علوف چراه حیوانات اهلی وحش و بخصوص گیاهان دارویی است. در ارتفاع های گیاهان و حیات وحش بومی ساز و گاز های ویژه ای برای بقای خود بوجود می آورند، گل ها و گیاهان آلپ در صخراه ها و سایه سنگ زندگی می کنند.

بیشتری از نزول های آسمانی (مانند : برف، باران و ژاله) در ارتفاع کوها ذخیره می شود که ذخیره شدن آن بصورت نفوذ در داخل خاک یا بصورت یخچال ها در قله ها مي باشد كه در ایام تابستان برفچال ها به مرور زمان ذوب شده جریان دریاها را تشکیل می دهد.

باید یادآوری کرد مدیریت بازسازی و حفظ اکوسیستم کوهستان ضرورت فوری و حیاتی است بدلیل وجود شیب و قله ها، یالها و دره ها کما بیش به طور دایم مرطوب هستند و در صورت استفاده بی رویه از منابع آن، یا احداث سرک های غیر اصولی محیط آن و ضعیت پیچیده ای را بوجود می آورد. بگونه مثال : پیامد های آسیب رسانی به محیط کوهستان برف کوچ ذوب سریع برفچال ها سیل خیز و طغیان دریا باعث تخریب صد هکتار زمین منزل مسکونی با آب دریا یجا می شود و احداث سرک های غیر اصولی در محیط کوهستان زخمی ابدی بر سیمای کوهستان وارد می شود که ترمیم و بازسازی پوشش گیاهان در یال ها و شیب های تند مشکل است.

مدیریت و بازسازی اکوسیستسم زراعت و آب های شیرین افغانستان:

افغانستان از نظر آب های شیرین و اراضی یکی از کشور غنی در منطقه به حساب می آید که در صورت انسجام آب و مهار دریاهای خروشان، بوسیله ساخت کاسه بند های کوچک ذخیره وی آب را در داخل دره های طویل می توان کنترل و نگهداری کرد و در ایام فصل گرما جهت آبیاری به دسترس زراعت پیشه گان و میوه پروران باغدار را از کاسه بند ها بوسیله کانال، نهر ، لوله های آب گذران بدون ضایع به مزرعه به دستر دهقان رساند و آینده ای در خشان را برای مردم کشور موُثر کرد.

باید خاطر نشان ساخت : افغانستان فعلا از نبود کادر های مسلکی طرح ریز در مدیریت بازسازی اکوسیستم ها و هم در حفاظت و احیای محیط زیست در حالت بد قرار دارد و از جانب هم ضرورت است تا دولت منابع طبیعی کشور را مدیریت و بازسازی کند.

مثلا در حدود « 3.300 میلیون» هکتار زمین آبی موجود را با تجهیزات (مانند: ماشین الات زراعتی، کمباین بخصوص ماشین های قلبه خورد دستی میکانیکی یا دیزلی و بنزینی) برای زمین دهقانان تامین کند.

اطلاعات ارقامی نشان می دهد که تولید غلات در زراعت آبی دو یا سه بار بزرگتر از در یک زراعت للمی است. البته نیازمندی تحول چشمگیر زراعت در قدم اول ازدیاد حاصل ها با کفیت برفی هکتار زمین وابسته با عمق شخم ، تخم های اصلاح شده و رژیم آبیاری است.

مدریت و بازسازی اکوسیستم مناطق خشک و نیمه خشک افغانستان:

افغانستان کشوری است با آب و هوای خشک و نیمه خشکه در یک کمر بند اقلیمی هولناک بدون انجام دادن کارهای بنیادی و طرح ریزی وبرنامه های عملیاتی در بخش منابع آبی برای بهبود زندگی امروزه و فردای مردم ما بی دیلی است. در حالیکه از دیدگاه دانش محیط زیست صلاح کیفیت زندگی شهروندان از طریق حفاظت و اصلاح محیط زیست کشور می باشد.

1. مناطق خشک بی آب که انواع گیاهان در آن بسیار کم می روید، مانند : دشت مارگو ، مارچه ، ریگستان و دشت زرد در جنوب غرب.

2. مناطق نمیه خشک : مانند دشت آب دان میرعلم امام صاحب ، دشت لیل اندخوی دشت کیلگی بغلان است که در این دشت ها بوته خاردار و بوته های ساکسول نمو می کنند. با اجرای طرح کمربند سبز در دشت های شمال و جنوب غرب بمنظور درخت شانی و یا کشت بوته دانه ها و ایجاد هر پوشش سبز گیاهی تاثیر مثبت در مهار خسارت های فرسایش بادی و کنترل دیکر رویدادهای طبیعی دارد.

منابع آبی اجرای کمربند سبز از دریاها خروشان با عملیات لوله گذاری و یا حفر چاه هایی عمیق در مناطق جنگل شانی در بسیاری از کشور های انجام و نتیجه این طرح کمربند سبز شهود است.

مزایایی مدیریت بازسازی اکوسیستم ها :

به اساس استراتژی انکشاف ملی مسوولیت اداره ملی محیط زیست سخنوری و صرف رهنمود نیست بلکه بدنبال کار عملی حافظت و احیای محیط زیست با همکاری و هماهنگی اداره مبارزه با حوادث و زرارت زراعت آبیاری و آنرژی وآب مسوولیت دارد که مناطق خشک و نیمه خشک کشور را سرسبز نمایند.

مهمترین کارهای بازسازی اکوسیستم ها کمک به کاهش فقر و افزایش فرصت های توسعه اقتصادی برای جامعه است. گسترش این تفکر نیازمند همکاری و هماهنگی در تصمیم بازسازی اکوسیستم ها و راه عملی آن از طرف اداره ملی حفاظت محیط زیست است. از دیدگاه مسلک محیط زیست راهکاری دراز مدت و پایدار بمنظور کاهش و نهایتا از میان بردن فقر، گسترش رفاه عمومی در کشور در مدیریت بازسازی اکوسیستم سلسله کوه ها هندوکش نهفته است.

در اولیت حفظ یخچال ها و برفچال ها نقشی بسیار برجسته در تامین آب آبیاری زراعت و تامین مواد غذایی در کشور ما ایفا می کند. با تاسف که در سال های آخیر از بابت عدم کنترل در حفاظت از جنگل ها و نبود نحوه اداره چراه و هم از اثر خشکسالی های پی هم و کم ریزش برف و باران های موسمی در کوه ها از مقدار آب دریاها کاسته شده است.

ذخایر آب یخچال های طبیعی کشور در نحوه زندگی مردم ما رابطه اقتصادی تعیین کننده داشته و از عدم مدیریت سالم منابع آبی در طی این سال های اخیر، مردم ما با کمبود شدید آب آبیاری و مواد غذایی مواجه است و به یقین می توان گفت که با مدیریت خوب در بازسازی اکوسیستم آب های شیرین کشور از قسمت بلایی جریان دریاها بوسیله ساخت آب گردان یا آبگیر آب انتقال توسط جوی های عنعنوی، نهرهای سنتی ، کانال های مدرن از دامنه های میلان دار به وادی های دره های نواحی جهت توسعه زمین های زراعتی و باغداری کم مصرف است و به این طرز می توان خدمتگزاری دلسوزان به قشر زحمت کش زراعت کار روستاها نواحی ولایت های کشور گردد.

یکی از راه های اصلی رشد اقتصادی پایدار کشور ما انسجام آب های و احیا پروژه های سکتور زراعت با استفاده از سیستم های مدرن آبیاری با مدیریت خوب بازسازی اکوسیستم کوهی است.

مدیریت انسجام آب و طرح پروژه های بزرگ شبکه های تظیم آب و بخصوص رساندن آب بوسیله کانال ها به دشت های بزرگ مانند: «دشت آب دان میرعلم امام صاحب، دشت کیلگی، دشت لیل اندخوی، مارگو، مارچه، ریگستان و دشت زرد دشت پشت میدان هوای بگرام و غیره» نه تنها در بلند بردن زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم کشور بهبود می بخشد، بلکه زمینه کار را نیز مساعد میسازد.

داکتر یارمحمد

>>>   ممنون داکتر از این مقاله زیبا تان

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است