در اواسط میزان سال 1373 (اکتبر 1994) بود که سفیر آمریکا در اسلام آباد با جمعی از سفیران ممالک غربی در رکاب جنرال نصیر الله بابر وزیر داخله پاکستان با گذر از مسیر راه ابریشم در قندهار و هرات بسوی ترکمنستان رفت.

اندکی بعد در آخرين روزهای میزان این سال گروه تازه ظهور طالبان ولسوالی سرحدی سپين بولدک قندهار را از نيروهای حزب اسلامی به فرماندهی ملا اخترجان پس از دو ساعت جنگ تصرف کردند. دومين درگيری طالبان بعد از جنگ سپین بولدک رهايی کاروان جنرال نصیر الله بابر وزیر داخله حکومت بی نظیر بوتو بود. این کاروان در آخرین روز اکتبر این سال (31 اکتبر 1994) با سی عراده موتر مواد امدادی شامل ادويه و مواد غذايی می شد که از سوی وزير داخله پاکستان سازمان داده شده بود تا مسير تجارتی پاکستان با آسيای ميانه را باز کند که از راه قندهار ـ هرات می گذشت و کويته را با عشق آباد وصل می کرد.

طالبان تنها پروژه جنرال بابر و پاکستان نبودند تا راه تجارت و دسترسی پاکستانی ها را به آسیای میانه باز کنند. آمریکایی ها با شرکت یونیکال شان نیز بسوی طالبان بعنوان پروژه ای نگاه می کردند تا از طریق آنها لوله های گاز را از ترکمنستان بسوی شبه قاره هند (پاکستان و هند) تمدید کنند. وقتی طالبان در 26 سپاتمبر 1996 کابل را تصرف کردند "مایکل بیردن" رییس پیشین دفتر سی.آی.ای در اسلام آباد از پیروزی طالبان به وجد آمد و گفت: «طالبان فعلا به سرزمینی که پاکستان را به ترکمنستان وصل می کند سیطره حاصل کرده اند. اکنون ما قادر خواهیم بود که لوله نفت را از طریق افغانستان کشیده و گاز و نفت را به بازارهای جدید انتقال دهیم همگی باید احساس راحتی کنند».

در فضای چنین احساسی بود که "ماری میلر" معاون شرکت آمریکایی یونوکال دفتر اش را در شهر قندهار تاسیس کرد. یونوکال بسیاری از کسانی را که در آمریکا در دهه هشتاد به جنگ افغانستان علیه قوای شوروی و حکومت مورد حمایت آن سر و کار داشتند بحیث مشاور انتخاب کرد. زلمی خلیلزاد، عبدالسلام عظیمی رییس پیشین دانشگاه کابل که در نیمه دوم دهه هشتاد در اداره آمریکایی مرکز تعلیمی برای افغانستان کار می کرد "جرالد بورد من" رییس سابق دفتر مذکور در پشاور، "روبرت اوکلی" سفیر سابق آمریکا در پاکستان، "چارلز سانتوز" مشاور قبلی سازمان ملل در امور افغانستان بحیث مشاور و کارمند یونوکال توظیف گردیدند حامد کرزی نیز در این دوره به مشاور یونوکال استخدام شد.

اما سرکشی های طالبان و همراهی شان با القاعده و وقوع حملات یازدهم سپتامبر 2001 احساس راحتی را از مایکل های آمریکایی و بابرهای پاکستانی و مشاورین افغانی یونوکال گرفت. پروژه طالبان بر هم خورد و پروژه انتقال انرژی از آسیای میانه و تجارت با جنوب آسیا از مسیر افغانستان مختل و معلق شد حالا پس از دو و نیم دهه جنگ پروژه انتقال گاز ترکمنستان از مسیر افغانستان بسوی پاکستان و هند با نام "تاپی" در حال اجرا است.

آیا افتتاح تاپی روزنه صلح و ثبات را برای افغانستان می گشاید؟ آیا تاپی از تنش و خصومت میان هند و پاکستان می کاهد و نقش پاکستان را از دخالت در جنگ به همکاری با صلح و ثبات در افغانستان متحول می سازد؟
خط پایپلین یا لوله گاز تاپی از میدان گاز گالکنیشن ترکمنستان تا مولتان پاکستان و شهر فازلیکای هند به 1814 کیلومتر می رسد که از این میان 774 کیلومتر آن از افغانستان عبور می کند. پروژه تاپی بزرگترین پروژه اقتصادی در منطقه است که برای چهار کشور شامل این پروژه بسیار مهم و سود آور است این منفعت مشترک اقتصادی می تواند پروژه تاپی را به پروژه صلح و ثبات در افغانستان و منطقه بخصوص میان سه کشور افغانستان، پاکستان و هند تبدیل کند.

محمداکرام اندیشمند

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است