ـ اعتراضات کنونی نو نیستند. حداقل از سه سال به اینسو تظاهرات وجود دارد. یادم است که در سپتامبر ۲۰۱۶ وقتیکه محل اقامتم را در "منطقه سبز" برای برگشت به پاریس ترک میگفتم، امید داشتم که راه ها بسته نشوند، زیرا شب قبل مقتدی صدر به هواداران خود دستور داده بود که اطراف منطقه سبز خیمه بزنند. تظاهرات در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ خیلی وسیع بود ولی تلفات جانی مانند امروز نداشت. در گذشته مقتدا صدر، حزب کمونیست و گروه های جامعه مدنی تظاهرات را مدیریت میکردند. امروز کاملآ خود بخودی است و در هنگام سالگرد رسیدن به نخست وزیری عادل عبدالمهدی از طریق فیسبوک و تویتر ارگانیزه شده. تظاهرات خود جوش و بدن مدیریت در کشوری پر تنش مانند عراق آسان تر بسوی خشونت میکشد. جواب نیروهای امنیتی هم زیاده از حد خشن بوده.

ـ خواستهای تظاهر کنندگان هم نو نیستند. از چندین سال به اینطرف این خواست ها حول سه مسئله میچرخد: اول فساد. گرچه فساد در عراق به اندازه افغانستان (مقال اول) نیست. بازهم عراق در مرتبه یازدهم قرار دارد. دوم، کمبود خدمات عمومی مانند برق، آب، ادارات، ترانسپورت، بهداشت... عراق از ایران برق میخرد. سوم بیکاری جوانان، بخصوص جوانان تحصیل کرده. خواهید گفت همه این مسایل در افغانستان هم وجود دارد. درست ولی عراق در طول تاریخ و در همین سالهای قبل یکی از پیشرفته ترین کشورهای عربی شرق میانه در سطح فرهنگی، آگاهی سیاسی، علم و هنر بوده و این ویژگی ها روی اوضاع عمومی کشور تاثیر پذیر است.

ـ مطالبات تظاهر کنندگان برحق است، دولت، بخصوص عادل عبدالمهدی به آن آگاه است. ولی حتی یک دولتی که فاسد هم نباشد توانایی پاسخ دادن به تمام این مطالبات را ندارد. چرا؟ امریکا با تجاوز به عراق در سال ۲۰۰۳، بخش بزرگ زیربنا های اقتصادی عراق را بمباران و ویران نمود: مراکز تولید برق، پل ها، جاده ها، فابریکه ها... بعد از سقوط صدام حسین و تسلط امریکا روی عراق اولین کاری که انجام داد، انحلال ارتش عراق، یکی از بزرگترین ارتشها منطقه، بود. نتایج این تراژدی را دیدیم. افسران سابق ارتش بیکار و به فروشنده اموال ناچیز در کنار جاده ها مبدل شدند. آنها به تدریج توسط القاعده و سپس داعش جلب شدند. در جولای ۲۰۱۴ ارتش عراق یکروز هم نتوانست در برابر حمله داعش مقاومت کند. از ۵ سال به اینطرف بخش مهمی از درآمد نفت برای بازسازی ارتش و خرید سلاح به مصرف رسیده. امریکا به عراق مجانی سلاح نمیدهد ( مانند افغانستان). عراق آنرا میخرد.

ـ این اوضاع، به اضافه اینکه داعش هنوز فعال است، موجب شده که اقتصاد عراق در وضع بدی قرار داشته باشد. ولی به تعداد جوانان دیپلوم دار روز بروز اضافه میشود و به همان اندازه جوانان بیکار. این جوانان تحصیلکرده ولی بیکار در این چند روز نیروی محرکه این اعتراضات را تشکیل میدهند.

ـ امید میرود که جنبش بطرف افت برود، زیرا آیت الله علی سیستانی، مرجع بزرگ شیعه های عراق و جهان چند ساعت قبل اعلامیه داد که با حمایت از مطالبات تظاهر کنندگان خواهان پایان خشونت ها و حمله به مراکز دولتی شد. وی در عین حال از دولت، سه رییس (رییس حکومت، رییس جمهور، رییس پارلمان) خواست تا بطور جدی تدابیر مبارزه علیه فساد را به اجرا بگذارد.

ـ ناگفته نماند که این بار اعتراضات در میان شیعه ها در بغداد و در جنوب کشور محدود است و حکومت هم توسط شیعه ها رهبری میشود. از این لحاظ این تظاهرات یک گام مهم بسوی دموکراسی و ترک فرقه گرایی و قوم پرستی است.

کریم پاکزاد

>>>   برخی از رژیم های پادشاهی ماقبل تاریخ نظیر هلند بریتانیا سعودی و امارات حکومت مشروع و جمهوری عراق را تهدیدی علیه حیات و موجودیت خود می دانند

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است