کارهای امان الله خان بیشتر شکل دالبازی در یک تیاتر را و نقشش نقش دالباز را داشت!
بزرگترین مشکل امان الله خان بعد از گرفتن استقلال از بریتانیا، جبران قطع پول های کمکی انگلیس ها بود که امیر حبیب الله پدر و عبدالرحمن پدر کلان را در امارت کابل محفوظ نگه می داشت. امان الله خان تلاش کرد این پول را از طریق وضع مالیات بالای ساکنین افغانستان تلافی نماید. همین سیاست اقتصادی امان الله خان را می توان عامل اساسی سقوط وی قلمداد کرد.

این مالیات شامل محصولات زراعتی که قبلا بشکل جنس گرفته می شد، امان الله خان فرمان جمع آوری آن را بشکل پولی صادر کرد. مالیات مواشی، چراگاه، زمین های زراعتی آبی و محصولات زراعتی بشکل چشمگیر افزایش یافت. یک نوع مالیه بالای تنخواه کارمندان حکومتی و سربازان داخل خدمت وضع گشت. خدمت سربازی حتی بالای سرداران محمدزایی و علمای مذهبی جبری گشت. امتیازات پولی که برای سرداران محمدزایی و علمای دینی بود، از بین برده شد. حکومت کار سروی زمین هاز زراعتی را آغاز کرد که بر اساس آن مالیات وضع می گشت. سرشماری مواشی برای گرفتن مالیه شروع شد. مالیه بالای اموال صادراتی افزایش داده شد که در واقعیت امر ضربه خورد کننده بالای تولیدات و صدور تولیدات داخلی بخارج بود و محصول گمرکی بالای اموال وارداتی صد فیصد افزایش داده شد. امان الله خان با این سیاست اکثریت قاطع مردم را از دسترسی به اموال خارجی محروم ساخت. از اثر افزایش محصولات گمرکی قیمت اموال وارداتی بالا می رفت که خرید آن از قدرت مردم عادی خارج بود.

امان الله خان نام پول افغانستان را که قبلا به روپیه مشهور بود به افغانی مبدل ساخت. برای اولین بار بانکنوت چاپ شد. عباراتی که بالای بانکنوت درج بود به زبان فارسی بود. خاندان آل یحی در راستای سیاست فارسی ستیزی عبارات فارسی را حذف و پشتو ساخت. کمتر کسی بالای پول کاغذی دوره امانی اعتبار داشت. همچنان جیره ایکه برای سران قبایل پشتون از طرف امیر حبیب الله و امیر عبدالرحمن تعیین گردیده بود از بین رفت. معرفی تذکره بحیث سند هویت ملی سبب خشم و نفرت ساکنین کشور گردید. طبق فرمان امان الله خان آنهایی که تذکره نمی گرفت از امتیازات دولتی از قبیل کار در دولت محروم می گشتند و ادارات حکومتی به شکایات شان رسیدگی نمی کرد. قابل یادهانیست که عاید سالانه حکومت امانی حدود دو ملیون پوند استرلینگ تخمین زده می شد.

امان الله خان بجای توجه برای رساندن خدمات اولیه از قبیل مکتب، شفاخانه، سرک سازی، ایجاد حکومت مسوول با شرکت مردم، سخت عاشق تاسیس پروژه فیل داری برای تفنن و ساعت تیری خانوادگی خویش بود. اگر مکتب هم می ساخت کلا جنبه نمایشی و تحریک آمیز داشت. امان الله خان برای تفنن و تفریح، پغمان را که از نگاه آب و هوا مساعد بود به تفرجگاه سلطنتی مبدل ساخت. وی قسمت اعظم بودجه حکومت را برای اعمار دو قصر، یکی برای خانم بنام تاج بیک و دیگری هم برای خود بنام دارلالمان، واقع در جنوب کابل به مصرف می رساند. در تفرج گاه پغمان شخص امان الله خان و درباریان وی باصطلاح عامیانه سر پشقل ششته در خیال و خواب لندن و پاریس بسر می بردند. امان الله خان مذبوحانه تلاش می کرد ظاهر خود و افغان های دربار خویش را از نگاه لباس پوشی و اکت در گفتار و کردار اروپایی جلوه دهد. شخص امان الله خان از نگاه فهم و دانش سواد لازم نداشت.

امان الله خان سخت مخالف شیوه لباس پوشی سنتی ساکنین افغانستان بود. وی عاشق پوشش بسبک اروپایی بود. اعضای خانواده سلطنتی و مقربین دربار زن و مرد با هم آزادانه معاشرت می کردند و در تنیس بازی زن ها با مردها مسابقه می دادند. امان الله خان برای اینکه افغانستان را مدرن جلوه داده باشد مذبوحانه تلاش می کرد پغمان را یک تفرجگاه مدرن بسازد. طاق ظفر را بحیث نماد آزادی و استقلال افغانستان از روی طاق ظفر پاریس کاپی کرد. گپ کوتاه که باغچه قسمت های مختلف شهرک پغمان از روی یک پارک اروپایی از قبیل بریتانیا، آلمان، فرانسه.... با ساختن حوض آب بازی برای استفاده زن و مرد نقشه و تیار گشت. حتی امان الله خان دستور ساختن یک سالون اوپرا را داد که در افغانستان کسی با نام این هنر بلد نبود. یکی از محققین انگلیسی بنام رابرت بایرون که در سال ۱۹۳۴م وارد کابل گشت با دیدن این همه ساختمان ها تقلیدی که ذره ای ارزش هنری یا فرهنگی نداشت، با تمسخر به دوره امانی خاطره خویش را بشکل ذیل ارایه کرد:

ایجاد آن همه ساختمان هایی که امان الله خان به شکل تقلیدی از اروپا در کابل ایجاد کرد سخت تاثرآور بود و این کار وی بیشتر شکل جوک را داشت. اینکه امان الله خان با کدام ذهنیت دست به این کارها زد و اینکه چگونه مردم با وی در اجرای این پروژه ها همکار گشتند از هر نگاه سوال برانگیز است.

امان الله خان بحیث یک جوان احساساتی سخت تحت تاثیر این ذهنیت غلط قرار داشت:
اروپا بخاطری پیشرفت که زنان شان بی حجاب وارد بازار کار گشتند غافل از آنکه انقلاب صنعتی که از اثر اختراع ماشین بخار و ماشین چاپ و اطلاع رسانی، ساکنین اروپا را از خواب غفلت بیدار ساخت. اگر امان الله خان در صنعتی سازی افغانستان کوشش می کرد و آزادی اندیشه و بیان را از طریق ایجاد یک مطبوعات مردمی با هدف شرکت دادن مردم در اداره سرنوشت شان معرفی می کرد، افغانستان با اروپا همسری می توانست. در آنصورت نیاز به نیروی بشری احساس می گشت و این نیرو در غیاب شرکت زنان از ناممکنات بود. زنان افغانستان بسبک امانی آزاد گشتند ولی تا امروز هم نمی دانند که از این آزادی چه رقم و در کجا و برای کدام هدف استفاده کنند؟

طاق ظفر بتاریخ ۲۸ آگست سال ۱۹۱۹ میلادی در پغمان بنا گشت، اما مجاهدین افغانستان بشکلی که جهاد شان را علیه زمامداری محمد داوود مشهور به داوود دیوانه شروع کردند، دل شان سر امان الله خان نیز پر بود. در جریان جنگ های ذات البینی شان، طاق ظفر تخریب شد. اما پس از سقوط طالبان و اشغال افغانستان توسط امریکا و متحدین ناتو در سال ۲۰۰۱م، کار بازسازی این طاق نیز در دستور کار دولت در کابل قرار گرفت.

عبدالحمید

>>>   خلص کلام چندان جوانی نبود کسی که دسیسه کرد و پدر خوده کشت از او مردم عادی چه توقع میتوانست داشت هزاران هزار شهید داد مردم افغانستان بخاطر ازادی وقتی این چاپلن بقدرت رسید و انگلیس رفت دست ملکه را بوسید و خون قهرمانان را پامال کرد . امی ره که غازی میگن ایا خودش کسی را کشته بود در جنگ مستقیم شرکت کرده بود .
افغان

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است