پولشویی عربستان؛
در سال 1974، یک دیپلومات سعودی عکس هایی از ریاض پایتخت سعودی را به من نشان داد. در بین این عکس ها، تصویری از یک گله بز وجود داشت که در میان انبوهی از آشغال در خارج از یک ساختمان دولتی می چریدند. وقتی درباره این عکس از دیپلومات توضیح خواستم، پاسخش مرا متعجب کرد میگفت این شیوه اصلی برای حذف آشغال های شهر است.

«هیچ سعودی که برای خودش ارزش قایل است دست به زباله نمی زند. به همین شکل، زباله ها را به جانوران میسپاریم.»
برای من باورنکردنی نبود: بز در پایتخت بزرگترین پادشاهی نفتی دنیا.
در آن زمان، جزو گروهی بودم که برای حل بحران نفتی کمک می کرد مشاهده آن بزها به من نشان داد که در چه جهانی باید راه حل جستجو کرد. باتوجه به این واقعیت تاریخی که این کشور طی سه قرن اخیر تحولات مختصری به خود دیده است. با توجه به الگوی توسعه ی آن کشور در سه قرن گذشته آن بزها مرا به سوی راه حلی ممکن هدایت کردند.

تاریخ عربستان سعودی پر از خشونت و تعصب است. در قرن هیجدهم، محمدبن سعود یک جنگجوی محلی به نیروهای بنیادگرای فوق العاده محافظه کار وهابی پیوست و متحدان وهابی او بخش عمده شبه جزیره عربستان، از جمله شهرهای مقدس مکه و مدینه را فتح کردند.

جامعه سعودی بازتابی از آرمان های پایه گذاران متحجرآن کشور بود، که تفسیر خشکی از قرآن در آنجا اجرا می شد. پولیس مذهبی برادای فرایض پنجگانه نماز روزانه نظارت کامل داشت. زنان ملزم بودند که خود را از فرق سر تا نوک پا بپوشانند. مجازات افراد تبهکار بسیار شدید و اعدام و سنگسار در ملای عام خیلی متداول بود.

در اولین سفرم به ریاض، راننده ام گفت که میتوانیم دوربین، کیف دستی، حتی کیف پولم را در معرض دید در اتومبیل بگذارم، بی آنکه نیازی به قفل کردن در اتومبیل باشد. اتومبیل را در پارکینگی نزدیک بازار پارک شده بود. از حیرت داشتم شاخ در می آوردم. او گفت کسی اینجا به فکر دزدی نیست. دستان دزد را قطع می کنند.
بعداً، در همان روز، از من سوال کرد مایلم که میدان اعدام و مراسم گردن زدن را ببینم. تبعیت وهابی ها از خشکه مقدسی افراطی خیابان های سهر را از دزدها پاک کرده بود. کسی که از قوانین سرپیچی می کرد به شدید ترین مجازات بدنی محکوم می شد. دعوت راننده ام را رد کردم.

طرز تلقی سعودی از مذهب، به عنوان عنصری مهم در سیاست و اقتصاد، در تحریم نفتی علیه غرب مقش مهمی ایفا کرد در روز ششم اکتبر 1973 {روز کبیور-مقدس} ها ترین تعطیلات کلیمی، سوریه و مصر همزمان به اسراییل حمله کردند. این آغاز جنگ کیبور بود، چهارمین و مخرب ترین نتایج بین المللی شد.

سادات، رییس جمهور مصر، ملک فیصل پادشاه سعودی را تحت فشار قرار داده بود تا علیه تبانی امریکا با اسراییل، به اقدامات تلافی جویانه دست بزند و به قول سادات از «سلاح نفت» استفاده کند. در شانزدهم اکتبر، ایران و پنج امیرنشین حوزه خلیج فارس قیمت نفت را هفتاد درصد افزایش دادند.

در تجلاسی در کویت، وزرای نفت عرب گزینه دیگر را هم مورد بررسی قرار دادند. نماینده عراق با حرارت تمام پیشنهاد کرده بود که آیالات متحده امریکا را مستقیم هدف قرار دهند. وی از سایر اعضای هیات خواست تا تمام سرمایه تجاری امریکا در دنیای عرب را ملی اعلام کنند و تحریم کامل نفتی را علیه ایالات متحده امریکا و کشورهای دوست اسراییل برقرار سازند و حتی تمام سپرده های پول اعراب را از حساب های بانکی اعراب بیرون بکشند. وی استدلال میکرد که میزان موجودی حساب های بانکی اعراب قابل توجه است و اگر از امریکا بیرون کشیده شود، سراسیمگی و وحشت به مراتب بیشتر از سال 1929 به وجود خواهد آورد.

سایر وزرای عرب به چنین اقدام های تندی، روی خوش نشان نداند، اما در هفدهم اکتبر1973 تصمیم به اعمال تحریم محدود گرفتند. بر اساس آن، اعراب تا زمان تحقق اهداف سیاسی خود، ماهیانه پنج درصد از تولید نفت خود را کاهش میدادند. همچنین توافق کردند به خاطر طرفداری آیالات متحده امریکا از اسراییل، بیشترین میزان تحریم علیه امریکا اعمال شود. تنی چند از حاضران در جلسه اعلام داشتند که به جای پنج درصد ده درصد از تولید خود را کاهش خواهند داد.

در نوزدهم اکتبر، رییس جمهور نیکسون {لایحه} درخواست کمک2/2 میلیارد دلاری به اسراییل را تسلیم کنگره کرد. روز بعد، عربستان سعودی و سایر تولیدکنندگان عرب حمل هرگونه نفت به امریکا را ممنوع اعلام کردند.

تحریم نفتی در هیجدهم مارچ 1974 پایان یافت-مدت زمان آن کوتاه ولی اثرش بسیار عظیم بود بهای فروش هر بشکه نفت سعودی از یک دالار و سی و دو سنت در اول جنوری 1974 صعود کرد. سیاستمداران و جانشین های بعدی آنها درس های آموزنده سال های اولیه 1970 را هرگز فراموش نخواهند کرد.
همانطورکه در صفحات بعد خواهیم دید، درس گرفتن از رنج و عذاب این چند ماه تحریم باعث شد که «ابر شرکت سالاری» در درازمدت، تقویت شود و سه رکن اصلی آن بنگاه های تجاری بزرگ، بانک های بین المللی و دولت پیوند و انسجام بی سابقه و پایداری پیدا کنند. تحریم نفتی همچنین باعث شد تا تغییرات عمده ای در رویکرد و سیاست های ایالات متحده امریکا پدیدار شود.

محمد صدیقی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است