تحریم تیم کریکت افغانستان به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در سطح بین‌المللی تبدیل شده است. این مساله به‌ویژه پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان و سیاست‌های سرکوبگرانه این گروه در برابر زنان و اقلیت‌ها، توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرده است. درخواست‌ها برای تحریم این تیم عمدتاً به‌دلیل نقض حقوق بشر و حذف تیم کریکت زنان افغانستان مطرح شده است.

پیش‌زمینه تحریم تیم کریکت افغانستان؛
پس از بازگشت طالبان به قدرت در آگست 2021، تحریم‌ها علیه تیم کریکت افغانستان به‌طور جدی مطرح شد. این اقدام‌ها در واکنش به نقض گسترده حقوق بشر به‌ویژه حقوق زنان و حذف تیم کریکت زنان افغانستان از رقابت‌های بین‌المللی آغاز گردید. طبق مقررات شورای جهانی کریکت، هر کشور باید تیم‌های مردان و زنان را به‌طور همزمان در رقابت‌های جهانی به نمایندگی از کشور خود ارسال کند، اما پس از تسلط طالبان، تیم کریکت زنان افغانستان از مسابقات جهانی حذف شد و این امر به‌وضوح نقض این قوانین تلقی می‌شود.

در همین حال، برخی اعضای تیم کریکت مردان افغانستان، با برگزاری دیدارهایی با مقامات ارشد طالبان و تبریک پیروزی‌های این گروه، به‌نوعی همدلی خود را با حکومت طالبان نشان دادند. این اقدام‌ها اعتراضات گسترده‌ای را به‌دنبال داشت، به‌طوری‌که بسیاری از منتقدان باور دارند که چنین رفتارهایی می‌تواند به مشروعیت‌بخشیدن به حکومتی که زنان را از حقوق ابتدایی خود محروم کرده است، منجر شود. این اتفاقات موجب شکل‌گیری یک موج اعتراضی علیه تیم کریکت افغانستان و خواستار تحریم آن‌ها در سطح بین‌المللی گردید.

دلایل موافقان تحریم؛
موافقان تحریم تیم کریکت افغانستان دلایل متعددی برای این اقدام دارند که بیشتر آن‌ها مرتبط با مسائل حقوق بشری و نقض حقوق زنان است. یکی از دلایل اصلی این است که تیم کریکت افغانستان به‌طور غیرمستقیم نماینده طالبان در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود. این تیم در واقع یکی از نمادهای ملی افغانستان است که به‌دلیل شرایط سیاسی، به‌ویژه پس از تسلط دوباره طالبان، به‌عنوان ابزار تبلیغاتی برای حکومت طالبان استفاده می‌شود. بنابراین، به عقیده موافقان تحریم، ادامه همکاری‌های بین‌المللی با تیم کریکت افغانستان می‌تواند به‌طور غیرمستقیم مشروعیت‌بخشیدن به طالبان منجر شود و از این رو باید تحریم‌هایی برای فشار بر این گروه اعمال گردد.

همچنین، موافقان تحریم، از جمله جنبش‌های معترض زنان افغانستان، به شدت تأکید می‌کنند که تحریم تیم کریکت افغانستان باید به‌عنوان ابزاری برای فشار به طالبان برای تغییر سیاست‌های سرکوبگرانه و نقض حقوق زنان استفاده شود. این جنبش‌ها به‌ویژه پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، به‌طور فعال علیه نقض حقوق زنان و سرکوب‌های سیاسی اعتراض کرده‌اند. زنان افغان که پیش از تسلط طالبان در عرصه‌های مختلف جامعه حضور داشتند، پس از تسلط این گروه، در بسیاری از بخش‌ها از جمله آموزش، اشتغال و فعالیت‌های اجتماعی محدود شدند. این جنبش‌ها به دنبال جلب توجه جامعه بین‌المللی به این موضوع هستند و معتقدند که فشارهای بین‌المللی، به‌ویژه از طریق تحریم‌ها، می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات در سیاست‌های طالبان باشد.

فوزیه کوفی عضو پیشین پارلمان افغانستان که در چندین دور مذاکرات صلح با طالبان نیز شرکت داشته، چند روز پیش در صفحه ایکس خود ادعا کرد که تیم کریکت افغانستان با توجه به روابط نزدیک و دوستانه‌ای که با طالبان دارد، می‌توانست به نفع زنان و دختران اقدام کنند. به گفته او «نه تنها این کار را نکردند، بلکه بارها احساسات مردم را جریحه‌دار نمودند.»

صحرا کریمی رییس پیشین افغان فلم نیز ناوقت روز یکشنبه در صفحه ایکس خود نوشت: "حضور تیم ملی مردان در حالی که زنان از حقوق ابتدایی خود مانند آموزش و ورزش محروم هستند، «تصویر ناعادلانه و نابرابری» از وضعیت اجتماعی افغانستان ارایه می‌کند."
خانم کریمی برخی دلایل حمایت خود از تصمیم تحریم تیم کریکت افغانستان را چنین بیان کرد: "تیم کریکت افغانستان در این برهه تاریخی افغانستان که مردم ما تحت حاکمیت ظلم و ستم طالبان از داشتن یک زندگی عزتمند محروم هستند و دختران و زنان ما از حقوق اساسی خود محروم هستند؛ نباید با همسو و هم‌سفره‌ با طالبان باشند. در اصل، باید صدایی باشند که برای آزادی افغانستان و حقوق زنان افغان."

مرضیه حمیدی، ورزشکار زن افغانستان خواستار اقدام جدی‌تر نهادهای بین‌المللی درباره تحریم تیم کریکت شده است: "تا زمانی که زنان افغان از حقوق ابتدایی خود محروم باشند، هیچ تیم ورزشی نباید نماینده این حکومت در صحنه بین‌المللی باشد."

حبیب خان، از خبرنگاران افغانستان استدلال کرده است که اعضای این تیم بارها حس همذات‌پنداری و نزدیکی‌شان را با طالبان نشان داده است.
او از جمله نوشته است که حشمت‌الله شهیدی، کاپیتان تیم ملی کریکت افغانستان، در ۱۵ آگست سال ۲۰۲۱ که نظام جمهوری سقوط کرد، پیروزی طالبان را «تبریک» گفت و آن را «روز استقلال» خواند.

موافقان تحریم همچنین به تحریم‌های مشابه در تاریخ اشاره می‌کنند. برای مثال، تحریم‌های ورزشی علیه آفریقای جنوبی در دوران آپارتاید، نمونه‌ای از اثرگذاری تحریم‌ها بر تغییرات سیاسی است. در آن دوران، تحریم‌ها باعث شدند که رژیم آپارتاید تحت فشار قرار گیرد و در نهایت مجبور به پذیرش تغییرات در سیاست‌های نژادپرستی خود شود. مشابه این تحریم‌ها، به‌ویژه در شرایط بحرانی افغانستان، می‌تواند به تغییر سیاست‌های طالبان و بهبود وضعیت حقوق بشر منجر شود.

دلایل مخالفان تحریم؛
مخالفان تحریم تیم کریکت افغانستان استدلال‌های خود را بر اساس منافع انسانی و آسیب‌دیدگان بی‌گناه این کشور مطرح می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین استدلال‌ها این است که تحریم ورزشکاران نباید به‌دلیل سیاست‌های حاکمیتی یک کشور اعمال شود. آن‌ها معتقدند که بازیکنان تیم کریکت افغانستان به‌طور غیرمستقیم و بدون دخالت در سیاست‌های دولت طالبان، نماینده مردم افغانستان هستند و نباید به‌دلیل رفتار حکومت طالبان تحریم شوند. این گروه استدلال می‌کند که تحریم ورزشکاران تنها به ضرر مردم افغانستان، به‌ویژه ورزشکاران بی‌گناه، خواهد بود و تأثیری بر تغییر سیاست‌های طالبان نخواهد گذاشت.

مخالفان تحریم تیم کریکت افغانستان همچون حامدکرزی، حنیف اتمر، شکریه بارکزی، اسماعیل یون، شبنم صالحی، عبدالباری جهانی و تعدادی از روشنفکران پشتون‌تبار تأکید دارند که ورزش نباید به سیاست‌های حکومتی ارتباط داده شود و باید از سیاست‌های دولتی جدا باشد. به گفته حنیف اتمر، وزیر پیشین امور خارجه افغانستان، تحریم‌ها بر مردم افغانستان و به‌ویژه بر ورزشکاران این کشور که در شرایط بحرانی به سر می‌برند، تأثیر منفی خواهد گذاشت و تنها به انزوای بیشتر آن‌ها خواهد انجامید. همچنین، شکریه بارکزی نیز بر این باور است که تحریم‌ها می‌تواند تنها وضعیت مردم افغانستان را پیچیده‌تر کند و برای تغییرات واقعی در سیاست‌های طالبان باید از راه‌حل‌های دیپلماتیک استفاده شود.

این گروه همچنین تأکید می‌کنند که تیم کریکت افغانستان، همانطور که در سایر کشورها مشاهده می‌شود، نباید به‌دلیل سیاست‌های دولت، از سوی جامعه بین‌المللی تحریم شود. به اعتقاد آن‌ها، تحریم تیم کریکت افغانستان به‌ویژه در شرایط کنونی که مردم این کشور درگیر جنگ و بحران‌های اجتماعی هستند، به‌جای کمک به تغییرات مثبت، تنها موجب تفرقه و انزوای بیشتر مردم خواهد شد.

مقایسه با تحریم‌های ورزشی در دیگر کشورها؛
تحریم‌های ورزشی علیه کشورهای مختلف در تاریخ معاصر نمونه‌هایی از چالش‌های پیچیده‌ای هستند که در اثر دخالت سیاست در ورزش به وجود آمده است. یکی از بارزترین این مثال‌ها، تحریم‌های ورزشی علیه آفریقای جنوبی در دوران آپارتاید است که در آن کشورهای مختلف و سازمان‌های بین‌المللی به‌ویژه کمیته بین‌المللی المپیک، تیم‌های ورزشی آفریقای جنوبی را از رقابت‌های بین‌المللی حذف کردند. این تحریم‌ها به‌طور مستقیم بر رژیم آپارتاید فشار وارد کردند و باعث شدند که این رژیم در نهایت مجبور به تغییرات سیاسی و اجتماعی شود.

نمونه دیگر، تحریم‌های ورزشی علیه روسیه به‌دلیل جنگ اوکراین است که در آن، کمیته بین‌المللی المپیک و دیگر نهادهای ورزشی روسیه را از رقابت‌های بین‌المللی حذف کردند. این تحریم‌ها باعث انزوای بیشتر روسیه در عرصه بین‌المللی شد و بسیاری از ورزشکاران روسی که هیچ‌گونه نقشی در سیاست‌های دولت نداشتند، تحت تأثیر قرار گرفتند.

جمع‌بندی:
تحریم تیم کریکت افغانستان به موضوعی پیچیده تبدیل شده است که جنبه‌های انسانی، سیاسی و ورزشی را در بر می‌گیرد. موافقان تحریم این اقدام را ابزاری برای فشار به طالبان می‌دانند، در حالی که مخالفان آن بر این باورند که این تحریم‌ها تنها به ضرر مردم و ورزشکاران بی‌گناه افغانستان خواهد بود. این تضاد در دیدگاه‌ها نشان‌دهنده چالش‌های اساسی در مواجهه با مسائل پیچیده‌ای است که در عرصه جهانی، به‌ویژه در کشورهایی با شرایط سیاسی بحرانی مانند افغانستان، مطرح می‌شوند.

حامیه نادری