۱- بلی، پاکستان گزینه های زیادی ندارد.
پاکستان در نیم قرن اخیر تا این حد به چالش و تهدید امنیتی مواجه نشده بود.
چالش ‌و تهدید تی تی پی و استقلال طلبان بلوچ برای پاکستان بسیار جدی و خطرناک است.

۲- پاکستان در برابر این تهدید، به خصوص در برابر تی تی پی دو راه مذاکره و توافق سیاسی، و جنگ و برخورد نظامی دارد.
توسل به هر یکی از این دو راه برای پاکستان زیانبار است.
مذاکره ‌‌و توافق سیاسی به تی تی پی مشروعیت می دهد و در واقع تحریک طالبان پاکستان را پیروز می سازد.
جنگ با تی تی پی پاکستان را درگیر یک‌جنگ چریکی و فرسایشی می سازد که به تقویت تی تی پی می انجامد.
نارضایتی و اختلاف با جامعه ی سی چهل ملیونی پشتون را در پاکستان با دولت ‌‌ارتش عمیق می سازد. در نتیجه، حتی احزاب متعلق به جامعه پشتون و با رهبران پشتون که متحد دولت پاکستان اند از دولت فاصله می گیرند. این وضعیت در درون ارتش و نهاد استخبارات نظامی آن نیز بوجود می آید که پشتون ها در آن نفوذ و‌حضور قابل ملاحظه دارند.

۳- پاکستان از لحاظ اقتصادی نمی تواند هزینه ی سنگین جنگ را در دو‌بخش و دو‌ جامعه ی پشتون و بلوچ خود تامین و فراهم کند. این جنگ، اقتصاد بحرانی و ویران پاکستان را، بحرانی تر و ویران تر می سازد.

۴ - پاکستان در جنگ با تی تی پی و‌استقلال طلبان بلوچ هر چند به نام تروریست از حمایت گسترده ی امریکا، غرب و عرب ها مانند دهه ی هشتاد سده بیستم در دوران جنگ مجاهدین افغانستان علیه شوروی و حکومت حزب دموکراتیک خلق، برخوردار نخواهد شد. از این رو برداشتن بار این جنگ به تنهایی کمر پاکستان را می شکند.

۵- پاکستان در حمایت از مخالفان طالبان افغانستان به خصوص دو‌ جبهه ی مقاومت و آزادی برای فشار بر طالبان حاکم در افغانستان که بر سر تی تی پی خواستش را بر آورده کند، بخت خوب و زمینه ی مساعد ندارد.
پاکستان نمی تواند مانند دهه ی هشتاد از ایالت خیبر پشتونخوا و مناطق قبایلی و جغرافیای آنها در حمایت از مخالفان طالبان افغانستان استفاده کند. در حالی که پاکستان در دهه ی هشتاد این مناطق را پایگاه امن عقبی مجاهدین افغانستان ساخته بود و تسلیحات و تجهیزات نظامی و‌لوژستیکی سیل وار از طریق این مناطق به افغانستان سرازیر می شد.

۶- اگر پاکستان به حمایت نظامی از مخالفان طالبان افغانستان بپردازد، به خصوص که این حمایت به گروه های اقوام دیگر غیر از پشتون ها مربوط باشد، این امر وضعیت زیانبار پاکستان را بیشتر زیان و آسیب می رساند. اتحاد پشتون ها را در دو طرف دیورند و مخالفت شان را با پاکستان شکل می دهد و زنگ تجزیه را برای پاکستان بیشتر از هر زمان دیگر به صدا در می آورد.

۷ - پاکستان از موقعیت و فرصت خوب جهت مذاکره و معامله با طالبان حاکم در افغانستان بر سر تی تی پی برخوردار نیست. اگر پاکستان بر سر تعامل و‌ توافق با کابل ‌و قندهار بر سر تی تی پی باشد، این توافق چیزی کمتر از واگذاری مناطق قبایلی سابق برای تی تی پی نخواهد بود. این در واقع امضای سند تجزیه و فروپاشی پاکستان بدست خودش خواهد بود.
به نظر نمیرسد که پاکستان به آسانی اینگونه سند مرگ خود را امضا کند.

۸ - توانایی ‌و ‌ظرفیت پاکستان در مورد تغییر از داخل طالبان حاکم بر افغانستان به گونه ای که اهداف پاکستانی ها را بر سر تی تی پی و ایجاد یک رژیم مطیع در افغانستان بر آورده کند، بر خلاف تصور و برداشتی که می شود، بسیار زیاد نیست. پاکستانی ها اگر می توانستند در این بیشتر از سه سال این کار را انجام می دادند و یا کم از کم مقدمات آنرا فراهم می کردند. نشانه ها و‌شواهد روشن ‌عملی به چشم نمی خورد.

۹ - ممکن است پاکستانی ها برای گذر از این دوران چالش و‌ تهدید، فکر کنند که جنگ مستقیم علیه طالبان در افغانستان می تواند یک گزینه ی مطلوب و نهایی باشد.
شاید آنها به این باور باشند که با چنین جنگی، توجه را در پاکستان به دشمن خارجی جلب می کنند و تا حد زیاد حمایت جامعه ی پشتون خود را نیز کسب می کنند.
اگر چنین چیزی در فکر ‌‌و برنامه ی پاکستانی ها باشد، بازهم نمیتوان عواقب و‌ تبعات آنرا برای پاکستان بسیار خوب و‌ موفقیت آمیز تلقی کرد.

محمد اکرام اندیشمند

>>>   Ferdaws Kawish
هیچ گزینه‌ای در اختیار پاکستان نیست. ناامن شدن پاکستان از سمت غرب در حال حاضر چانس بسیار طلایی برای هند است که تا چند سال پیش تصورش را هم کرده نمی‌توانست.

>>>   مرتضی کیهان
پاکستان تاوان حماقت سیاسی بیست سالی خودش را می‌پردازد
همسایه بدی که روزگار همسایه خود را خوب نخواهد روزگارش بد تر از این باد.

>>>   Bashir Ahmad Esar
پاکستان در وضعیت بحرانی قرار دارد، هیچ گزینه ای مناسب برای بقای حکومت دیده نمی‌شود، تغییر وضعیت از بد بدتر خواهد شد.

>>>   Wadood Sabet
اگر ایران درگیر مسایل خویش نباشد ودر موضوعات کلان منطقوی و جهانی مصروف نشود در قضایای بلوچ ها میتواند همکار جدی برای پاکستان باشد.چون بخوبی میداند که اگر بلوچ های پاکستان بتوانند به خودمختاری برسند این موضوع میتواند تهدید بزرگ برای ایران از جانب بلوچ های خودش باشد.

>>>   Aziz Ahmad Hanif
تحلیل واضح و روشنی ارائه کردید اندیشمند صاحب. پاکستان به تنهایی خود شاید تصمیم گرفته نتواند اما با توجه به ظرفیت نظامی و تجارب لابیگری ای که با انگلستان و آمریکا از گذشته دارد، ممکن است با حمایت آنها در این زمینه دست به کدام اقدامی بزند.

>>>   سعید یفتلی
دقیق
روایت سخنان کسی که فعلا یکی از فرمانده های اون طرف خط است:
در اوایل سقوط جمهوریت در ولایت بلخ، یکی از فرمانده عرب‌نژاد مزار از امارت قبلی گفته بود که دل‌ما از دست پاکستان تکه‌تکه است و این دولت لعنتی فکر می‌کند که هر طرف خوش دارد بازی کند. برادر من که یک شخص دیپلمات بود،تحویل امریکایی‌ها دادند و بابتش پول گرفتند.ما دیگر هدفی نداریم مگر این‌که ریشه‌ این دولت لعنتی را برای همیشه می‌کشیم. او اضافه کرده بود که تمام سربازان TTP، ترکستان شرقی، تحریک اسلامی ازبکستان و تاجیکستان، و عرب‌های مهاجر برای تصفیه حساب با پاکستان اتفاق نظر دارند و یقین دارند که در کشتن اعضای برجسته این گروه‌ها پاکستان کمک کرده است و باید حساب پس بدهد.
و امارت هم برای بقا چاره‌ای دیگری ندارد،وتمام این گروه ها را قناعت داده است،اگر میخواهید ارام بمانید باید پاکستان در جنجال باشد.

>>>   کاوه آهنگر
نظر به تحلیل همه جانبه تان هیچ راه بیرون رفت به دولت فعلی پاکستان وجود نداشته و ندارد به جز تجزیه و برداشتن نام کثیف اش از روی نقشه زیبای جهان تا که مردم هند و افغانستان نفس راحت بکشد

>>>   Faizi Abdul Hadi
اینقدر هم شاید آسان نباشد که یک کشور با صلاح اتمی و مجهز ترین ارتش جهان به آسانی سقوط کند

>>>   Musawir Siraji
پاکستان در آخر الامر دوگزینه دارد اگر استعفاء حقانی وزیر داخله طالبان صحت داشته باشد این خود معنی آنرا دارد که دیگر حقانی با ملاهیبت الله نیست وجبهه جدیدی را شاید ایجاد کند که به نفع پاکستان است واز این طریق شاید برعلیه تی تی پی شاید استفاده کند وحکومت طالبان را ضعیف بسازد که طالبان قندهاری مجبور به سازش با پاکستان شوند راه دوم در نهایت مجبوریت آزاد سازی عمران خان است که در این صورت شاید حکومت نواز شریف سقوط کند اما پاکستان ازخطر تی تی پی وجدایی طلبان بلوچ در امان بماند

>>>   Norman Ahmadi
ز مکافات عمل غافل مشو گندم ز گندم بروید جو ز جو ، پاکیستان در این مدت ۴۵ سال چیزی را که در افغانستان کشت کرده بود الحمدالله شکر حالا حاصل اش را در پاکیستان درو میکنند نيت بد قضای سر

>>>   عین الدین عمری
آتش راکه پاکستان برای افغانستان روشن نموده بودامروزهزینه آنرامی پردازد

>>>   Abdul Saboor Jasoor
به چند نکات مهم دیگر اشاره نکردید:
پاکستان که قبلاً از برکت جنگ در افغانستان با اکسیژن آمریکا و غرب به حیات مصنوعی ادامه میداد بعد از سقوط جمهوریت در افغانستان دچار مجموعه ی از بحران ها گردیده است.
بحران ۱ سیاسی ۲ امنیتی (حالا نظامی)، ۳ اقتصادی، ۴ اعتباری و حیثیتی ۵ فساد اداری حاد.
مجموعه این بحران ها را تراژدی میگویند.
مهم تر از همه ۸ کشور حوزه خلیج فارس و هند مخالف پروژه گوادر واقع در منطقه بلوچستان اند.
پروژه ای که ده ها میلیارد دالر تا اکنون هزینه برداشته است و اعتبار پاکستان را نزد قریبی ترین کشور دوستش چین به صفر ضرب زده است.
گوادر با چابهار در تقابل قرار دارد که خوابهای طلایی هند و ایران را بهم میزند.
نفوذ در نظام فاسد پاکستان توسط کشورهای نامبرده که خطر جدی اقتصادی و تجاری از گوادر متوجه شأن است، هم یکی از عوامل بی ثباتی در پاکستان بوده میتواند.
یگانه کشوریکه منافع تجاری و اقتصادی متقابل با پاکستان دارد، افغانستان است.
اما رژیم فاسد و رشتخوار پاکستان که در دست کسانیست که سرمایه‌گذاری های هنگفت در کشور امارات متحده و غیره دارند توجه را عمدا بسوی دیگری انحراف می‌دهند
از همه مهمتر اینکه از این میان آمریکا چندان نگران خساره چین نیست.

>>>   اسماعیل احمدی
حال یک فرصت دیگر برابرشده است که باید ما از این فرصت استفاده معقول و منطقی کنیم و با پاکستان روی همه مسائل بسازیم و جور بیایم. در گذشته آمر صاحب و استاد در برابر پاکستان سیاست اشتباه را در پیش گرفتند و نباید تجربه تلخ گذشته تکرار شود

>>>   محمد ناصر عادل
پاکستان بخاطر بقای خود باید بجنگد ورنه از هم می پاشد۰

>>>   Mirwais Enayat
بلوچ ها خیلی مظلوم قرار گرفته اند در این منطقه، به دلیل عدم حمایت سیاسی . شاید این تلاش‌ها باعث شود که سرنوشت شان تغییر کند . در این جنگ بلوچ ها چیزی به از دست دادن ندارند همین باعث می‌شود که تا آخرین لحظات پایداری کنند برای زنده ماندن هویت و فرهنگ شان.

>>>   Jaihoon Shoja
هندوستان سیاست علم و فناوری را در پیش گرفت سربلند و سرافراز شد
پاکستان سیاست لچکی و تروریستی را در پیش گرفت و در حال غرق شدن است
عاقبت لچک ها همین است که می‌بینم

>>>   Kharasan Poor
پاکستان برای تجزیه کاملا مساعد است وشاید تجزیه شود احتمال می‌رود که به سه تا چهار کشور تقسیم گردد .
بلوچستان
پختونستان
سند
وپنجاب
پاکستانی ها با بازی ها استخباراتی وچنگ های نیابتی در افغانستان تیشه در ریشه خود زدند که حال طعم تلخ آن را می چشند
پنج دهه متوالی در جات تضعیف افغانستان تلاش کردند که خود در آن مرحله قرار گ فته اند .

>>>   Ezam Ahmady
در این وسط جایگاه ترکیه چه خواهد بود، آنطور که اردوغان از نواز شریف پذیرایی کرد نشان می‌داد ترکیه دنبال تحکیم اهداف خود در افغانستان و پاکستان از طریق حکومت پاکستان است.

>>>   Hedaiat Saei
شاید ایجاد یک گروه دیگر که وظیفه جنگیدن با تی تی پی و بلوچ ها را به عهده بگیرد یک راه حل باشد.

>>>   Gharib Mohammad Dadras
تحلیل عالی،مگر یک اصل حقوقی وسیاسی وجود دارد:
حق ملل در تعیین سرنوشت خویش) بلوچستان باید استقلال سیاسی خودرا بدست بیاورد،چون منابع سرشار طبیعی دارد و به توسعه آن دولت فدرال توجه نکرده است.

>>>   نجیب الله مقصودی
پاکستان در عمق استراتژیک که برای غرق نمودن دیگران ساخته بود، فرو رفته است. دست و پا می اندازد اما به عوض بالا آمدن، بیشتر غرق می شود.

>>>   سیدعزیزالله هاشمی
خدا نکند آن روز های سیاه را که ما شاهدش بودم ملت پاکستان شاهد آن بدبختی ها باشند. بطور قطع استخبارات پاکستان مسبب آن همه بد بختی در افغانستان بوده و بیشترین تجربه را همان طور که در آوردن بدبختی ها دارند میشود این بار به سعه صدر با مردم خود یعنی بلوچ ها رفتار کند وبه تقاضا های مشروع آن ها لبیک گوید. خدا کند امارت اسلامی از این نا آرامی های پاکستان درس های آموزنده نیز بگیرد که خیلی ضرور است که وحدت افغانستان حفظ شود. وقتی ما نا آرام شدیم خوشبختانه پاکستان آرام بود که ملیون ها نفر در آنجا مهاجر شدیم اما اگر پاکستان مهاجر شوند کجا بروند؟

>>>   Mohammad Yusuf Akhtar
بهترین گزینه برای پاکستان توافق با طالبان در واگذاری جغرافیا خیبر‌ پختونخوا است اگر نه دیگر پاکستان مثل کشور ماه روی خوبی را نمی‌بیند سند و پنجاب با هم متحد شوند و پشاور را به طالبان تسلیم کند و بلوچستان را هم به بلوچ ها واگذار کند بعد بلوچ های ایران و افغانستان هم با آنها متحد میشوند اما برای اقوام دیگر افغانستان جز تجزیه گزینه دیگر باقی نمی‌ماند

>>>   Zabiullah Raoufi
شکست حکومت پاکستان در این جنگ هیچگاه به نفع حوزه‌ی تمدنی ما نیست، و اگر چنین اتفاق بیافتد جابجایی‌های قومی درین حوزه زیاد شده و سبب از بین رفتن هویت‌های بومی حوزه‌ی تمدنی ما می‌شود.
نکته دوم اینکه باشکست حکومت پاکستان و به قدرت رسیدن تی تی پی دیگر نامی افغانستان هم نخواهد بود وبه یک پشتونستان تبدیل خواهد شد و این چیزی است بازیگران دو طرف مرز داعیه آن دارند و ضمنا مهاجرت وزیرستان های پاکستان ویا همان جنگویانی تی تی پی با تبانی عناصر داخلی و اسکان دادن آنها در اطراف کانال قوشتپه جزء برنامه‌های هستند غرب قبلا پلان گذاری نموده و در صدد اجرای آنها هستند قطعا شکست دولت پاکستان به نفع ما نخواهد بود.

>>>   Muhsin Kawi
به هر صورت پاکستان و پاکستانی ها فاقد سیاست نیستند
پاکستانی ها در سیاست شان خیلی زرنگ و مدبرانه حرکت می‌کنند

>>>   Mohammad Ali Soroosh
البته یک راه حل دیگه هم می‌تواند ممکن باشد: تجزیه و شریعت طلبی نتیجه بی عدالتی و پرورش افراطیت است. پاکستان می‌تواند در چوکات یک سیستم‌ دمکراتیک حقوق تمام اقوام وشهروندان خود را تامین کند و با ختم پروژه افراطیت زمینه تعلیم و رشد اقتصادی را فراهم کند. این روند ممکن دهه ها طول بکشد ولی اگر صادقانه و در مشارکت کشورهای منطقه دنبال گردد ظرفیت حل این منازعات را دارد.

>>>   Aziz Raoufi
کشور های منطقه هرگز نمی‌پذیرند که پاکستان پایگاه مطمئن آمریکا باشد . هند با پشتیبانی جدایی طلبان پاکستان را به بلای گرفتار کرده است که خود پاکستان آنرا بوجود آورده بود و در افغانستان و کشمیر و ایران به جان همسایگان انداخته بود .
پاکستان بسوی یک جنگ بی امان داخلی و تجزیه پیش میرود .

>>>   خواجه محمد نعیم قادری
تحلیل واقع بینانه ای ارایه کردید، سپاس از شمار، به نظرم پاکستان تاوان دشمنی با دولت مجاهدین را می پردازد. عواقب ترورست پروری و فتنه انگیزه را فکر نکرده بود. پاکستان با راه اندازه جبهه بغاوت علیه حکومت نوپای مجاهدین در واقع سند بدبختی و گرفتاری خود را امضا کرد. هم تی تی پی و هم ارتش ازادی بخش بلوچ از حمایت بیرونی زیادی برخوردار اند. ولی ارتش ازادی بخش بلوچ از موقعیت خوبی برخوردار است.چون به دریا راه دارند، اما تی تی پی محصور است.

>>>   Massud Mehdi
پاکستان نمیتواند. هیچ « جبهه » نیروی نیابتی خود را اکمالات کند . زیراکه در سرحدات تی تی پی حاکم اس .
تالب این را بهتر میداند .به همی دلیل جبهه مقیم دوشنبه و استانبول به یک پیسه خریدار نیس .
اگر ایران با پاکستان همکاری کند .در آن صورت تالب به چالش کشیده می‌شود .

>>>   نعمت هادی
ممنون از اندیشمند نویسند ه ومسلمان ودپلومات ورزیده موضوعات خوب ومفید وریشه ای را در ارتباط به پاکستان وگروه های ضد پاکستان ومخالفان شان نوشتید ممنون از شما

>>>   Rahmatullah Begana
پاکستان حالا هزینه حمایت از هراس افگنی، تروریزم و مدرسه سازی را می‌پردازد.

>>>   Nawin Najibi
#mahamad Ekram Andishmand جناب استاد اما گزینه دارند
اون برانگیختن حس قدرت خواهی میان اقوام پشتون و فعلن حقانی خیل تاریخ نشان داده در بازی بزرگ روسیه و هند بریتانیایی از حس قدرت خواهی پسران تیمورشاه استفاده بهینه کردن و نگذاشتن که افغانستان خود را جمع و جور کند ادعای ارضی کند فقط مشکل اینجاست که ام آ ۶ مصروف اکراین هست اگر می‌آمد به کمک ای اس اس چون تا فعلن هم طریق استفاده از ترفند را خوب بلد هست

>>>   انس انوری
تعدادی ها پاکستان را اوغانستان گمان کرده اند
هر استعمار آمد سوار شد بعد رفتند واین ها دعوا کردند ما شکست دادید اما پول های جیره شأن را از یک نیم قرن می شود هر روزه دریافت می کنند

>>>   Najeeb Nikoyi
راه نجات پاکستان قطع رابطه با چین است، درغیر آن تاسرحد تجزیه ویا جنگهای داخلی دوامدار خواهد انجامید.
>>>   پنجاپیهای ....پاکستان که قدرت را در دست دارد و کشور ما افغانستان را به نابودی کشانده است باید تمام بهای جنایت‌های وحشتناک خود در افغانستان را پس دهد. مه از دولت افغانستان می‌خواهیم که هر چه در توان دارد از تی تی پی و بلوچ‌های پاکستان حمایت کند تا پنجاپیهای ....پاکستان دست از .....آدم کشی تروریست پروری و دست از نوکری آمریکای خونخوار و انگلیس شیاطین بردارند.

>>>   روزی نابودی پاکستان را باید جشن گرفت

>>>   مشکل اصلی پاکستان جدایی طلبان بلوچ است که تحت حمایت هند قرار دارند. پاکستان در نظر دارد به دلایل مختلف پشتون ها را در بلوچستان ساکن کند تا تمامیت ارضی خودش را تضمین کند.

>>>   ایران هم نا امن می‌شود به خصوص سیستان بلوچستان در آینده نزدیک توسط طالبان آن زمان ایران متوجه رفتارشان میشود

>>>   برای پاکستانی ها همان آرزو می کنم که بر سر ما آوردند حال بیندیشند که چه کردند

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است