نظر به اهميت بخش كشاورزي در مجموعه حيات اقتصادي و اجتماعي كشور و اولويت بازسازي و توسعه آن، باتوجه به وابستگي معيشتي اکثریت جمعيت كشور به اين بخش از فعاليت¬هاي اقتصادي و همچنين نقش و اهميتي كه محصولات اساسي كشاورزي در اقتصاد كشورهاي جهان سوم دارد. همواره ساماندهي مناسب و صحيح وظايف دولت در قبال اين بخش از حساسيت و اهميت خاص برخوردار بوده است.
در همين رابطه تامين نيازهاي عمومي از طريق افزايش توليدات كشاورزي به وسيله كشاورزان زحمت كش در كنار توليدات صنعتي بعنوان راه حل رسيدن به رشد و توسعه و نهایتا رهايي از وابستگي می¬باشد. در این راستا اقتصاددانان توسعه تأكيد كرده‌اند كه اگر قرار است در بلندمدت يك تحول ساختاري در محصول و نيروي كار صورت بگيرد، بايد براي تحقق آن سياستهاي موفق توسعه كشاورزي اتخاذ گردد.

در ابتداي پيشرفت صنعتي، بخش كشاورزي مي‌تواند با عرضه مواد غذايي و مواد اوليه به بخش¬هاي در حال رشد ديگر، فراهم كردن يك «مازاد محصول قابل سرمايه‌گذاري» بصورت پس‌انداز و ماليات براي تأمين سرمايه‌گذاري در بخش¬هاي ديگر، ايجاد تقاضاي مصنوعات صنعتي در بخش‌هاي روستايي از طريق فروش نقدي محصولات به شهرها، تأمين ارز مورد نياز صنعت نوپا از طريق صادرات محصولات كشاورزي كمك مي‌كند. در مسیر رشد کشور افغانستان توسعه كشاورزي در چارچوب توسعه ملي يك كشور مورد بحث قرار مي گيرد و بعنوان يك بخش اقتصادي مهم نقش حياتي در توسعه ملي ايفا مي نمايد.

کشاورزی در افغانستان به دلیل عدم رشد سایر بخشهای اقتصادی از قبیل صنعت و تجارت سهم اساسی را در تولید ناخالص ملی داشته است. اکنون در حدود ۷۵ درصد از مردم افغانستان دهقان هستند و از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کنند. در واقع زراعت ستون فقرات اقتصاد افغانستان را تشکیل می‌دهد. از یک سو، زمینه ایجاد اشتغال حدود ۸۰ درصد از جمعیت این کشور را فراهم می‌کند و از سوی دیگر بیشتر از نیمی از درآمد سرانه افغانستان از طریق زراعت تامین می‌شود. بیش از ۵۵ درصد از جمعیت این کشور به طور مستقیم و غیر مستقیم برای امرار معاش خود به مزارع کشاوزی وابسته اند. تولیدات باغی، دامی و زراعتی از صادرات عمده زراعتی در افغانستان است و در آینده نیز خواهد بود. در گذشته افغانستان یکی از صادر کنندگان مهم تولیدات دامی و میوه‌های خشک بوده اما سه دهه جنگ زیر ساختها را در این کشور نابود کرده و توسعه زراعت را محدود، و به روند رشد اقتصادی صدمه اساسی زده است. علیرغم تمام مشکلات و محدودیتهای ساختاری؛ زراعت از استعداد فراوانی برای رشد و توسعه برخوردار است و می‌تواند ماشین اصلی برای رشد اقتصادی در این کشور باشد.

از مجموع مساحت افغانستان (۶۵۲ هزار کیلومتر مربع) فقط ۱۲درصد زمین (۸ میلیون هکتار) قابل کشت است و ۴ درصد از این زمین نیز تحت آبیاری است. ۴۶ درصد نیز چراگاه و ۳ درصد نیز تحت پوشش جنگلات قرار دارد. از نظر جغرافیایی در حدود ۷۵ درصد از زمینهای قابل کشت افغانستان در سه حوزه زراعتی از هشت حوزه زراعتی این کشور قرار دارد که شمال، شمال شرق و جنوب است. از تمام مناطق قابل کشت به دلیل کمبود آب تنها حدود نصف آن سالانه تحت کشت قرار می‌گیرند. توسعه زراعت در افغانستان با مشکلات فراوانی روبرو است ولی این چالشها خود به عنوان یکی از فرصتها برای توسعه زراعت افغانستان به حساب می‌آید. تنوع اقلیمی در افغانستان از یک‌سو و منابع فراوان طبیعی و انسانی که تاکنون مورد بهره برداری قرار نگرفته اند، از جمله فرصتهای اصلی توسعه زراعت در افغانستان به شمار می‌رود.

علیرغم مشکلات و چالشهای متعددی که بیان شد، فرصتهای بسیار زیادی برای توسعه و رشد زراعت درافغانستان وجود دارد، که اگر به آنها توجه کافی شود، در سالهای آینده می‌توان به زراعت بعنوان موتور محرکه اقتصاد و عامل تامین مایحتاج استراتژیک این کشور تکیه کرد.
١- وجودمنابع غنی استفاده نشده آب و خاک زراعی در افغانستان یکی از نادر ترین فرصتهای بخش زراعت است که می‌تواند در آینده مورد بهره برداری قرار گرفته و ضمن اشتغال قشر وسیعی از جمعیت این کشور باعث افزایش تولیدات زراعی و بهبود اقتصاد ملی شود.
٢- وجود کشاورزان سخت کوش و پر تلاش یکی از مهمترین فرصتهای تحول و توسعه در افغانستان است که اگر به دانش و مهارت آنان افزوده شود، توان تولید زراعتی چند برابر خواهد شد. آموزش زراعت به جوانان روستایی بهترین روش برای وارد کردن دانش و مهارت به عرصه زراعت است.
٣- تنوع شدید اقلیمی در افغانستان یکی از اصلی ترین پتانسیلها و فرصتهای توسعه زراعت در این کشور است. این تنوع اقلیمی باعث می‌شود افغانستان توان تولید دامنه وسیعی از محصولات گرمسیری و سردسیری را داشته باشد. این خود هم ریسک تولید را کاهش می‌دهد و هم بازاریابی آن را ساده تر می‌کند.
٤- بازارهای بزرگ مصرف در همسایگی افغانستان. در دنیای کنونی حرف اصلی در اقتصاد را بازار می‌زند. همسایگی افغانستان با کشورهایی همچون هند، ایران، آسیای مرکزی، چین کشورهای خلیج فارس و پاکستان یک فرصت بسیار نادر است.
این کشورها هم از جمعیت زیادی برخوردار هستند و هم قدرت خرید اقتصادی خوبی را دارا اند. ارتباط خوب افغانستان با کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز می‌تواند قدرت رقابت این کشور را در بازارهای فرا منطقه‌ای افزایش دهد. برخورداری از یک سیستم حمل و نقل و یک شبکه بسته بندی و کنترل کیفیت که بتواند معیارهای بازارهای مصرف را تضمین کند از اصلی ترین اولویت ها در این‌مورد هستند.

طبق آخرین گزارش وزارت زارعت، مالداری و آبیاری کشور بخش کشاورزی در سال 2012 توانسته فقط 28 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد که این سهم نتوانسته نسبت به دهه گذشته افزایش بسزایی داشته باشد. این در حالی است که بیش از نصف جمعیت شاغل کشور معادل 60 درصد از آن در این بخش مشغول به فعالیت هستند. کشور افغانستان در زمینه صادرات محصولات باغی از رشد خوبی برخوردار بوده است و صادرات این محصولات توانسته تا 35 درصد از صادرات کشور را شامل می شود. همچنین در سال گذشته موفق به حجم صادراتی بالغ بر 388500000 دلار از این بخش شده است، که البته بسیار کمتر از پتانسیل های موجود کشور در این بخش می باشد و با در نظر گرفتن حجم اشتغال در این بخش درآمد سرانه ناچیزی را نصیب کشاورزان کشور نموده است.

طی چند سال گذشته به دلیل عدم توجه به زراعت ، کمبود سرمایه گذاری و روی دست گرفتن نظام بازار آزاد زراعت در این کشور رشد لازم را نداشته است و افغانستان بیشتر متکی به واردات است که همین مساله یکی از علت های مهم افزایش قیمت محصولات زراعی در این کشور می باشد. همچنین با تأکید بر توسعه زراعت و حمایت از کشاورزان باید به انکشاف دهات نیز توجه شود. لذا کمکهای خارجی باید از کانال دولت مصرف شود و در کنار آن دولت سیاست های حمایتی را در جهت توزیع تخمهای بذری ، کود کیمیاوی و سایر عرصه ها روی دست بگیرد.

گفتنی است، عدم توجه دولت به بخش کشاورزی می¬تواند در عین حال به بحران¬های شدید غذایی و وابستگی کشور به بازارهای بین¬المللی می¬گردد و مانع از رشد پایدار کشور ¬گردد. به طوری که هاروهیکو کورودا، رئیس بانک توسعه آسیا نیز گفته است با توجه به افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و کمبود آب، خیلی واضح است که لازم است کشورهای آسیایی دست به کار شوند. او معتقد است که بزرگی آمار و ارقام مربوط به ناامنی غذایی در دهه¬های اخیر، به این دلیل بوده است که دولت ها در سیاست گذاری های توسعه اقتصادی، اهمیت کمی به بخش کشاورزی داده اند. از سوی دیگر ریاست وزیر زراعت افغانستان در کنفرانس سازمان خوار و بار جهانی سازمان ملل متحد یک فرصت استثنایی برای درخشش کشور در این بخش اقتصادی می¬باشد که جز با حمایت¬های مستمر دولتی جهت نیل به اهداف خودکفایی کشور میسر نخواهد شد.

مجتبی نیک زاد

>>>   معضله اصلی دیگریکه دهاقین با آن مواجه است پایین آمدن سطح آبهای زیر زمین و خشک شدن کاریز هاست که دلیل آن استخراج دزدانه واستفاده از آبهای شیرین توسط نیروههای خارجی میباشد.
روزانه به ملیونعا لیتر آبهای زیر زمینی توسط امریکایی ها و انگلیسها استخراج غرض استفاده روزمره پرسونل آنها و شستن وسایط نظامی استفاده میشود. حکومت ...از موضوع بی خبر بوده ویا پول آنرا که متعلق به همه افغانها است در جیب خود میکنند.
پنجشیری اصیل

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است