اقتصاد سایه ای كه از آن تعابیر مختلفی چون اقتصاد سیاه، غیر رسمی، نامنظم، گزارش نشده، پنهان و اقتصاد دوم نیز شده است. به آن بخش از فعالیت های كسب و كار و تولیدات ثروت اطلاق می شود كه به علت غیر قانونی بودن فعالیت های اقتصادی و دور از شفاف سازی در یك محیطِ غیر شفاف و دور از نظاره دولت و قانون انجام می شود.

اقتصاد سایه ای به دو بخش اساسی، اقتصاد سایه مجرمانه و متخلفانه تقسیم شده است. اقتصاد سایه ای شامل فعالیت های قاچاق، اسلحه، آدم ربایی، جنایت با اهداف مالی را در بر می گیرد که از بعُد قانونی جرم بوده و مرتکب آن مجرم خطاب می شود اما وقتی صحبت از فرار مالیاتی می شود این موضوع بر می گردد به اقتصاد سایه ای متخلفانه كه از دید قانون كشور ها فرق می كند و به افراد كه از پرداخت مالیات شان را ابا می ورزند جزا و یا هم جریمه می شوند. بنا فعالیت های اقتصاد سایه ای نه تنها با پول شویی همرا است بل تاثیر منفی بالای دیگر فعالیت های اقتصادی و مخصوصا" مالیات و در آمد دولتی نیز دارد.

مهم ترین بحث در حجم فعالیت های اقتصاد سایه ای مربوط به فرار مالیاتی است. فعالیت های اقتصادی قانونی به منظور فرار از مالیات با روش های پیچیده مالی و حساب داری در زمره اقتصاد سایه ای قرار گرفته و در افغانستان به عنوان اقتصاد متخلفانه تلقی می شود. فرار مالیاتی مهم ترین مبحث از جمله مباحث علم اقتصاد است و در این خصوص مهم ترین تیوری های جهت این كه عامل فرار مالیاتی چیست وجود داشته و هر كدام شان می تواند پاسخگو برای جلوگیری از فرار مالیاتی و افزایش در آمد دولتی باشد.

بالا بودن نزخ های مالیاتی:
فریدمن عقیده داشت كه نرخ بالای مالیات خود عاملِ عمده بر فرار مالیاتی می باشد و با كاهش نرخ های مالیاتی برای فعالان اقتصادی انگیزه شفاف سازی و پرداخت مالیات و فرار نگردن از مالیات إیجاده شده و فعالیت های اقتصادی از بخش غیر فعال به بخش فعال انتقال می كند. پرداخت مالیات نه تنها در از بین بردن اقتصادی سایه ای ممد واقع شده بلكه برای افزایش در آمد دولت و رشد تولید نا خالص داخلی نیز ممد واقع می شود.

فرهنگ سازی مالیاتی:
همه شهروندان در مقابل كشور و دولت شان مسوول اند و دولت برای فرآهم سازی نیاز های اولیه شهروندان اش باید هزینه نماید و این هزینه كردن ضرورت به درآمد دارد . یکی از راه های دریافتِ در آمد دولت پرداخت مالیات از طرف شهروندان می باشد. برای فرهنگ سازی مالیات روش های مختلف وجود دارد كه می توان از طریق آرائه یادداشت ها، مقالات در روز نامه ها، مجلات و سایر وسایل اگاهی دهی فرهنگ پرداخت مالیات را ترویج كرد.

شفاف سازی هزینه دولت:
مالیات حق دولت است كه همه شهروندان مسوول می باشد تا جهت تمویل هزینه های دولت آن را پرداخت نمایند. دولت نیز موظف است تا هزینه و در آمد خود را طبق یك برنامه مشخص سالانه بشكل بودجه سالانه ترتیب نماید. با شفافت كامل تمام هزینه خود را به شهروندان كشور تشریح کند. گزارش درست از هزینه، باعث ایجاد انگیزه مثبت در بین شهروندان شده و آنها را تشویق جهت پرداخت مالیات می كنند.

بنابراین موجودیت اقتصاد سایه ای و در صورت مهار نشدن این گونه فعالیت های غیر قانونی نه تنها برای كاهش در آمد دولت تاثیر منفی داشته بلکه تاثیرات منفی چون، دشوار شدن محاسبه تولیدات ناخلص داخلی، دشوار بودن برقراری استانداردها، وابسته بودن این فعالیت های اقتصادی به قاچاق و جرایم، عدم تعادل اقتصادی و افزایش فقر و قیمت ها اجناس و آسیب دیدن قشر فقیر می شود و دولت وظیفه دارد در کنار دیگر فعالیت ها خود باید از افراد که در بازار اقتصاد سایه ای کار می کنند و برای دولت و فعالیت های رسمی اقتصادی تاثیر سو دارد جلوگیری نماید.


ظریف صفا بختیاری

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است