تقریبآ همه تکت های انتخاباتی درروزهای ثبت نام شان از تغییر نظام ویا حفظ همین نظام سخن گفتند. دیده میشود که موضوع تغییر نظام متمرکز به نظام فدرالی که در مبارزات علنی دکترعبدالطیف پدرام وبلا فاصله در روزثبت نام نخستین تکت انتخاباتی ریاست جمهوری وی، بازتاب گسترده یافته و وارد گفتمان ملی شده است. همین امر سبب شد که قانونی از نظام نیمه ریاستی بگوید، اتمر، احمدولی مسعود و عبدالله از نظام صدارتی سخن بزنند و دیگران هم بگونه ای در این مورد تماس بگیرند. گلبدین بطور علنی مخالفت خودرا با نظام فدرالی و صدارتی اعلان نماید.

اما باید کمی با دقت و تامل نگاهی به تفاوت ماهوی و بنیادی نظام فدرالی و صدارتی در افغانستان بیاندازیم.
پیشینه نظام صدارتی در افغانستان از زمان هاشم خان جلاد تا عبدالله عبدالله میرسد. یعنی در همه رژیم ها ودر همه تحولات و دست بدست شدن قدرت های سیاسی، ما صدراعظم داشته ایم. در دروان سلطنت، جمهوری داوود خان، حزب دموکراتیک، مجاهدین و تا حال هم همین نقش را ریاست اجرایی بازی کرده است. اما در همه این دوران ها ماهیت استبدادی و متمرکز نظام همچنان پا برجا بوده، یا سلطان، یا منشی حزب، یا رهبران تنظیم های جهادی و یا حکومت غنی، این صدراعظم ها را نصب و عزل کرده اند و چند نمایش مضحکی در پارلمان ها ماهیت مستبدانه ای را نظام نتوانسته است که تغییر بدهد. یعنی نظام صدارتی در افغانستان برعکس نظام های مبتنی بر صدارت - حتی پاکستان وهندوستان -، پوشش آشکار برای نظام متمرکز ریاستی بوده که تنها فرد اول کشور به عنوان تعیین کننده سرنوشت این نظام بوده ومی باشد.

اما در نظام فدرالی، داستان از ریشه تغییر میکند. در نظام فدرالی قدرت، ثروت و منابع در آمد به ایالات و محلات توزیع میگردد و این ایالات است که به نحوی حاکم برسرنوشت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شان میشود. دارای پولیس محلی، قوای ثلاثه به شمول پارلمان و شورای ولایتی منتخب می باشد که والی و کادرهای ایالتی را این شورا ی انتخابی برمی گزیند. حد اقل نصف در آمد های ایالات در خود هر ایالت اختصاص داده میشود. حق شهروندی با دقت تمام اعاده میشود و هیچ قومی در ایالات به شهروندان در جه اول و دوم تقسیم نمیشوند.

ظرفیت های مادی و فرهنگی همین ایالات نه تنها مورد استفاده قرار میگیرد بلکه بیش از پیش توسعه داده میشوند. از لحاظ امنیتی بیشترین نیروهای ایالتی برای تامین امنیت مناطق خودشان استخدام میگردند. سیستم آموزش و پرورش تعلیمات ابتدایی تا تحصیلات دانشگاهی در خود هرایالت عیار میگردد و استراتژی آموزش و تحصیل ایالات طوری سامان داده میشود که در کل کشور بطور یکسان شکل بگیرد و تفاوتی در تحصیلات و آموزش میان شهرها و روستاهای ایالات وجود نداشته باشد.

لذا تغییر نظام که اکنون به شعار همه تکت های انتخاباتی مطرح گردیده است با تغییر ساختاری، رادیکال و بنیادی نظام، زمین تا آسمان تفاوت میکند. چون ساختار صدارتی در افغانستان، یک ساختار تجربه شده و به نحوی ضمانت کننده نظام متمرکز ریاستی بوده است. اما نظام فدرالی کنه و ماهیت نظام متمرکز را دگرگون میکند و بجای آن یک ساختتار عدالت محور را جایگزین نموده و بر سه پایه اصلی: تکثیرعدالت، دموکراسی و حقوق شهروندی استوار می باشد. از یاد نبریم که ساختار نظام فدرالی برای نخستین بار در قانون اساسی جمهوری فدرال و قانون اساسی ایالات فدرال، توسط استاد عبدالعلی مزاری تیوریزه شد و دکتر عبدالطیف پدرام پس از سال 2001 میلادی بطور علنی در نوشته ها، سخنرانی ها، مصاحبه های رادیویی و تلویزیونی خود به عنوان «استراتژی نجات» افغانستان از استبداد چندین قرنه، نظام فدرالی را مطرح نمود و در آخرین روزها به عنوان نخستین ثبت نام کننده انتخابات ریاست جمهوری این طرح را رسماْ وارد عرصه مبارزاتی خود ساخت و دارد که بحث نظام فدرالی به یک گفتمان ملی تبدیل شود.

اگر نظام صدارتی و نظام فدرالی را در افغانستان با این شعر مقایسه کنیم، شاید دقیق و صایب باشد که:
دانه فلفل سیاه و خال مهرویان سیاه
هردو همرنگ است اما این کجا و آن کجا

علی تقوایی

>>>   درپاکستان پدرالی است چی ضرر کرد

>>>   قابل توجه همه تاجیکان , هزاره ها , ازبک ها , و... همچنین برادران صلح دوست قوم پشتون
اگر دیگر از جنگ خسته شدید , اگر از رهبران بی ....حرامی خسته شدید
اینبار به لطیف پدرام رای بدهید که رهبران حرامی دیگر فرصت قربانی کردن ما را نداشته باشند

>>>   فدرالیزم یعنی خواب و خیال!

>>>   تغیر نظام وفدرالی بودن یک توت هم درشرایط فعلی بدرد ما نمیخورد ما آنرا جدا رد میکنیم افغانها اینرا قبول ندارند صرف کسانیکه میگویند ما افغان نیستیم کوشش تجزیه رادارند واین را درخواب میبینند

>>>   نویسنده محترم :
قسمیکه گفته اند ( کور هم میداند که دلده شور است )یعنی همه هوشیاران ما میدانند که در نظام فدرالی حکومت مردم برای خود مردم است و دول مداخله گر شرق و غرب به هیچ صورت نمیتوانند به منابع کشور دست درازی کنند تا همه دولتمردان مردمی را نابود نکنند ولی در نظام ریاستی و آنهم با خورد ساختن ادارات دولتی بدست چهار نفر مشاور فروخته شده داخلی و یا خارجی میتوانند ملت را در تاریکی و بحران سوق دهند و قرن تا قرن منابع آن سرزمین را توسط نیروهای مسلح مخفی و علنی خویش به تاراج برند و از سوئی همه که گفته اند تا احمق در جهان باشد مفلس در نمیماند و تا این برادران خواب بردۀ ما بنام آزاد قبایل در زیر درختان بی ثمر مدام العمر بیسواد و بیکار بخواب غفلت فروروند حلقه های معامله گر آنها در زد و بند خود خواهند بود و نظام فدرالی را به سر انها تنگ خواهند کرد تا پادشاهی را از دست ندهند .
با احترام - ولی الحق

>>>   درجهان نظام فدرال فعلن نتیجه خوب داده است.
نظام فدرالی درآسیا,اروپا,امریکا,افریقاوآسترلیاتجربه خوبی شده که فدرالی یعنی عدالت اجتماعی ووحدت ملیت هاست که هیچ قومی برقوم دیگری خودرا تحمیل نکرده وزبان وتباری بر زبان وتبار دیگری ظلم قومی وتباری کرده نمیتواند.انها که فدرالی را تجزیه تعبیر میکنند خودشان خوب میدانند ولی مردم عوام را اغفال میکنند وتبلیغ دروغین میکنند.هیچ کشورفدرالی جهان تجزیه نه بلکه وحدت واقعی است مثلن امریکا فدرالیست,آلمان فدرالیست,روسیه فدرالیست,پاکستان فدرالیست.کجای این کشور ها تجزیه است.؟؟؟کسانی درافغانستان فدرالی را رد میکنند که منافع آزمندانه وانحصاری قدرت میراثی خودرا دایمی میخواهند وبا هرنوع تحول وتغیر مخالف اند طرفدار یک نظام متمرکز شاهی ویا جمهوری مطلقه میراثی قبیلوی یک قوم خاص اند.که برخلاف منافع اکثریت مردم ومخالف تساوی حقوق ملیت هااند.
بااحترام عبید.

>>>   نظام فدرالی به نفع عناصر بیرونی(احزاب) است و کشور را به سوی تجزیه سوق میدهد.

>>>   آیا آمریکا و آلمان و روسیه‌ و پاکستان تجزیه شده است؟ همه این کشورها فدرالی هستند

>>>   فدرالی بهترین گزینه است و مخصوص کشور ما میباشد چون در کشور ما توسعه به صورت نا متوازن و منطقه های جدا از هم به صورت جزیره ای میباشد بعنوان مثال برق و خط آهن و اقتصاد هرات و زرنج از ایران تامین میشود، قندهار و ننگرهار از تجارت با پاکستان رونق دارد و بلخ و بدخشان از تجارت با تاجکستان و ازبکستان رونق دارد و برق و خط آهن از این دو کشور تمویل میشود در وسط کشور یعنی هزاره جات محصور شده است و متاسفانه این مناطق بعلت عدم ارتباط با همسایگان محروم مانده است. فدرالی موجب تقسیم سهم هر منطقه و عدالت در توسعه مناطق میشود.
سعید مزاری

>>>   واقعاً نظام فدرالی یک نظام رقابتی دربین ایالات ها واقوام ومناطق به بارمیاورد که ضامن رشد اقتصادی اجتماعی فرهنگی سیاسی وغیره میشود میتواند هرگروه بخاطرتاًمین امنیت بهترقلمرو خود کوشا باشند وازبین رفتن بغزکدورت نفاق بین اقوام شود به یک رقابت سالم پیش بروند چراکه درتاریخ نظرکنیم هیچ کشورفدرالی به مشکلات گوناگون مبتلا نیستند ودرافغانستان حکومت صدارتی چمهوری شاهی وملک طوایفی را تجربه نمودند نتیجه مثبت نداشته بهتراست برای یکبارفدرالی را نیزتجربه کنیم کسانیکه نمی خواهد فکرمیکنم خصوصاًقوم پشتونها است بیم وترس ازتجزیه کشوردارند اگرتجزیه شود بازهم بهترخواهد بود اروپا توانسته به کشورهای مستقل تجزیه شده خودرا به اوج قدرت مالی جهانی رسیدن

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است