Synopsis:

The current situation in Afghanistan did not happen in a vacuum. This country has been the battleground between the East and West for a long time. The takeover of India by the East India Company in the 18th century led to the First Great Game between the Russian and British Empires in this part of Asia (see Afghanistan – Part I). As of the end of the Second World War, it continued to be the arena of the Second Great Game between the West, steered by the United States of America and the Soviet Union. This rivalry ultimately led to the invasion of Afghanistan in 1979 by the latter and the withdrawal of its troops in 1988 in defeat. The United States and North Atlantic Alliance Organization (NATO) intervention in 2001 ended, too, with their chaotic departure in 2021.

History will tell us if this country is effectively the "graveyard of empires." Two decades following their last defeat in Afghanistan, the British Empire ceased to exist. Only three years following their retreat from this country did the Soviet Union dismantle and vanish. Would the United States of America and NATO face the same fate? All would depend on how they managed the regional and international corollaries of their retreat, handled the current global challenges, acknowledged the role of other powers in shaping policies, commerce, and prosperity, and finally engaged in cooperating with them for a better world.

However, recent developments leave one to think that Afghanistan may become the field of a Third Great Game in the area between the West, on the one hand, and regional powers such as the People's Republic of China, the Russian Federation, the Islamic Republic of Iran, and even India, on the other. This country will always remain the cornerstone of the region's stability, peace, and security and the crossroad between Central and West Asia and the Far and the Middle East. Its peace and prosperity depend above all on its sons and daughters and an agreement on a new political, social, and economic coexistence framework among its ethnic and religious groups.  

Genesis of the Current Situation – Continuation of the Second Great Game:

For many experts, the July 1973 coup in Afghanistan, orchestrated by Daoud Khan with the help of Soviet-trained officers, was the beginning of its abyss to another cycle of tragedies and desperation. Despite all odds, the ousted king, Zaher Shah, had been able to stabilize this country for forty years, establish a democratic process that functioned, and allow opposing ideas to compete. Afghans did not need a fake republic. As a matter of fact, during the rule of Daoud Khan, no election of any type was organized to affirm his authority. His obvious disdain for Pakistan, as well as his meandering policies between the West and the Soviet Union, convinced no one within or outside Afghanistan. While the United States of America remained skeptical, the Soviet Union worried. His ambitious economic development programs did not match the country's income, and foreign aid failed to fill the gaps. His autocratic manner of governance created division within his team. Perhaps Western pressure was the reason for removing powerful pro-Soviet civil and military high-ranked officials. However, this provided the ground for the bloody April 1978 coup against him. The two communist parties of Khalq and Parcham united under Soviet guidance to form the People's Democratic Party of Afghanistan (PDPA) and rule the country. It was similar to a forced marriage, demonstrating that Moscow did not understand the dynamisms pertaining to the perception and reaction of the people in this country. Since 1709, there have been forty-two times changes of power. Only seven sovereigns ended their reigns peacefully. The remaining thirty-five had been killed, blinded, or ousted forcibly.

The Soviet patronage did not alter the trend. As of September 1979, the killing and removal of leaders began within the PDPA. Meanwhile, the United States of America significantly intensified its engagement in the Second Great Game in the region. Operation Cyclone, the most protracted and most expensive ever Central Intelligence Agency (CIA) campaign, was launched in July 1979. The incomprehensible decision of Leonid Brezhnev to invade Afghanistan in December 1979 offered a golden opportunity for the West to envisage "the death of Marat" and incur the decisive strike on the Communist giant. Perhaps the Soviet Union had no choice. The harsh communist dictatorship, systematic violations of human rights, arbitrary imprisonments, torture, and assassinations had exacerbated the population, forcing hundreds of thousands to seek refuge in Pakistan and Iran. The Second Great Game suddenly entered into a new phase with devastating effects for Afghanistan and much broader ramifications for the peace and security of the world.

1 - Communist Era and Soviet Invasion (1978 – 1992):

Following the downfall of Reza Shah Pahlavi by the Iranian Islamic Revolution in February 1979, Pakistan remained the only trusted Western ally in the entire South and Central Asia region. To muster and support the Afghan Resistance, the Mujahidin, against the PDPA regime and the Soviet occupation of Afghanistan, Pakistan's Inter-Services Intelligence (ISI) played the pivotal role. All dimensions of CIA-ISI cooperation within the framework of Operation Cyclone are not yet public. However, it seemed that Pakistan kept in hand strategy elaboration, management of funding, and command of the guerilla operations. At the same time, the United States and its allies provided political and humanitarian support. Mindful of eventual disagreements with a strong and united Afghan resistance, Islamabad opted for divisiveness. Seven Islamic Mujahidin groups were created along with ethnic (Tajik, Pashtun, and Hazara) and religious (Orthodox, Deobandi, and Wahhabi Sunni and Shia) diversities. Pakistan's strategic vision to benefit from the economic corollaries of the Afghan crisis, to push its nuclear program and compete with India, and to "run the future destiny of Afghanistan" and ensure its strategic depth was an open secret. Western capitals had no objection as it was, perhaps, the reward for directing the armed struggle of the Afghan people against the Soviet Union and hosting the resistance and massive number of refugees on its soil. ISI distributed the Operation Cyclone funding among the Mujahidin groups per Pakistan's strategic ambitions and its predilection. Conceding to ISI to "beat the Soviet Union" was more important than any imperative for the future of the people who bravely resisted the communist giant. This constituted the first colossal mistake!

From the onset, Pakistan's political and military strategists believed they could turn the Durand Line puzzle to their advantage and restrain the traditional India-Afghanistan ties if they dominated Mujahidin leaders and commanders; as such, Islamabad would maneuver the post-communist Afghanistan or at least manage the destiny of its southern parts. Many ISI officers entered Afghanistan to direct the fight. Mujahidin commanders called them "maqamat" – authorities and Peshawar and Quetta in Pakistan became their mecca. Ahmad Shah Massoud, "a moderate Muslim" who fought in the high valleys of the Hindu Kush and northern Afghanistan, and Abdul Ali Mazari, in central areas of the country, were perhaps the only exceptions. Assertive and independent-minded, Massoud was a bright tactician of asymmetrical warfare and soon became the Soviet nightmare. In 1980 alone, the Red Army launched three unsuccessful offensives to capture him in his Panjsher Valley. He acquired international recognition, much to the dismay of the ISI.

Americans did not seem to have recognized Massoud's vision and valiant efforts. ISI convinced their counterparts that only Islamic extremist Mujahidin groups could rout the Soviets out of Afghanistan. Moderate and open-minded Islamic trends and politicians were ignored. This was the second huge error. The perception that division among Mujahidin groups was based on a "democratic approach to take into account ethnic and religious diversity" could not be sustained. Operation Cyclone's funding was not distributed fairly among them. Islamic hardliners, one group, in particular, received enormous financial support. In addition, Pakistan authorities did not spare efforts to underline to their interlocutors that only one ethnic group can govern Afghanistan. Ignoring social and political diversities that composed the realities of Afghan society was the third significant mistake. During the fight against the Soviet occupation of Afghanistan, practically no tangible and concerted effort was sponsored to pave scenarios about the post-Soviet era in this country, an indispensable imperative for the effective usefulness of Western support to the Mujahidin. Meanwhile, ISI acted according to their strategic vision:

• Mujahidin groups engaged in internal despise.
• Pakistan's economic condition improved significantly.
• Its nuclear weapon development program progressed meaningfully without any action on the part of the International Atomic Energy Agency and without respect for the Nuclear Non-Proliferation Treaty.
• ISI officers effectively leashed Mujahidin leaders and most commanders. 

Around the mid-1980s, and conscious that divided Mujahidin groups may not serve its longer strategic objectives, Pakistan opted for an alternative proxy group. ISI determined to create a mono-ethnic, cohesive, destructive, and brutal might. Hence, hundreds of religious madrassas started training the future Taliban. Some of the highest officials in Islamabad openly declared that "Kabul must be destroyed slowly," demonstrating the new angle of their strategy to create chaos in Afghanistan. The fourth enormous mistake was not categorically opposing the creation of such a vicious force.

Much has been written about the Soviet atrocities in Afghanistan, the valorous Mujahidin resistance, and the refugee crisis that led to the defeat of the Red Army and its withdrawal from this country in 1988. Operation Cyclone's efficiency, the ISI's dexterity, and many other eulogies for the Western approach were highlighted, and countless chieftains were recognized. However, one crucial angle, the struggle, resilience, and sacrifice of the people of Afghanistan, was ignored. In fact, the best reward for over a million sons, daughters, fathers, and mothers dead, over two million mutilated, an entire country destroyed, and millions of lives shattered would have been a peaceful future for their country! In the aftermath of the collapse of the communist regime in April 1992, which coincided with the demise of the Soviet Union, the United States of America and its allies "washed their hands from Afghanistan to save East Europe and left to the ISI the future destiny of this country;" and this was the fifth massive blunder.

2 - The Mujahidin Government (1992 – 1996):

The apparent plan between the ISI and the Kabul Communist regime to hand over power to a specific Mujahidin group did not materialize. Massoud entered Kabul faster. Soon after, the Mujahidin groups engaged in internal hostilities, using light and heavy weapons. Many "hidden social and political aspects of the Afghan society," such as ethnic, lingual, and religious divide and discrimination, economic disparity, and alliance with foreign powers, surfaced and played a significant role in the bloody confrontations. To counter the setback and assert its strategic objectives, the ISI structured the Taliban and permitted the establishment of the Haqqani and Al-Qaeda networks in Pakistan. They constituted parts and parcels of the same terrorist seeds, operating in symbiosis. In some circumstances, their leaders had established family ties with each other. The Taliban were trained in orthodox institutions that preached extremely harsh and fanatic doctrines. Their force was impressive, and the operational speed was lightning! Practically all of them had blood relatives or safe havens in Afghanistan's eastern and southern provinces. This fact offered them tribal protection and invisibility. They finally captured Kabul in September 1996. Massoud and the government were pushed to the northern parts of Hindu Kush. During this period, ISI disposed of the upper hand in Afghanistan, and Western strategy was superficial. Despite significant investment to "beat the Soviet Union" and the subsequent enormous Afghan casualties, no tangible effort was undertaken to press diverse Mujahidin factions to end the violence and resolve their disputes. Nevertheless, the government in Kabul continued to be recognized by the West without receiving the needed assistance for its success over opposing groups!

3 - The First Taliban Emirate (1996 –  2001):

The sixth obvious mistake of the United States and its allies constituted ignoring the rise of structured extremism and terrorism in Pakistan that took an international dimension in the following years. Was it intentional, as some believed, or a devastating intelligence and political failure? In South, West, and Central Asia, a perception nurtured that as of the 1970s, the hawkish policy of "formulating a coherent strategy for the United States that aimed at dismantling the Soviet bloc" included encouraging religious doctrines to rise around and within the communist superpower's territories. The surprising election of a Polish Pope in 1978 and the subsequent emergence of Solidarność, the unhindered support of the West to the Afghan Mujahidin, and the Islamic revolution in Iran may provide some ground for such an assertion. However, the lack of social and political understanding about the dimensions that extreme Islamic doctrines presented in mostly orthodox communities and their regional and international ramifications was crystal clear. The outcome of the "let it go" policy was unwise as Islamic extremism and terrorism propagated significantly in the world.

Once in power, the Taliban implemented a religious philosophy that often did not correspond to the teachings of Islam. Their foot soldiers did not even know the basics of a faith for which they claimed fighting! Their actions were brutal, merciless, and contradictory to all fundamentals of human rights, democratic values, and human dignity. The entire population, but mainly women, became the prey of their terror. Public killing and stoning to death as a result of the rudimentary and archaic judiciary process resurfaced. The Taliban's hatred of centuries-old cultural and social values was a horror. Their bond and unconditional complicity with Al-Qaeda were evident to all intelligence entities. The Taliban regime was Al-Qaeda's guarantor, and Afghanistan was the haven of its leaders. The August 1998 bombings of the United States embassies in Nairobi and Dar-es-Salam and the destruction of the USS Cole in October 2000 by Al-Qaeda did not seem to have adequately alerted the security apparatuses and long-term strategists about the looming dangers that terrorist organizations posed. At the same time, the United States did not support Ahmad Shah Massoud, who for long had been a potential force to rout the Taliban out of Afghanistan. The leader of the Western World even ignored his warnings about destructive Al-Qaeda operations on American soil. This was the seventh major error. Some influential individuals in the United States appeared to have continued their caring approach to the Taliban, perhaps based on political or business interests. The irony consisted of the West still recognizing the Mujahidin government that had immigrated to the northern parts of Hindu Kush but was still unwilling to support it appropriately. The obvious conclusion of such an absurd policy can only be described by the West's leniency towards Pakistan's strategic objectives.

In March 2001, the Taliban destroyed the Buddhas of Bamiyan that figured among the world's priceless heritages. Many believed that the demolition of these treasures in Afghanistan was an apparent attempt to obliterate all signs of its past cultural diversity and ties with India. The Western dim reaction provided more stamina to Al-Qaeda and their protectors, the Taliban. Soon, Pakistan, as an ideological Islamic state that had harbored them, faced a significant hurdle. The unhappiness of its Pashtun tribes on the eastern and southern parts of the Durand Line increased steadily. Their historic, patriotic struggle under Khan Abdul Ghafar Khan and Khan Abdul Wali Khan for "an autonomous Pashtunistan" had vanished long ago. Many young tribal leaders began to revive it, adhering to the philosophy pursued by the Taliban. ISI embarked on the suppression of unhappiness. They mustered only military might that could not extinguish the magma that boiled underneath the volcano. Furthermore, the growing grief in tribal areas of Pakistan offered an opportunity for Baloch independence movements to restructure and revitalize themselves.

Reported unfruitful discussions between Massoud, who still resisted the Taliban regime, and the Americans on how to face the Islamic extremists and Al-Qaeda, and his shocking assassination on 9 September 2001, have been the subject of significant conspiracy debates. Despite his errors during the Mujahidin government, Ahmad Shah Massoud was an icon who opposed obscurantism and terrorism; the West must have listened to him. Many blamed a well-organized plot. Indeed, he had contested ISI strategy and approach with resolve and countered many assassination schemes. Internal "complicity with foreign services and entities" had been evoked for the "success of his elimination."

The airplane suicide attacks on 11 September 2001 in the United States were a poisonous dagger "in the heart of democracy and liberty." Thousands of articles and pieces have been written about it. Therefore, there is no need to elaborate on their causes. However, for many Afghan experts, they were inevitable. Years of ignorance of the threats posed by international terrorism that emanated from Afghanistan and Pakistan and the lack of a strategic vision on how to fight it offered Al-Qaeda and their Taliban protectors the vigor to commit such audacious acts. The American fury and their decision to invade Afghanistan were understandable. However, their strategy was questionable. Their wiping approach from the north and carpet bombing without sealing the eastern and southern main crossing points was futile and killed mostly innocent villagers and a few Taliban militants. This was the eighth massive mistake. With the help of their staunch ally, the ISI, they could have clinched control of the few borders with Pakistan and "fetched" the Al-Qaeda and Taliban leaders who had nowhere else to escape except this country. As a result, all extremist and terrorist chieftains and their lieutenants "vanished" in the tribal zones. The United States neither went into these areas to capture them nor put pressure on Pakistan to apprehend and surrender them. The arrest of a few Taliban figures and their imprisonment either in the region or in Guantanamo did not seem to be of prime importance. The United States of America and its allies secured enormous credit by assisting the Afghan Mujahidin, whose unhindered struggle contributed significantly to defeating the Soviet Union. However, their twisting policies in fighting terrorism and extremism surprised many and were questionable!

4 - Western Presence Between 2001 and 2021:

This phase of Afghan history started with the Bonn Agreement on Provisional Arrangements in Afghanistan, dated 5 December 2001. There were many flaws during the UN-sponsored discussion and its outcome. This accord was based on the old British philosophy and ISI's policy that only a specific ethnic group could rule Afghanistan. It also totally ignored an existing Mujahidin government that the International Community recognized during the harsh years of the Taliban rule between 1996 and 2001. This government had a seat in the United Nations and other regional and international institutions. Its president was not invited to attend the Bonn deliberations. The participant who acquired the most votes to lead the transitional phase of post-Taliban Afghanistan was overruled and replaced by Hamed Karzai, a less-known personality in the local and international arena. The exercising head of state "was forced to abdicate." In reality, the entire process was hasty. It did not take into account the social and political transformation of Afghan society during the struggle against communism, the Soviet invasion, and the Taliban regime. The Bonn agreement looked like the outcome of a deal among political traders who endeavored only to tailor their fair share of the power cake instead of forging a workable future for their country. The fact that while Afghanistan was a country with defined and recognized boundaries, its inhabitants did not constitute a nation was ignored. Many local experts considered discouraging and unconstructive the repeated rhetoric of American politicians that "nation-building in Afghanistan was not their priority." This was the ninth huge misstep of the United States of America and its allies. Their political and military interventions in Afghanistan seemed forceful; only what they wanted was implementable based on the undeniable principle that "those who funded decided!"

The structure of the Afghan constitution with a powerful president was unwise in a country that had an over 85% illiterate population and two decades of bloody conflicts, including ethnic and religious killings. In addition, bringing countless so-called experts of Afghan origin from Western countries, who appeared ignorant to the realities of their country of origin, and giving them a "blank check" to manage the country was considered amateurish. As a result, inefficiency and corrupt practices became the standard modus operandi of governing. A combination of old-fashioned bribery, practiced mainly by the Presidential Palace to "buy the favor of tribal leaders," and modern embezzlement gangrened the foundations of the newly established state. Many Bonn Agreement dignitaries, other high officials in the government, and family members of the rulers engaged in engrossing their bank accounts with illicit activities or juicy contracts. Friends and Mujahidin-era warlords were appointed to key positions without proper competence or knowledge, including in diplomatic missions. The number of multi-millionaires grew steadily in a country considered amongst the poorest in the world. Ignoring the degree and corollaries of systematic corruption within the Western-sponsored Afghan government was the tenth enormous error. The establishment in 2008 of the Afghan High Office for Oversight and Anti-Corruption and the United States Special Inspector General for Afghan Reconstruction was too late. Neither proved efficient!

While the first democratic election in 2004 seemed fair, the following universal suffrages in 2009, 2014, and 2019 were marred with flagrant irregularities and dramatic political showdowns to the extent that people lost trust in the process. Elections seemed engineered to ensure that those desired ruled the country. In 2009, under tremendous pressure, the "opposition candidate" who claimed victory in the first round had to withdraw in the second round. In 2014, the same contender who had an enormous advance in the first round but was declared a loser in the second phase stood firm. The United States intervened. As a result, an "unconstitutional position" was created for him as if the country had two leaders simultaneously, though the real power remained in the hands of the declared president. It was a step further in the widespread erosion of trust towards institutions. As a result of a shambled process in 2019, the exact so-called opposition figure who had declared a parallel government was forced to abdicate and accept an honorary position. Except for freedom of expression and women's emancipation in major cities, the remaining pillars of democracy seemed ignored.

No healthy and structured opposition was allowed to grow and judge the wild acts of the government. Parliament members were mainly selected. Many engaged in illicit activities and joined groups of corrupt high officials. Internal oversight did not exist in any public or private entity, and quality control on imported or exported items "was fanciful." Numerous high officials monopolized lucrative businesses and extracted unlawfully mines, particularly precious and semi-precious stones. Unlike the "old days," the government did not seem to have a precise political, social, and economic development agenda for the country. The Afghan leadership truly believed it was their absolute right to govern without accountability. Their strategy to acquire the "buy-in of ethnic chieftains without due regard for constitutional pillars" seemed efficient and kept them in power. Many experts did not comprehend why the public generally "remained castrated" in an environment that allowed them to use their force and change policies and actions in their favor.

There were many versions of the truth about aid provided by Western countries. Government dignitaries claimed that nearly 70% was handled by contractors of donor nations. There was growing unhappiness about the management of multilateral endeavors, too. For example, the road between Kabul and Gardez in the south had to be repaired again after two or three years due to the rudimentary nature of the work undertaken initially or the enormous budget allocated for schools and hospitals that did not exist.

Amidst managerial anarchy, the political situation nurtured impunity. Some of the most prominent political and military leaders of one particular ethnic group were assassinated in targeted terror attacks. The complicity of the government's highest officials could not be excluded. None of the investigations was conclusive. During this period and despite the presence of international forces in the country, countless Taliban leaders detained for acts of terror found their liberty under many pretexts. They quickly joined their headquarters in Pakistan to lead acts of violence.

On the security front, the Taliban, assisted by their protectors, had gathered their forces in Pakistan to the extent that, already in 2005, they were able to commit acts of terrorism within Afghanistan. They pursued mainly a strategy of suicide bombing on foreign troops, government, and civilian targets with devastating casualties. Repeated acts of terror in crowded and diplomatic zones of Kabul and against another particular ethnic group occurred, resulting in hundreds killed and many more injured. Local experts believed that insecurity in Afghanistan was related to corruption, ethnic and religious biases, and/or service to foreign powers. They all led to dysfunctional governments in Afghanistan. Amidst challenges, the decision of the United States to invade Iraq unilaterally in 2003 was incomprehensible. The reasons invoked were wrong, and the timing was inappropriate. This was their eleventh significant mistake, as they had not yet accomplished a convincing job in Afghanistan. It backfired immensely and tarnished the credentials of Western countries irreparably as guarantors of democracy, truth, human rights, and dignity and champions of just cause. With the attention of the United States divided between Iraq and Afghanistan, Pakistan found more space to maneuver to achieve its interests and strategic depth through the Taliban.

Aware of their growing weakening position in the region and the inability or unwillingness of the Afghan authorities to address multiple state responsibilities appropriately, the United States administration decided to open a communication channel with the Taliban in 2010. As the coalition casualties steadily increased, the main concern seemed to be reducing human losses. It slowly and steadily developed into a political negotiation process. This was the twelfth major error. No rational thinking would have led to believe that the leader of the world, with its rhetoric on the fight against terrorism and extremism, engaged in a dialogue with the most notorious terrorist organization that had harbored those who had committed atrocious acts of terror against it. In December of the same year, the United States and its allies openly supported the "Arab Spring," a series of attempts to change regimes in the Middle East and North Africa through widespread unrest. While the essence of the idea may seem unquestionable, its selective nature surprised everyone as "some countries were spared." Furthermore, in Egypt, the elected president through the "Arab Spring" in 2012 was overthrown by a military coup hardly a year later!

Moreover, direct interventions of Western countries to overthrow regimes where unrest had not achieved its objective, Libya in 2011 and Syria in 2014, had damaging outcomes, eroding further the prestige and credibility of Western countries, particularly in the Muslim nations, including Afghanistan. The rise of the Islamic State in Syria and Iraq was a massive blow to the stability and security of the region, bringing central international and regional protagonists face to face. The most damaging fact was that no country witnessed an improvement due to regime change or military intervention. The lives of Iraqi, Syrian, and Libyan populations became much more difficult with dramatic security hazards and acts of terror. The perception that Western countries were destabilizing and untrustworthy actors sprouted in Asia, Africa, and elsewhere.

The killing in Pakistan of Osama bin Laden in May 2011 by a special United States operation was a huge surprise and shock at the same time. How was it possible that the most wanted man on earth, the mastermind of the Nairobi and Dar-es-Salam embassy bombings, the USS Cole destruction, and the 11 September tragedies, could hide for years without any hindrance on the territory of the West's most trusted ally. Was he protected near the Pakistani capital with the consent of the United States for over ten years? If so, what was the purpose of a theatrical operation monitored online by the White House? If not, it was an unforgivable failure of the CIA and a betrayal of their ISI counterpart. No matter the exact reasons, terrorist acts did not stop; they even increased in number and intensity and became deadlier. Despite the demise of the Al-Qaeda leader, the structure of the organization in Pakistan remained intact, and Ayman al-Zawahiri, bin Laden's faithful deputy, took charge of it. Why the United States of America did not or could not dismantle the foundation of such an atrocious entity seems a legitimate question.

Contradictory statements on the decrease or increase of the coalition troops in Afghanistan and even their withdrawal did not help much. On the contrary, it gave more vigor to the Taliban fighters. As of January 2017, the Doha negotiation process has accelerated. The United States Administration relied on a Pakistani diplomat and a citizen of Afghan origin to tailor its strategy. American negotiators were able to strike a deal, the Agreement for Bringing Peace to Afghanistan, commonly known as the United States–Taliban Treaty or the Doha Accord, on 29 February 2020. This was the thirteenth colossal mistake. Though the full extent of the "contract" remained secret, it was evident that the Taliban would retake control of the country in hand and "ensure Pakistan's full control over its strategic depth." The pseudo-inter-Afghan dialogue to form a broad-based government was considered a simple political sprinkling. Many countries in the region that seemed uneasy with Western policies and presence in Afghanistan had already nurtured to "counter-attack" the tie between the United States of America and the Islamic extremists. They invested covertly in the Taliban to acquire their adherence in support of a different regional peace and security scheme that would ensure mutual longevity and root out Western countries. Ultimately, the Afghan authorities handed over the country to the Taliban, who entered Kabul as victors for the second time. The so-called Afghan National Army was nowhere to prevent them.

The final phase of the United States' presence in Afghanistan was a catastrophic withdrawal in August 2021! The hopeless individuals hanging to the landing gears and tires of a flying aircraft and then falling on the ground, the chaos at the Kabul airport, the suicide bombing that killed over one hundred seventy desperate Afghans and thirteen United States service staff, and a mismanaged evacuation of those who had assisted Western countries during their presence in Afghanistan will be remembered for long. Today, only a handful of the Taliban leaders still believe in and act in the spirit of the Doha Accord!

There are many questions as to why the United States of America ignored the Bilateral Security Agreement (BSA) signed on 30 September 2014 with the government of Afghanistan. Though the BSA was not a defense treaty, one of the key commitments of the United States under it was to "enhance the ability of Afghanistan to deter internal and external threats against its sovereignty." For many Afghan experts, the Doha Accord and the subsequent take-over of the country by the Taliban were noticeable disregard of the BSA.

5 - Second Taliban Emirate (2021 – Present):

The Taliban grabbed power again in a bloodless effort on 15 August 2021, claiming that they "defeated the Americans and their allies." The collapse of the card-castle-like Afghan government and its security forces, structured, trained, and funded by Western countries for twenty years, was a mystery to many experts. However, the Afghan perception evoked a triangular understanding among the United States of America, the government of Afghanistan, and the Taliban. No matter the credibility of such an assertion, the new Taliban regime instantly demonstrated extraordinary agility in public relations. About eight billion dollars worth of military equipment (some sources claim ten times this figure) was handed over to a group that Western countries still considered terrorists. Even though the Taliban pursued archaic doctrines, there was a belief that "they had changed," and it was the fourteenth major mistake. The philosophy, politics, and actions of the Taliban have always been modeled on the wrong perceptions and practices attributed to the prime age of Islam in the seventh century, without which they can hardly control their foot soldiers and last. Often, their policies contradict the essence of Islamic principles. However, in traditional societies where the majority has been kept ignorant and illiterate, they can convince the masses. They pursue extremely harsh dogmas within the country. Their war on women and women's rights is similar to the physical, emotional, and psychological genocide of Afghan women. Their disdain for the Jafari faith in a country where the Shias make up a significant portion of the population is inhuman. Their fight against languages other than Pashtu is unacceptable. Their destruction of ancestral cultural values in art, music, and literature contradicts all fundamental human rights and dignity. Their "security success" may be the result of dictatorship, practiced individually by each Taliban soldier, officer, and higher authority, or collectively by the entire governing apparatuses. Like Daoud Khan's era, there is no hope for any election to allow the people to confirm their authority and judge their acts.

Though the framework of the Doha Accord may have been discussed with some or all regional powers, only Pakistan, as an unyielding ally, disposed of the privilege of knowing the details. This has given rise to many conspiracy theories about the "Taliban task to destabilize Central Asia, China, and Iran." The inexplicable silence about systematic violations of human rights and dignity in Afghanistan, the sustainable financial aid provided to the Taliban government since August 2021, and the lack of support to those who oppose their archaic rules and governance cannot find just explanations. The killing in July 2022 of Al-Qaeda leader Ayman al-Zawahiri in Kabul, where he was hosted by one of the highest Taliban dignitaries, was not a surprise to many experts. Long ago, Osama bin Laden was protected in similar manners elsewhere. It is assumed that many international and regional terrorist organizations and their leaders are settled in Afghanistan, and innumerable outside structures are inspired by "their success against the evil."

The facts have changed dramatically on the ground, however. In the initial stages of the Taliban takeover, skirmishes with the Islamic Republic of Iran and the Central Asian countries of Turkmenistan, Uzbekistan, and Tajikistan took place. But, the situation altered rapidly. The cautious relationship of regional powers with the Taliban transformed slowly into a more cordial rapport in political, economic, and even security arenas. On the contrary, their association with Pakistan faced a severe chill. The initial expression of delight by Islamabad "had even embarrassed the Taliban." Yet, Pakistan's subsequent political and security turmoil cannot be ignored. There is no doubt that leaders of the Tahrik-e-Taliban Pakistan (TTP), in open war with their government, are hosted and protected mainly in the south and east areas of Afghanistan, similar to the situation years back when leaders of the Taliban were harbored in the tribal zones of Pakistan. "Such is an ancestral value to protect a brother and has nothing to do with circumstantial politics." The authorities in Islamabad, chiefly the ISI, know it without reserve. The Imran Khan saga, corruption at the government's highest civilian and military echelons, dysfunctional political system, worsening economy, and interference of foreign powers weakened Pakistan significantly.

Moreover, the recent tension in the Middle East and the game of alliances has put more pressure on this country to constrain itself from Western alliances. Geographic proximity is another crucial factor, giving regional powers the upper hand. After its hasty withdrawal from Afghanistan, the United States does not possess any strategic backyard in West Asia. With Afghanistan slipping out of their influence and Pakistan facing existential challenges, the United States and its allies can no longer be in the driving seats of political, economic, and social developments in this part of the world. However, international cooperation will be needed to ensure peace, security, and stability that would benefit all. A possible attempt to assert its authority unilaterally in West and Central Asia would be the fifteenth mistake that Washington would commit.

The Third Great Game in West and Central Asia?:

At this stage of history and considering that economic, political, and even monetary multi-polarities are evoked, Afghanistan could become the battleground of a Third Great Game that would be the contest between the United States of America and its allies on the one hand and the People’s Republic of China, the Russian Federation, the Islamic Republic of Iran, and even India on the other. Indeed, the expansion of NATO’s operations beyond its geographic scope in West Asia and the Middle East was considered by many regional experts as a continuation of “the hegemonic attempt to assert unipolarity in the world by which only Western political, social, and economic models ruled.” In addition, military interventions in Somalia, Iraq, Libya, and Syria, in particular, produced chaos in these countries, raising serious questions about the “hidden intention” of Western countries and their allies. Many African and Asian scholars refer to historic “unacknowledged and unrepaired injustices such as slavery, colonialism, new colonialism, and the opium wars despite the existence of international norms.” Such feelings are also translated at the political level. The creation of the Brazil-Russia-India-China-South Africa (BRICS) alliance and its recent expansion to include Saudi Arabia, Egypt, the United Arab Emirates, Ethiopia, and the Islamic Republic of Iran to form BRICS+ is another firm expression of multi-polarity.

The existence of numerous tension spots in Europe, the Middle East, Africa, and Asia, as well as political disparities on how to solve significant existential challenges such as climate change, support to renewable energy, social and economic development disparities, respect for human rights and dignity and fair application of international standards in all conflicts, world commercial challenges, and many other divisive topics have molded a new game of alliances. Afghanistan will remain a crucial geostrategic field between sets of powers. However, this country can also be an excellent example of future international cooperation.  

Conclusions:

Internal angles

The Afghanistan case study has always surprised political strategists and military experts as their rational thinking has systematically faced challenges. Since 1964, this country had countless "all-inclusive governments;" as of the 1980s, many "peace agreements" have been brokered by foreign forces. None proved realistic, practical, or efficient; the conflict lasted over fifty years with enormous human and material losses. This situation will most likely continue. It is hard to believe that the Taliban regime persists for long. Perhaps one of the main reasons is that multiple small countries exist within this country, with their specific identities, histories, and cultural values. Without sincere regard among the diverse ethnic groups as equal partners, Afghans can hardly constitute a solid nation with common national values and interests.

Foreign domination attempts have never succeeded and will fail in the future. Above all, the best assistance consists of letting the people of Afghanistan find the basis to form a nation. Furthermore, the fact that power has been vested practically in a single ethnic group since 1709 through a centralized government has not improved the conditions of all. This country needs a new political, social, and economic framework and a governing system that serves all its citizens equally and without distinction of ethnic, religious, gender, or other considerations. Afghans themselves must come together, think, and elaborate on the agenda for the future of their country. There are certainly examples that can help them; Switzerland shares many facts with Afghanistan; it is land-locked, mountainous, multi-ethnic, multi-lingual, surrounded by powerful neighbors, suffered many internal and external conflicts, and has a neutral status, for example. The Swiss governance model can undoubtedly be a source of inspiration for Afghanistan's future structures.

Another primary reason for the failures of this country has been inefficient, corrupt, biased, and quisling leaders. Nepotism and tribalism have been characteristics of practically all regimes in Afghanistan. Despite enormous resources, it is one of the poorest countries, relying mainly on external alms. Even the leaders between 2001 and 2021 failed their exams of honesty, efficiency, and serving the country. They can in no manner prove reliable in the future. The country needs multi-ethnic, multicultural, young, and dynamic new leaders, mainly from within the country, who can put their nation's interests above theirs, their families, or ethnic groups. They can contribute to developing the new governance framework for their country, present it to their people, and amend and take it forward. Unless the people of Afghanistan unite to form a nation, its sons and daughters come together to develop new coexistence frameworks, prioritize broader national values, and constitute trustworthy leaders and managers, it will face conflicts, wars, and desolation.

Regional angles

Among all the countries in the region, Pakistan has been the most influential so far. It attempted to dominate every aspect of life in Afghanistan since 1978. However, the geopolitical situation changed dramatically in the region. India became a superpower, the Russian Federation re-emerged from the ashes of the Soviet Union, the Islamic Republic of Iran survived imposed sanctions and is now a significant player, and the People's Republic of China became a mega power. Since the departure of the American and NATO troops from Afghanistan, the wars in Ukraine and Palestine, and multiple other sources of tension in the Middle East and elsewhere constitute absolute priorities for Western capitals. Pakistan now has an untenable situation. Not only does the Afghan Taliban seem to slip out of their hands, but they also face internal threats by the TTP and the Baloch independence armed movements. Its political and economic situations have never been so fragile.

Other neighbors of Afghanistan have so far taken a prudent approach despite the initial provocations and skirmishes. Apparently, they have convinced the Taliban that regional instability would be in no one's interest. Furthermore, it seems that full implementation of the Doha Accord “has been put aside by the Taliban for the moment." However, the essential question would be how the Kabul regime could control the many terrorist organizations, including the Islamic State and Al-Qaeda, that are settled in Afghanistan with an ambition to destabilize some neighbors. It is worth noting that most of the former Afghan National Army officers and soldiers have escaped to the Islamic Republic of Iran, the Russian Federation, and Central Asian countries. They could constitute important assets in any future conflict in the country. The prime victim of eventual instability would be Pakistan due to its internal frailty and the inability of its traditional external supporters to help appropriately. It is in the best interest of Afghanistan's neighbors to abstain from interfering in the internal affairs of this country and let Afghans choose the political, social, and economic structures and leaders they deem appropriate.

International angles

The Bonn Agreement on Provisional Arrangements in Afghanistan Pending the Re-Establishment of Permanent Government Institutions, dated 5 December 2001, sponsored by the International Community, did not take into account the political and social realities of the country and their evolution in the course of the country's history to tailor the governing formula that would have better chances to succeed. The efficiency of international military forces (NATO and allies) in Afghanistan since 2001 has been questioned as it did not fulfill the objectives of Security Council Resolution 1386 (2001) and the subsequent rulings by the International Community. In particular, it failed to "take the necessary measures to guarantee the national sovereignty, territorial integrity and unity of Afghanistan as well as the non-interference by foreign countries in Afghanistan's internal affairs ….. [and] combat international terrorism." Manifold foreign troops in Afghanistan provided an image of international solidarity. However, multiple centers of military command and rules of engagement were severe challenges. Similar to Kosovo over two decades earlier, the United States of America, the United Kingdom, France, Germany, and Italy occupied vital strategic areas of the country, bearing the responsibility for the safety of citizens and the security of the country. Others had either a symbolic presence or a limited number of troops. Lack of knowledge about the country's geography, culture, and profound religious values quickly led to mistakes and violations of war rules. Such avoidable errors provided golden opportunities for the Taliban to return to Afghanistan and assert their authority in villages and towns in the southern parts of the country. Only Australia began to investigate some of the misdeeds of its soldiers in Afghanistan. Whether other countries would follow is a big question mark. In addition, the following unproductive military interventions in Iraq, Syria, and Libya were enormous errors that led to the attrition of confidence in the morality of Western countries. It is also essential to underscore that geographic proximity has become an enormous factor in defining the winner in any future conflict, at least for the foreseeable future.

The international bilateral and multilateral civilian presence hardly fulfilled its obligations under broader Security Council resolutions and agency- or country-specific objectives. There are legitimate questions about their efficiency. Mismanagement, corruption, incompetence, and even ignorance marred their actions. Contractors brought in and took out whatever they wished from Afghanistan. Due to insecurity, seemingly created by mafia networks with the help of the Taliban, agencies were not able to undertake their crucial monitoring task. Subsequently, projects were subcontracted many times, significantly reducing the aid's nature and transparency. 

Afghanistan was a neutral country before falling into war and desolation. The best action of the International Community would be to let Afghans decide about their future, agree on the governance structures for their country, form a new generation of young leaders, and restore their country's neutral status again. Manifold powers must not act in rivalry but with a spirit of cooperation. History will tell us whether Afghanistan would be a model of neutrality and international cooperation or the unfortunate field of the Third Great Game in West and Central Asia! 

____________________________________________

^[*] Dr. Saber Azam is a former United Nations official and author of Soraya: The Other Princess, Hell’s Mouth: A Journey to the Heart of West African Jungles, and many articles on the Afghanistan situation and the need to reform the United Nations [https://www.saberazam.com]. He presents the perspective of an Afghan who has closely followed developments in Afghanistan since 1978.

خلاصه:

وضعیت کنونی افغانستان در خلأ رخ نداده است. این کشور مدت‌ها است که میدان نبرد بین شرق و غرب بوده است. تسلط شرکت هند شرقی بر هند در قرن هیجدهم به نخستین بازی بزرگ بین امپراتوری‌های روسیه و بریتانیا در این بخش از آسیا منجر شد (به افغانستان - بخش اول مراجعه کنید). از پایان جنگ جهانی دوم، این کشور همچنان عرصه دومین بازی بزرگ بین غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی بود. این رقابت در نهایت به تهاجم افغانستان توسط شوروی در سال ۱۹۷۹ و عقب‌نشینی نیروهایش در سال ۱۹۸۸ با شکست منجر شد. مداخله ایالات متحده و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در سال ۲۰۰۱ نیز با خروج آشفته آن‌ها در سال ۲۰۲۱ پایان یافت. تاریخ به ما خواهد گفت که آیا این کشور واقعاً "گورستان امپراتوری‌ها" است یا خیر. دو دهه پس از آخرین شکست آن‌ها در افغانستان، امپراتوری بریتانیا از بین رفت. تنها سه سال پس از عقب‌نشینی‌شان از این کشور، اتحاد جماهیر شوروی نیز فروپاشید و ناپدید شد. آیا ایالات متحده آمریکا و ناتو نیز با سرنوشتی مشابه مواجه خواهند شد؟ همه چیز بستگی به این دارد که چگونه آن‌ها پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی عقب‌نشینی خود را مدیریت کنند، چالش‌های جهانی کنونی را به دست بگیرند، نقش دیگر قدرت‌ها در شکل‌دهی به سیاست‌ها، تجارت و شکوفایی را بپذیرند و در نهایت با آن‌ها برای دنیایی بهتر همکاری کنند. با این حال، تحولات اخیر این تصور را ایجاد می‌کند که افغانستان ممکن است به میدان سومین بازی بزرگ در منطقه بین غرب از یک سو و قدرت‌های منطقه‌ای مانند جمهوری خلق چین، فدراسیون روسیه، جمهوری اسلامی ایران و حتی هند از سوی دیگر تبدیل شود. این کشور همیشه سنگ بنای ثبات، صلح و امنیت منطقه و نقطه اتصال بین آسیای مرکزی و غربی و خاور دور و میانه خواهد بود. صلح و شکوفایی آن، بیش از همه، به پسران و دخترانش و توافق بر سر یک چارچوب جدید سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای همزیستی میان گروه‌های قومی و مذهبی‌اش بستگی دارد.

پیدایش وضعیت کنونی – ادامه بازی بزرگ دوم: برای بسیاری از کارشناسان، کودتای ژوئیه ۱۹۷۳ در افغانستان که توسط داوود خان با کمک افسران آموزش‌دیده توسط شوروی اجرا شد، آغاز فروپاشی این کشور به چرخه‌ای دیگر از تراژدی‌ها و ناامیدی‌ها بود. علی‌رغم همه مشکلات، شاه برکنار شده، ظاهر شاه، توانسته بود این کشور را به مدت چهل سال تثبیت کند، فرایند دموکراتیکی که عمل می‌کرد را برقرار کند و اجازه دهد که ایده‌های مخالف با هم رقابت کنند. افغان‌ها نیازی به جمهوری جعلی نداشتند. در واقع، در دوران حکومت داوود خان، هیچ انتخاباتی برای تأیید قدرت او برگزار نشد. تحقیر آشکار او نسبت به پاکستان و سیاست‌های دوگانه‌اش بین غرب و اتحاد جماهیر شوروی، هیچ‌کس را در داخل یا خارج از افغانستان قانع نکرد. در حالی که ایالات متحده آمریکا شکاک بود، اتحاد جماهیر شوروی نگران بود. برنامه‌های بلندپروازانه توسعه اقتصادی او با درآمد کشور همخوانی نداشت و کمک‌های خارجی نتوانستند شکاف‌ها را پر کنند. روش حکومت خودکامه او باعث ایجاد تفرقه در تیمش شد. شاید فشارهای غربی دلیل حذف مقامات بلندپایه نظامی و غیرنظامی طرفدار شوروی بود. اما این زمینه را برای کودتای خونین آوریل ۱۹۷۸ علیه او فراهم کرد. دو حزب کمونیست خلق و پرچم تحت هدایت شوروی متحد شدند تا حزب دموکراتیک خلق افغانستان (PDPA) را تشکیل داده و کشور را اداره کنند. این شبیه یک ازدواج اجباری بود که نشان داد مسکو دینامیک‌های مربوط به درک و واکنش مردم این کشور را درک نکرده است. از سال ۱۷۰۹، در افغانستان چهل و دو بار تغییر قدرت رخ داده است. تنها هفت حاکم به طور مسالمت‌آمیز به سلطنت خود پایان داده‌اند. باقی سی و پنج نفر کشته، کور یا به زور برکنار شده‌اند.

حمایت شوروی نتوانست روند اوضاع را تغییر دهد. از سپتامبر ۱۹۷۹، قتل و برکناری رهبران در داخل حزب دموکراتیک خلق افغانستان (PDPA) آغاز شد. در همین حال، ایالات متحده آمریکا به طور قابل توجهی درگیر بازی بزرگ دوم در منطقه شد. عملیات سیکلون، طولانی‌ترین و پرهزینه‌ترین کمپین سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) که تاکنون انجام شده بود، در ژوئیه ۱۹۷۹ آغاز شد. تصمیم غیرقابل‌فهم لئونید برژنف برای تهاجم به افغانستان در دسامبر ۱۹۷۹ فرصت طلایی‌ای برای غرب فراهم کرد تا "مرگ مارا" را پیش‌بینی کرده و ضربه قاطعانه‌ای به غول کمونیستی وارد کند. شاید اتحاد جماهیر شوروی چاره‌ای نداشت. دیکتاتوری خشن کمونیستی، نقض سیستماتیک حقوق بشر، زندان‌های خودسرانه، شکنجه و ترور، جمعیت را به شدت ناراحت کرده بود و صدها هزار نفر را مجبور به پناهندگی در پاکستان و ایران کرده بود. بازی بزرگ دوم ناگهان وارد مرحله جدیدی با اثرات ویرانگر برای افغانستان و پیامدهای بسیار گسترده‌تر برای صلح و امنیت جهان شد.

1- دوران کمونیستی و تهاجم شوروی (۱۹۷۸ – ۱۹۹۲): پس از سقوط رضا شاه پهلوی توسط انقلاب اسلامی ایران در فوریه ۱۹۷۹، پاکستان تنها متحد قابل اعتماد غرب در کل منطقه جنوب و آسیای مرکزی باقی ماند. برای جمع‌آوری و حمایت از مقاومت افغان‌ها، مجاهدین، علیه رژیم حزب دموکراتیک خلق افغانستان (PDPA) و اشغال شوروی، سازمان اطلاعات داخلی پاکستان (ISI) نقش محوری ایفا کرد. همه ابعاد همکاری‌های CIA-ISI در چارچوب عملیات سیکلون هنوز عمومی نشده است. با این حال، به نظر می‌رسید که پاکستان راهبرد، مدیریت تأمین مالی و فرماندهی عملیات چریکی را در دست داشت. در همین حال، ایالات متحده و متحدانش حمایت‌های سیاسی و انسانی ارائه می‌دادند. آگاه از اختلافات احتمالی با یک مقاومت قوی و متحد افغان، اسلام‌آباد گزینه تفرقه را انتخاب کرد. هفت گروه مجاهدین اسلامی ایجاد شدند که دارای تنوع‌های قومی (تاجیک، پشتون و هزاره) و مذهبی (سنی ارتدوکس، دیوبندی، وهابی و شیعه) بودند. دیدگاه استراتژیک پاکستان برای بهره‌برداری از پیامدهای اقتصادی بحران افغانستان، پیشبرد برنامه هسته‌ای خود و رقابت با هند، و "هدایت سرنوشت آینده افغانستان" و تضمین عمق استراتژیک خود، یک راز آشکار بود. پایتخت‌های غربی هیچ اعتراضی نداشتند زیرا شاید این پاداش برای هدایت مبارزه مسلحانه مردم افغانستان علیه اتحاد جماهیر شوروی و میزبانی از مقاومت و تعداد زیادی از پناهندگان در خاک خود بود. ISI بودجه عملیات سیکلون را بر اساس جاه‌طلبی‌های استراتژیک پاکستان و تمایلات آن در میان گروه‌های مجاهدین توزیع کرد. پیروزی بر اتحاد جماهیر شوروی برای ISI مهم‌تر از هر امر ضروری برای آینده مردمی بود که به شجاعت در برابر غول کمونیستی ایستادگی کردند. این وضعیت به وجود آمد.

اولین اشتباه بزرگ! از همان ابتدا، استراتژیست‌های سیاسی و نظامی پاکستان بر این باور بودند که می‌توانند معمای خط دیورند را به نفع خود تغییر دهند و روابط سنتی هند و افغانستان را محدود کنند، به شرط اینکه رهبران و فرماندهان مجاهدین را تحت سلطه خود درآورند. بدین ترتیب، اسلام‌آباد می‌توانست افغانستان پساکمونیستی را تحت نفوذ خود قرار دهد یا حداقل سرنوشت بخش‌های جنوبی آن را مدیریت کند. بسیاری از افسران ISI وارد افغانستان شدند تا مبارزه را هدایت کنند. فرماندهان مجاهدین آن‌ها را "مقامات" می‌نامیدند و پیشاور و کویته در پاکستان به مکان‌های مقدس آن‌ها تبدیل شد. احمد شاه مسعود، "یک مسلمان معتدل" که در دره‌های بلند هندوکش و شمال افغانستان می‌جنگید، و عبدالعلی مزاری در مناطق مرکزی کشور، شاید تنها استثناها بودند. مسعود، فردی قاطع و مستقل‌فکر، یک تاکتیک‌دان برجسته جنگ نامتقارن بود و به زودی کابوس شوروی شد. تنها در سال ۱۹۸۰، ارتش سرخ سه حمله ناموفق برای دستگیری او در دره پنجشیر انجام داد. او به رسمیت شناخته شدن بین‌المللی دست یافت که باعث ناامیدی ISI شد.

آمریکایی‌ها به نظر نمی‌رسید که چشم‌انداز و تلاش‌های شجاعانه مسعود را شناخته باشند. ISI همتایان خود را متقاعد کرد که تنها گروه‌های مجاهدین اسلامی افراطی می‌توانند شوروی‌ها را از افغانستان بیرون کنند. جریان‌ها و سیاستمداران اسلامی معتدل و بازنگر نادیده گرفته شدند. این دومین اشتباه بزرگ بود. این تصور که تقسیم‌بندی بین گروه‌های مجاهدین بر اساس "رویکرد دموکراتیک برای در نظر گرفتن تنوعات قومی و مذهبی" بوده، نمی‌توانست پایدار باشد. بودجه عملیات سیکلون به طور عادلانه بین آن‌ها توزیع نشد. گروه‌های اسلامی تندرو، به‌ویژه یک گروه خاص، حمایت مالی عظیمی دریافت کردند. علاوه بر این، مقامات پاکستانی تلاش‌های خود را برای تأکید بر این موضوع به مخاطبانشان نمی‌کاستند که تنها یک گروه قومی می‌تواند افغانستان را حکومت کند. نادیده گرفتن تنوعات اجتماعی و سیاسی که واقعیت‌های جامعه افغانستان را تشکیل می‌دهند، سومین اشتباه بزرگ بود. در طول مبارزه علیه اشغال شوروی در افغانستان، تقریباً هیچ تلاش ملموس و هماهنگی برای ایجاد سناریوهای دوران پس از شوروی در این کشور انجام نشد، که این یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای اثربخشی حمایت‌های غربی از مجاهدین بود. در همین حال، ISI بر اساس دیدگاه استراتژیک خود عمل می‌کرد:

• گروه‌های مجاهدین درگیر دشمنی‌های داخلی شدند. • وضعیت اقتصادی پاکستان به‌طور قابل‌توجهی بهبود یافت. • برنامه توسعه سلاح‌های هسته‌ای آن بدون هیچ‌گونه اقدام از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بدون احترام به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای به‌طور معناداری پیشرفت کرد. • افسران ISI به‌طور مؤثری رهبران مجاهدین و اکثر فرماندهان را مهار کردند. در اواسط دهه ۱۹۸۰ و با آگاهی از اینکه گروه‌های مجاهدین تقسیم‌شده ممکن است به اهداف استراتژیک بلندمدت آن خدمت نکنند، پاکستان به گزینه‌ای دیگر روی آورد. ISI مصمم شد که یک گروه نیابتی تک‌قومیتی، منسجم، مخرب و بی‌رحم ایجاد کند. از این رو، صدها مدرسه دینی شروع به آموزش طالبان آینده کردند. برخی از مقامات بلندپایه در اسلام‌آباد به‌صراحت اعلام کردند که "کابل باید به‌آرامی ویران شود" و نشان دادند که زاویه جدید استراتژی آن‌ها برای ایجاد آشوب در افغانستان است. چهارمین اشتباه بزرگ عدم مخالفت قاطعانه با ایجاد چنین نیروی وحشیانه‌ای بود.

بسیار درباره جنایات شوروی در افغانستان، مقاومت شجاعانه مجاهدین و بحران پناهندگان که به شکست ارتش سرخ و خروج آن از این کشور در سال ۱۹۸۸ منجر شد، نوشته شده است. کارایی عملیات سیکلون، مهارت ISI و بسیاری از تمجیدها از رویکرد غربی برجسته شدند و تعداد زیادی از سران قبایل به رسمیت شناخته شدند. اما یک زاویه مهم، مبارزه، مقاومت و فداکاری مردم افغانستان، نادیده گرفته شد. در واقع، بهترین پاداش برای بیش از یک میلیون پسر، دختر، پدر و مادر کشته‌شده، بیش از دو میلیون معلول، یک کشور کاملاً ویران شده و میلیون‌ها زندگی نابود شده، آینده‌ای صلح‌آمیز برای کشورشان می‌بود! پس از فروپاشی رژیم کمونیستی در آوریل ۱۹۹۲ که همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود، ایالات متحده آمریکا و متحدانش "دست‌های خود را از افغانستان شستند تا اروپای شرقی را نجات دهند و سرنوشت آینده این کشور را به ISI واگذار کردند" و این پنجمین اشتباه بزرگ بود.

2- دولت مجاهدین (۱۹۹۲ – ۱۹۹۶): طرح آشکار بین ISI و رژیم کمونیستی کابل برای واگذاری قدرت به یک گروه خاص از مجاهدین محقق نشد. مسعود سریع‌تر وارد کابل شد. بلافاصله پس از آن، گروه‌های مجاهدین وارد درگیری‌های داخلی شدند و از سلاح‌های سبک و سنگین استفاده کردند. بسیاری از "جنبه‌های اجتماعی و سیاسی پنهان جامعه افغانستان"، مانند تفرقه و تبعیض قومی، زبانی و مذهبی، نابرابری اقتصادی و اتحاد با قدرت‌های خارجی، آشکار شدند و نقش مهمی در این درگیری‌های خونین ایفا کردند. برای مقابله با این ناکامی و تأکید بر اهداف استراتژیک خود، ISI طالبان را تشکیل داد و اجازه ایجاد شبکه‌های حقانی و القاعده در پاکستان را داد. این‌ها بخش‌هایی از همان بذرهای تروریستی بودند که در همزیستی با هم عمل می‌کردند. در برخی موارد، رهبران آن‌ها روابط خانوادگی با یکدیگر داشتند. طالبان در مؤسسات ارتدوکس که آموزه‌های بسیار سخت و افراطی را تبلیغ می‌کردند، آموزش دیدند. نیروی آن‌ها تأثیرگذار و سرعت عملیاتی‌شان برق‌آسا بود! تقریباً همه آن‌ها بستگان خونی یا پناهگاه‌های امنی در استان‌های شرقی و جنوبی افغانستان داشتند. این واقعیت به آن‌ها حفاظت قبیله‌ای و ناپیدایی ارائه می‌داد. آن‌ها سرانجام در سپتامبر ۱۹۹۶ کابل را تصرف کردند. مسعود و دولت به بخش‌های شمالی هندوکش عقب رانده شدند. در این دوره، ISI دست برتر را در افغانستان داشت و استراتژی غرب سطحی بود. با وجود سرمایه‌گذاری قابل توجه برای "شکست اتحاد جماهیر شوروی" و تلفات عظیم افغان‌ها، هیچ تلاش ملموسی برای فشار آوردن به گروه‌های مختلف مجاهدین برای پایان دادن به خشونت و حل اختلافاتشان انجام نشد. با این حال، دولت کابل همچنان از سوی غرب به رسمیت شناخته می‌شد بدون اینکه کمک‌های لازم برای موفقیت آن بر گروه‌های مخالف دریافت کند!

3- امارت اول طالبان (۱۹۹۶ – ۲۰۰۱): ششمین اشتباه آشکار ایالات متحده و متحدانش، نادیده گرفتن ظهور افراط‌گرایی و تروریسم ساخت‌یافته در پاکستان بود که در سال‌های بعد ابعاد بین‌المللی پیدا کرد. آیا این امر قصدی بود، همانطور که برخی فکر می‌کنند، یا یک شکست جاسازی و اطلاعاتی و سیاسی ویرانگر بود؟ در جنوب، غرب و مرکز آسیا، یک ادراک در نظر گرفته شد که از دهه ۱۹۷۰، سیاست پرنده‌ای "تدوین یک استراتژی منسجم برای ایالات متحده که هدفش تجزیه بلوک شوروی بود" شامل تشویق مذاهب دینی برای برخاستن در اطراف و درون مناطق قدرت ابراز دیکته‌های اسلامی. انتخاب غیرمنتظره‌ی پاپ لهستانی در سال ۱۹۷۸ و ظهور پس از اتحاد، حمایت بی‌مانع غرب از مجاهدین افغانستان و انقلاب اسلامی در ایران ممکن است برخی از اساس این ادعا را فراهم کند. با این حال، عدم درک اجتماعی و سیاسی درباره بعد ابتکارهای اسلامی افراطی که در بیشتر جوامع ارتدوکس شکل گرفته بودند و پیامدهای منطقی و بین‌المللی آن‌ها بسیار واضح بود. نتیجه‌ی سیاست "بگذارید برود" به طور غیرقابل قبولی بود زیرا افراط‌گرایی اسلامی و تروریسم به طرز چشمگیری در جهان گسترش یافت.

حاکم شدن طالبان به‌عنوان یک قدرت، فلسفه‌ای دینی را اجرا کرد که اغلب با تعالیم اسلام هم‌خوانی نداشت. سربازان پایینی آنها حتی اصول پایه ای از دینی را که برای آن می‌جنگیدند، نمی‌دانستند! اقدامات آنها خشن، بی‌رحم و متناقض با همه اصول حقوق بشر، ارزش‌های دموکراتیک و شان انسانی بود. جامعه به طور کل، به ویژه زنان، شکاری از وحشت طالبان شدند. قتل عمومی و سنگسار به دلیل روشن نشدنی و باستانی دادگاه‌ها دوباره ظاهر شد. نفرت طالبان از ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی قرون گذشته وحشتناک بود. پیوند و همکاری بی‌شرط آنها با القاعده به همه ادارات اطلاعاتی آشکار بود. حکومت طالبان گواهی القاعده بود و افغانستان پناهگاه رهبران آن بود. حملات اوت ۱۹۹۸ به سفارتخانه‌های ایالات متحده در نایروبی و درالسلام و نابودی کشتی نظامی USS Cole در اکتبر ۲۰۰۰ توجه کافی از سوی امنیتی‌ها و استراتژیست‌های بلندمدت به خطرات نزدیک‌الوقوعی که سازمان‌های تروریستی را می‌آورد، جلب نکرد. همچنین، ایالات متحده از احمد شاه مسعود که مدت‌ها بود به عنوان یک قدرت پتانسیلی برای ترک طالبان از افغانستان شناخته می‌شد، پشتیبانی نکرد. رهبر جهان غرب حتی از هشدارهای او درباره عملیات مخرب القاعده در خاک آمریکا چشم‌پوشی کرد. این هفتمین خطا بود.

بعضی از افراد تأثیرگذار در ایالات متحده به نظر می‌رسید که همچنان به طالبان حمایت می‌کردند، شاید براساس منافع سیاسی یا تجاری. اغراق در این موضوع در آن بود که غرب هنوز هم دولت مجاهدین مهاجر شده را که به مناطق شمالی هندوکش مهاجرت کرده بود، شناخت ولی برای پشتیبانی مناسب از آن حاضر نبود. نتیجهٔ آشکار این سیاست احمقانه تنها می‌تواند با انعطاف‌پذیری غرب در برابر اهداف استراتژیک پاکستان توصیف شود.

در مارس ۲۰۰۱، طالبان بوداهای بامیان را نابود کردند که از جمله ارزشمندترین آثار جهان بود. بسیاری معتقد بودند که نابودی این گنجینه‌ها در افغانستان تلاش آشکار برای از بین بردن همه نشانه‌های تنوع فرهنگی گذشته و ارتباطات با هند بود. واکنش ضعیف غرب بیشتر قدرت به القاعده و محافظان طالبان آن‌ها داد. به زودی، پاکستان به عنوان یک دولت اسلامی ایدئولوژیکی که آن‌ها را پناه داده بود، با مشکلات مهمی روبرو شد.

بحران قبیله‌های پشتون در مناطق شرقی و جنوبی خط دوراند به تدریج افزایش یافت. انقلاب تاریخی و میهنی آن‌ها تحت کان عبد الغفار خان و کان عبد الوالی خان برای "یک پاکستان خودمختار" دوراند. اکنون دستیابی به آن توسط جوانان رهبر قبیله‌ای که به فلسفه طالبان پایبند بودند، به حالت دفعی درآمده بود. نیروی مسلح اسلامی پاکستان از سرکوب ناراحتی شروع کرد. انها تنها به تنش نظامی می‌توانستند که نمی‌توانست آتشهای جوشا زیربرکان را خاموش کند. علاوه بر این، دغدغه روزافزون مناطق قبیله‌ای پاکستان فرصتی برای بازسازی و تحیوی در جنبش استقلال بلوچ استفاده دوباره کرد.

بحث‌های گزارش‌شده و ناکام بین احمد شاه مسعود، که همچنان در مقابل رژیم طالبان مقاومت می‌کرد، و آمریکایی‌ها در مورد چگونگی مقابله با افراد اسلامی متشدد و القاعده، و ترور شوک‌آور او در تاریخ 9 سپتامبر 2001، موضوع گفت‌وگوهای مهمی درباره توطئه‌های بزرگ بوده‌اند. با وجود اشتباهاتش در دولت مجاهدین، احمد شاه مسعود به عنوان یک نماد شناخته می‌شد که به شدت با عتفربندی و تروریسم مخالفت می‌کرد. بسیاری اعتقاد داشتند که غرب باید به وی گوش می‌کرد. ترور او به عنوان یک نقشه کاملاً طراحی شده مورد انتقاد زیادی قرار گرفته است. احمد شاه مسعود به ثبات به استراتژی و رویکرد ISI (سازمان اطلاعات نظامی پاکستان) اعتراض کرده بود و با تعداد زیادی از طرح‌های تروریستی مقابله کرده بود. "هم‌پویی داخلی با خدمات و نهادهای خارجی" به عنوان "موفقیت از حذف او" مطرح شده بود.

حملات انتحاری با هواپیما در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در ایالات متحده، به‌عنوان یک شمشیر سمی "در قلب دموکراسی و آزادی" بودند. هزاران مقاله و نوشته درباره آن نوشته شده است. بنابراین، نیازی به توضیح دلایل آن وجود ندارد. با این حال، برای بسیاری از متخصصان افغان، این حملات غیرقابل اجتناب بودند. سال‌ها نادیده گرفتن تهدیدات تروریسم بین‌المللی که از افغانستان و پاکستان ناشی می‌شدند و عدم وجود یک دیدگاه استراتژیک در مقابله با آن، باعث شد که القاعده و محافظان طالبان آن‌ها، به این دلیل انگیزه داشتند که اقدامات چنین جسورانه‌ای را انجام دهند. خشم آمریکایی‌ها و تصمیم آن‌ها برای تجاوز به افغانستان قابل درک بود. با این حال، استراتژی آن‌ها مورد سؤال قرار می‌گرفت. رویکرد آن‌ها از شمال و قصاصی بمب‌گذاری بدون مسدود کردن نقاط عبور اصلی شرقی و جنوبی، بی‌اثر بود و بیشتر روستاییان بی‌گناه و چندین نیروی طالبان را کشت. این هشتمین اشتباه عظیم بود. با کمک متحد و وفادار خود، ISI، آن‌ها می‌توانستند کنترل کمی از مرزهای پاکستانی را گرفته و رهبران القاعده و طالبان را که جایی برای فرار جز این کشور نداشتند، به دست آورند. به عبارت دیگر، تمامی سران افراط‌گرا و تروریست و نوکرانشان در مناطق قبیله‌ای ناپدید شدند. ایالات متحده نه فضاهای این مناطق را برای گرفتن آن‌ها رفتند و نه فشاری بر پاکستان برای دستگیری و تسلیم آن‌ها وارد کردند. بازداشت چند نفر از شخصیت‌های طالبان و زندانی کردن آن‌ها، سرمایه‌گذاری اولیه نمی‌بود. ایالات متحده آمریکا و متحدانشان با کمک به مجاهدین افغان، که مبارزه بی‌مانع آن‌ها به شکست شوروی کمک بزرگی کرد، اعتبار عظیمی را تضمین کردند. با این حال، سیاست‌های آن‌ها در مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی، برای بسیاری سوال‌برانگیز و غافلگیرکننده بودند!

4- حضور غربی در افغانستان بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱:

این دوره از تاریخ افغانستان با توافق بن به تاریخ ۵ دسامبر ۲۰۰۱ درباره ترتیبات موقت در افغانستان آغاز شد. در مذاکرات حمایت شده توسط سازمان ملل، مشکلات زیادی وجود داشت و نتیجه‌گیری آن نیز. این توافق بر پایه فلسفه قدیمی بریتانیایی و سیاست ISI بود که تنها یک گروه قومی خاص می‌تواند افغانستان را حکمرانی کند. همچنین کاملاً به یک دولت مجاهدین موجود که جامعه بین‌المللی آن را در سال‌های سخت حکومت طالبان از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ به عنوان حکومتی با مقام در سازمان ملل و سایر نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی شناخته می‌کرد، بی‌توجه بود. رئیس جمهور این دولت به دعوت حضور در مذاکرات بن دعوت نشده بود. شرکت‌کننده‌ای که بیشترین آراء را برای رهبری فاز گذرای افغانستان پس از طالبان به دست آورد، ناپدید شد و جایگزین شد توسط حامد کرزی، یک شخصیت کمتر شناخته شده در صحنه محلی و بین‌المللی. ریاست جمهور "مجبور به ترک" شد. در واقع، کل فرایند عجله‌ای بود. این فرایند به تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه افغان در دوران مبارزه با شوروی، تجاوز شوروی و حکومت طالبان توجه نکرد. توافق بن به نظر می‌رسید نتیجه یک معامله بین تجار سیاسی بود که تنها به دنبال سفارش قسمت منصفانه قدرت بودند به جای ایجاد آینده‌ای کارآمد برای کشورشان. این موضوع که در حالی که افغانستان یک کشور با مرزهای تعریف‌شده و شناخته شده بود، ساکنان آن به تشکیل یک ملت نمی‌پرداختند، نادیده گرفته شد. بسیاری از متخصصان محلی بازتاب تکراری سیاستمداران آمریکایی را که "ساختن ملت در افغانستان اولویت آن‌ها نیست"، از نظرگریز و بی‌اثر می‌دانستند. این نهمین اشتباه عظیم ایالات متحده آمریکا و متحدانش بود. مداخلات سیاسی و نظامی آن‌ها در افغانستان قدرتمند به نظر می‌رسید؛ فقط آنچه که آنها می‌خواستند، بر اساس اصل غیرقابل انکار "کسانی که پول را برای تصمیم‌گیری پرداختند"، قابل اجرا بود!

ساختار قانون اساسی افغانستان با ریاست‌جمهوری قدرتمند، در یک کشور با جمعیتی بیش از ۸۵٪ بی‌سواد و دو دهه از جنگ‌های خونین، شامل کشتارهای قومی و مذهبی، احمقانه بود. علاوه بر این، وارد کردن بی‌شمار متخصصان به نام افغانی از کشورهای غربی که به واقعیت‌های کشور مبدأ خود بی‌اطلاع بودند و به آن‌ها "چک خالی" دادن برای مدیریت کشور، به عنوان کار آماتوری تلقی می‌شد. به عبارت دیگر، ناکارآمدی و کارهای فاسد به معیار معمولی اداره کشور تبدیل شدند. ترکیبی از رشوه‌دادگری سنتی، که اصلی‌ترین ابزار آن قصر ریاست جمهوری برای "خریداری موافقت رهبران قبیله‌ای" بود، و سرقت‌های مدرن، پایه‌های دولت تازه تأسیس شده را خوره کردند. بسیاری از مقامات ارشد توافق بن، دیگر مقامات دولتی و اعضای خانواده حاکمین در فعالیت‌های غیرقانونی یا قراردادهای سرسری دخیل شدند تا حساب‌های بانکی خود را پر کنند. دوستان و سران جنگ مجاهدین از دوران جنگ به موقعیت‌های کلیدی منصوب شدند بدون داشتن شایستگی یا دانش مناسب، از جمله در مأموریت‌های دیپلماتیک. تعداد میلیونرهای چند میلیونی به ثبات افزوده شد در یک کشور که اغلب به عنوان فقیرترین کشور جهان شناخته می‌شد. نادیده گرفتن میزان و پیامدهای فساد سیستماتیک در دولت افغانستان به تحت حمایت غربی، دهمین اشتباه عظیم بود.

تأسیس دفتر بالاتر نظارت و مبارزه با فساد در افغانستان در سال ۲۰۰۸ و نیز معاون ویژه بازسازی افغانستان ایالات متحده خیلی دیر بود. هیچ‌کدام به نتیجه مطلوبی نرسیدند!

انتخابات اولین دموکراتیک در سال ۲۰۰۴ به نظر عادلانه می‌رسید، اما انتخابات جهانی پس از آن در سال‌های ۲۰۰۹، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ با ناهنجاری‌های ظاهری شدید و اشتباهات سیاسی نمایان، تا جایی که مردم به فرآیند اعتماد خود را از دست دادند. به نظر می‌رسید انتخابات مهندسی شده بودند تا اطمینان حاکمان دلخواه در کشور بماند. در سال ۲۰۰۹، تحت فشار شدید، "نامزد مخالف" که در دور اول انتخابات پیروزی را اعلام کرده بود، مجبور به انصراف در دور دوم شد. در سال ۲۰۱۴، همان نامزدی که در دور اول پیشی بسیار زیادی داشت اما در دور دوم به عنوان بازنده اعلام شد، مقاومت کرد. ایالات متحده دخالت کرد. بنابراین، یک "موقعیت غیرقانونی" برای او ایجاد شد، به گونه‌ای که به نظر می‌رسید که کشور دو رهبر دارد، با این حال قدرت واقعی همچنان در دست رئیس اعلام شده بود. این یک گام دیگر در فرسایش گسترده اعتماد به نظام‌ها بود. به عنوان نتیجه‌ای از یک فرآیند آشفته در سال ۲۰۱۹، فرد دقیقاً مخالف که دولت موازی را اعلام کرده بود، مجبور شد تا تخلیه کند و یک مقام افتخاری را بپذیرد. به جز آزادی بیان و آزادی زنان در شهرهای بزرگ، ستون‌های باقی‌مانده از دموکراسی به نظر می‌رسید که نادیده گرفته شده‌اند.

در افغانستان، هیچ اپوزیسیون سالم و ساختارمندی مجاز نبود که بتوانسته با اعمال وحشتناک دولت برخورد کند. اعضای پارلمان اصلیا انتخاب می‌شدند. بسیاری در فعالیت‌های غیرقانونی دخیل شده و به گروه‌های مقامات فاسد پیوستند. نظارت داخلی در هیچ سازمان عمومی یا خصوصی وجود نداشت و کنترل کیفیت بر روی کالاهای وارداتی یا صادراتی "اهریمنی بود." بسیاری از مقامات ارشد تجارت‌های سودآور را تحت کنترل خود قرار دادند و معادن، به ویژه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی را به طور غیرقانونی بهره‌برداری کردند. بر خلاف "روزهای قدیم"، به نظر نمی‌رسید که دولت برنامه دقیقی برای توسعه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور داشته باشد. رهبران افغان اعتقاد داشتند که حق مطلق بر حکومت بدون مسئولیت داشتند. استراتژی آن‌ها برای جلب "حمایت رؤسای قومی بدون رعایت دلایل قانونی" به نظر می‌رسید که موثر بوده و آن‌ها را در قدرت نگه داشته است. بسیاری از متخصصان نمی‌فهمیدند که عموم جامعه چرا به طور کلی "بی‌قدرت مانده" در یک محیطی که به آنها اجازه استفاده از نیروی خود و تغییر سیاست‌ها و اقدامات را به نفع خود می‌دهد.

درباره کمک‌های ارائه شده توسط کشورهای غربی، چندین نسخه از حقیقت وجود داشت. مقامات دولتی ادعا می‌کردند که تقریباً ۷۰٪ از این کمک‌ها توسط پیمانکاران کشورهای کمک‌دهنده مدیریت می‌شود. همچنین، نارضایتی در حال افزایش نسبت به مدیریت تلاش‌های چندجانبه بود. به عنوان مثال، جاده از کابل به گردز در جنوب باید دوباره تعمیر شود، دو یا سه سال بعد از آن به دلیل طبیعت اولیه کاری که انجام شده یا بودجه عظیم اختصاص یافته برای مدارس و بیمارستان‌هایی که وجود نداشتند.

در میان آشوب مدیریتی، وضعیت سیاسی افزایش می‌یافت و بی‌تابی بی‌عقابی را تقویت می‌کرد. برخی از مشهورترین رهبران سیاسی و نظامی یک گروه قومی خاص در حملات تروریستی هدفمند به قتل رسیدند. علی‌رغم اینکه نمی‌توان انکار کرد که مقامات بالاتر دولت در این حوادث مداخله داشتند، هیچ‌یک از تحقیقات به نتیجه قطعی نرسیدند. در طی این دوره و با وجود نیروهای بین‌المللی در کشور، بسیاری از رهبران طالبان که به جرم اعمال تروریستی بازداشت شده بودند، زیر پیش‌متن‌های بسیاری به آزادی رسیدند. آن‌ها به سرعت به مقرهای خود در پاکستان پیوستند تا اعمال خشونت را هدایت کنند.

در جبهه امنیتی، طالبان با کمک محافظان خود، نیروهای خود را در پاکستان جمع آوری کرده بودند به گونه‌ای که از سال ۲۰۰۵ قادر بودند در افغانستان اقدامات تروریستی انجام دهند. آن‌ها اصولاً استراتژی انتحاری بمب‌گذاری علیه نیروهای خارجی، دولتی و اهداف مدنی را با ضربات وحشتناکی اجرا می‌کردند. اقدامات تکراری تروریستی در مناطق شلوغ و دیپلماتیک کابل و علیه گروه قومی خاص دیگری روی داد، که منجر به کشته شدن صدها نفر و زخمی شدن بسیاری دیگر شد. متخصصان محلی اعتقاد داشتند که ناامنی در افغانستان مربوط به فساد، تعصبات نژادی و مذهبی و/یا خدمت به قدرت‌های خارجی است. این همه منجر به دولت‌های عملکرد نامناسب در افغانستان شد.

در میان چالش‌ها، تصمیم ایالات متحده برای تهاجم یکجانبه به عراق در سال ۲۰۰۳ ناقص اندیشیدنی بود. دلایل اعلام شده اشتباه بودند و زمان‌بندی نامناسب بود. این یازدهمین اشتباه مهم آن‌ها بود، زیرا هنوز کار متقاعدکننده‌ای در افغانستان انجام نداده بودند. این تصمیم به شدت برگشت خورده و شایعه‌های کشورهای غربی به عنوان ضامنان دموکراسی، حقیقت، حقوق بشر و کرامت و پیروان یک علت عادلانه را ناپایدار کرد. با تمرکز ایالات متحده بین عراق و افغانستان، پاکستان فضای بیشتری برای منور کردن به منظور دستیابی به منافع و عمق استراتژیک از طریق طالبان پیدا کرد.

آگاه از ضعف روزافزون خود در منطقه و ناتوانی یا نخواهشی از سوی مقامات افغان برای مدیریت صحیح مسئولیت‌های دولتی چندگانه، دولت ایالات متحده در سال ۲۰۱۰ تصمیم گرفت با طالبان کانال ارتباطی را باز کند. همچنین، با افزایش پی در پی جان باختگان ائتلاف، اولویت اصلی به نظر می‌رسید کاهش خسارات انسانی باشد. این فرآیند به آرامی و پیوسته به یک فرآیند مذاکره سیاسی تبدیل شد. این دوازدهمین خطای مهم بود. هیچ استدلال منطقی‌ای نمی‌توانست به باور این منجر شود که رهبر جهان با سخنرانی‌هایش در مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی، در گفت‌وگو با سازمان تروریستی بدنام‌ترین که میزبان آن‌ها بود که اعمال وحشتناک تروریسمی علیه خود را انجام داده‌اند، درگیر شود. در دسامبر همان سال، ایالات متحده و متحدانش به‌طور آشکار "بهار عربی" را حمایت کردند، یک سری تلاش برای تغییر نظام در خاورمیانه و شمال آفریقا از طریق ناامنی گسترده. در حالی که جوهر ایده ممکن است بدون انتقاد باشد، انتخاب‌های گزینشی آن همگان را متعجب کرد، زیرا "بعضی کشورها" معاف شده بودند. علاوه بر این، در مصر، رئیس‌جمهور انتخاب شده از طریق "بهار عربی" در سال ۲۰۱۲ تنها یک سال بعد توسط یک کودتای نظامی سرنگون شد!

علاوه بر این، مداخلات مستقیم کشورهای غربی برای سرنگونی رژیم‌ها که در آن‌جا ناامیدی عمده ایجاد نکرده بود، همچون در لیبی در سال ۲۰۱۱ و سوریه در سال ۲۰۱۴، به پیامدهای آسیب‌زا منجر شد که خود تباهی بیشتری به اعتبار و شهرت کشورهای غربی، به ویژه در کشورهای اسلامی از جمله افغانستان، وارد کرد. ظهور دولت اسلامی در سوریه و عراق ضربه عظیمی به پایداری و امنیت منطقه وارد کرد و باعث شد که گره‌گشایی مرکزی برای فرقه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای شود. مهم‌ترین واقعیت آسیب‌زا این بود که هیچ کشوری بهبودی به دلیل تغییر رژیم یا مداخله نظامی ندید. زندگی مردم عراق، سوریه و لیبی با خطرات امنیتی و اعمال ترور غیرقابل پیش‌بینی دچار سختی‌های بسیار بیشتری شد. دیدگاهی که کشورهای غربی به عنوان عواملی ناپایدارکننده و ناامن در آسیا، آفریقا و دیگر نقاط جهان شناخته شدند، شکل گرفت.

در ماه مه ۲۰۱۱، کشته شدن اسامه بن لادن در پاکستان توسط یک عملیات ویژه ایالات متحده، همزمان با شگفتی و شوک بسیار بزرگی بود. چگونه ممکن بود که پرجستجوترین مرد جهان، مهندس حملات سفارتخانه‌های نایروبی و دارالسلام، نابودی کشتی USS Cole و واقعه ۱۱ سپتامبر، سال‌ها مخفی‌نشینی کند بدون هیچ مانعی در قلمروی متحدین اصلی غرب. آیا واقعاً در نزدیکی پایتخت پاکستان با رضایت ایالات متحده برای بیش از ده سال حفاظت می‌شد؟ اگر بله، هدف چه عملیات نمایشی ای بود که تحت نظر کاخ سفید آنلاین نظارت می‌شد؟ اگر نه، این یک شکست بی‌بخشوده از سوی سیا و خیانت از جانب همکاری آن‌ها ISI بود. بدون در نظر گرفتن دلایل دقیق، اعمال تروریستی متوقف نشدند؛ بلکه تعداد و شدت آن‌ها افزایش یافت و خطرناک‌تر شدند. با وجود مرگ رهبر القاعده، ساختار این سازمان در پاکستان حفظ شد و آیمن الظواهری، معاون وفادار اسامه بن لادن، به ریاست آن درآمد. چرا ایالات متحده آمریکا نتوانستند یا نمی‌خواستند پایه و اساس چنین موجودیت وحشتناکی را منهدم کنند، یک سوال مشروع است.

بیانیه‌های تضادآمیز درباره کاهش یا افزایش نیروهای ائتلافی در افغانستان و حتی خروج آن‌ها، خیلی کمکی نکرد. بلکه، به مبارزان طالبان انگیزه بیشتری داد. از ژانویه ۲۰۱۷، فرآیند مذاکرات دوحه شتاب زده شد. دولت ایالات متحده بر روی یک دیپلمات پاکستانی و یک شهروند افغان‌تبار برای تنظیم استراتژی خود اعتماد کرد. مذاکره‌گران آمریکایی توانستند تا توافقی را به نام "توافق برای به دست آوردن صلح در افغانستان"، معروف به "پیمان ایالات متحده - طالبان" یا "معاهده دوحه"، در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ ببندند. این یازدهمین اشتباه بزرگ بود. با وجود اینکه جزئیات کامل "قرارداد" مخفی ماند، روشن بود که طالبان قصد داشت کنترل کشور را دوباره در دست گیرند و "کنترل کامل پاکستان بر روی عمق استراتژیک خود را تضمین کنند." گفتگوی میان-افغانی نامیده شده برای تشکیل دولت مبنی بر پایه گسترده، به عنوان یک پراکندگی سیاسی ساده در نظر گرفته شد. کشورهای زیادی در منطقه که نسبت به سیاست‌ها و حضور غرب در افغانستان نگران بودند، قبلاً برای "مقابله با" ارتباط میان ایالات متحده آمریکا و افراد متشدد اسلامی، در طالبان به صورت پنهانی سرمایه‌گذاری کرده بودند تا حمایت آن‌ها را برای یک طرح متفاوت صلح و امنیت منطقه‌ای که برای بقا مشترک خود تضمین می‌کرد، جذب کنند. در نهایت، مقامات افغانستان کشور را به طالبان تسلیم کردند، که برای دومین بار به عنوان پیروز وارد کابل شدند. ارتش ملی افغانستان معروف نیز هیچ جا نبود تا از جلوگیری از آن‌ها جلوگیری کند.

فاز نهایی حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان، با خروج نابجایی و آسیب‌رسان در اوت ۲۰۲۱، اثرات طولانی‌مدتی بر جای گذاشت. تصاویر افراد ناامیدی که به بالشتک ها و لاستیک‌های هواپیماهایی که داشتند پرواز می‌کردند چسبیده بودند و سپس به زمین می‌افتادند، هرج و مرج در فرودگاه کابل، حمله انتحاری تروریستی که بیش از صد و هفتاد شهروند افغان و سیزده خدمه نظامی آمریکایی را کشت، و اخراج بی‌نظم آنانی که در طول حضورشان در افغانستان به کشورهای غربی کمک کرده بودند،

همگی به خاطر خواهند ماند. امروزه، تنها چند رهبر طالبان هنوز به روحیه معاهده دوحه پایبندند و بر آن عمل می‌کنندبسیاری پرسش‌ها وجود دارد درباره اینکه چرا ایالات متحده آمریکا به توافق امنیت دوجانبه (BSA) که در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۴ با دولت افغانستان امضا شده بود، بی‌توجهی کرد. با اینکه BSA یک پیمان دفاعی نبود، یکی از تعهدات اصلی آن برای ایالات متحده "تقویت توانایی افغانستان برای پیشگیری از تهدیدات داخلی و خارجی علیه حاکمیت خود" بود. بسیاری از متخصصان افغان معتقدند که معاهده دوحه و پس از آن اشغال طالبان افغانستان به نادیده گرفتن چشمگیر BSA بود.

5- دومین امارت طالبان (2021 – حال(

طالبان در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۲۱ به صورت بی‌خونین قدرت را دوباره به دست آوردند و ادعا کردند که "آمریکایی‌ها و متحدانشان را شکست دادند." فروپاشی دولت افغانستان و نیروهای امنیتی آن، که برای بیست سال توسط کشورهای غربی ساخته، آموزش داده و تامین شده بود، برای بسیاری از متخصصان یک راز بود. با این حال، درک افغانستانی یک تفاهم مثلثی را بین ایالات متحده آمریکا، دولت افغانستان و طالبان طراحی کرد. با این حال از این ادعاها، رژیم جدید طالبان به سرعت عجیبی در روابط عمومی خود برجسته شد. حدود ۸ میلیارد دلار از تجهیزات نظامی (بعضی منابع این رقم را ده برابر می‌دانند) به گروهی دست داده شد که کشورهای غربی هنوز آن‌ها را تروریست می‌شناسند. با وجود این که طالبان اصول باستانی را پیروی می‌کنند، باور به "تغییراتی که در آن‌ها رخ داده است" وجود داشت و این چهاردهمین اشتباه بزرگ بود. فلسفه، سیاست و اقدامات طالبان همیشه بر اساس ادراک‌ها و عملکردهای اشتباهی بوده که به عصر اول اسلام در قرن هفتم بازمی‌گردد، بدون آنکه آن‌ها بتوانند پایه‌های نیروهای پیاده خود را کنترل کنند و پایان یابند. اغلب، سیاست‌های آن‌ها با اصول اسلامی در تناقض است. با این حال، در جوامع سنتی که اکثریت آنها نادان و نادیده‌گر است، آن‌ها می‌توانند مردم را متقاعد کنند. آن‌ها در داخل کشور با اصول بسیار سخت‌گیرانه‌ای روبرو هستند. جنگ آن‌ها علیه زنان و حقوق زنان مشابه نسل‌کشی فیزیکی، عاطفی و روانی زنان افغان است. بی‌احترامی آن‌ها به ایمان جعفری در یک کشور که شیعیان قسمت قابل توجهی از جمعیت را تشکیل می‌دهند، بی‌انسان است. جنگ آن‌ها علیه زبان‌های به جز پشتو، غیر قابل قبول است. تخریب ارزش‌های فرهنگی ویژه‌ای در هنر، موسیقی و ادبیات که در تناقض با همه حقوق بنیادین انسانی و شأن انسانیت است. "موفقیت امنیتی" آن‌ها ممکن است ناشی از دیکتاتوری باشد که به صورت فردی توسط هر سرباز، افسر و مقام بالاتر طالبان تمرین می‌شود یا به صورت جمعی توسط کلیه نهادهای حکومتی. مانند دوره داود خان، امیدی به هیچ انتخاباتی برای اجازه دادن به مردم برای تأیید قدرت خود و قضاوت از اعمالشان وجود ندارد.

اگرچه چارچوب معاهده دوحه ممکن است با برخی یا همه قدرت‌های منطقه‌ای بحث شده باشد، تنها پاکستان به عنوان یکی از متحدان ثابت، از امتیاز برخورد با جزئیات آگاه بودند. این موجب بروز بسیاری از تئوری‌های توطئه درباره "وظیفه طالبان برای ناپایدارسازی آسیای مرکزی، چین و ایران" شده است. سکوت بی‌منطق درباره نقض‌های سیستماتیک حقوق بشر و شأن در افغانستان، کمک‌های مالی پایدار به دولت طالبان از آگوست ۲۰۲۱ به بعد، و عدم حمایت از آنانی که علیه قوانین و حکومت ارکایک آنها مخالفت می‌کنند، توجیه مناسبی پیدا نمی‌کند. کشتار رهبر القاعده، ایمان الظواهری، در کابل در ژوئیه ۲۰۲۲ که در آن توسط یکی از برجسته‌ترین مقامات طالبان میزبان شده بود، برای بسیاری از متخصصان شگفت‌انگیز نبود. به مدت طولانی، اسامه بن لادن به همین شکل در جاهای دیگر حفاظت می‌شد. فرض بر این است که بسیاری از سازمان‌های تروریستی بین‌المللی و منطقه‌ای و رهبرانشان در افغانستان زندگی می‌کنند، و ساختارهای بیرونی بی‌شماری از "موفقیت آنها در مقابل شر" الهام گرفته‌اند.

واقعیت‌ها به شدت در میدان تغییر کرده‌اند. در مراحل اولیه تصرف طالبان، درگیری‌ها با جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آسیای مرکزی از جمله ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان رخ داد. اما وضعیت به سرعت تغییر کرد. روابط احتیاطی قدرت‌های منطقه‌ای با طالبان به تدریج به یک روابط مؤثر در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی تبدیل شد. به عکس، رابطه آن‌ها با پاکستان با یک سرمایه بسیار سنگین روبرو شد. بیان شادمانی اولیه اسلام آباد "حتی طالبان را نیز متعجب کرده بود." با این حال، مشکلات سیاسی و امنیتی پساپانامه پاکستان نمی‌تواند نادیده گرفته شود. بدون شک رهبران تحریک طالبان پاکستان (TTP)، که در جنگ آشکار با دولت خود هستند، اصولاً در مناطق جنوب و شرق افغانستان میزبان و حفاظت می‌شوند، شبیه به زمانی که رهبران طالبان در مناطق قبایلی پاکستان پناه گرفتند. "چنین ارزشی نسبت به حفاظت از برادر است و هیچ ربطی به سیاست‌های احوالاتی ندارد." مقامات اسلام‌آباد، به ویژه سازمان اطلاعاتی ISI، بدون احتیاط به آن اطلاع دارند. ماجرای عمران خان، فساد در بالاترین مقامات دولتی و نظامی، سیستم سیاسی ناموفق، اقتصاد بدتر شونده و مداخله قدرت‌های خارجی باعث ضعف قابل‌توجه پاکستان شده است.

علاوه بر این، تنش‌های اخیر در خاورمیانه و بازی متحدان از این کشور خواسته‌است که خود را از تحالف‌های غربی بازدارند. نزدیکی جغرافیایی نیز یک عامل حیاتی دیگر است که قدرت‌های منطقه‌ای را در دست خود می‌دهد. پس از خروج عجله‌ای از افغانستان، ایالات متحده دیگر زمین پشتیبانی استراتژیکی در غرب آسیا ندارد. با افغانستان که از تأثیر آن‌ها خارج می‌شود و پاکستان با چالش‌های وجودی روبرو است، ایالات متحده و متحدانش دیگر نمی‌توانند دیگر در صندلی رانندگی توسعه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در این قسمت از جهان باشند. با این حال، همکاری بین‌المللی برای اطمینان از صلح، امنیت و پایداری که به همه‌ی طرف‌ها سود می‌رساند، لازم خواهد بود. تلاش ممکن برای تثبیت اختیارات خود به طور تک جانبه در غرب و آسیای مرکزی، پانزدهمین اشتباهی خواهد بود که واشنگتن مرتکب آن می‌شود.

در این مرحله از تاریخ و با توجه به اینکه چندقطبیت‌های اقتصادی، سیاسی و حتی پولی برجسته شده‌اند، افغانستان ممکن است به عرصه‌ی یک بازی بزرگ سوم تبدیل شود که رقابت بین ایالات متحده آمریکا و متحدانش از یک سو و جمهوری خلق چین، جمهوری فدرال روسیه، جمهوری اسلامی ایران و حتی هند از سوی دیگر را در بر دارد. واقعاً گسترش عملیات ناتو فراتر از حوزه جغرافیایی خود در غرب آسیا و خاورمیانه به عنوان ادامه‌ای بر "تلاش برای تثبیت یگانه‌گرایی در جهان توسط که فقط مدل‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی غربی حکمرانی می‌کردند" توسط بسیاری از متخصصان منطقه‌ای به عنوان ادامه‌ای بر "تلاش برای تثبیت یگانه‌گرایی در جهان توسط غرب که فقط مدل‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی غربی حکمرانی می‌کردند" ارزیابی شد. علاوه بر این، مداخلات نظامی در سومالی، عراق، لیبی و سوریه به ویژه آشوب در این کشورها را به وجود آوردند و سوالات جدی درباره "قصد پنهان" کشورهای غربی و متحدانشان برجا گذاشتند. بسیاری از دانشمندان آفریقایی و آسیایی به "ناعدالتی‌های تاریخی که ناشناخته مانده‌اند و جبران نشده‌اند مانند برده‌داری، استعمار، استعمار جدید و جنگ‌های افیون" اشاره می‌کنند. این احساسات همچنین در سطح سیاسی ترجمه می‌شوند. ایجاد ائتلاف برزیل-روسیه-هند-چین-آفریقای جنوبی (BRICS) و گسترش اخیر آن برای شامل عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، اتیوپی و جمهوری اسلامی ایران به شکل BRICS+ نیز بیانیه‌ای دیگر از چندقطبیت است.

وجود مناطق تنش زیاد در اروپا، خاورمیانه، آفریقا و آسیا، همراه با اختلافات سیاسی در حل چالش‌های بنیادی از جمله تغییرات آب و هوا، حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر، نابرابری‌های توسعه اجتماعی و اقتصادی، احترام به حقوق بشر و کرامت، اجرای منصفانه استانداردهای بین‌المللی در تمامی منازعات، چالش‌های تجاری جهانی و موضوعات تقسیم‌کننده دیگر، یک بازی جدید از ائتلاف‌ها را شکل داده است. افغانستان به عنوان یک میدان ژئواستراتژیک حیاتی بین قدرت‌های مختلف خواهد ماند. با این حال، این کشور همچنین پتانسیل بالقوه‌ای برای ارائه الگوی مهمی از همکاری بین‌المللی در آینده دارد.

نتیجه‌گیری: زوایای داخلی مطالعه موردی افغانستان همواره استراتژیست‌های سیاسی و متخصصان نظامی را به عنوانی که تفکر منطقی آن‌ها به چالش کشیده شده است، متعجب کرده‌است. از سال ۱۹۶۴، این کشور دارای بی‌شمار "دولت‌های همه‌گیر" بود؛ از دهه ۱۹۸۰، بسیاری از "توافق‌نامه‌های صلح" توسط نیروهای خارجی داوری شده بود. هیچ کدام عملی، عمل‌گرا یا موثر ثابت نشدند؛ نبرد بیش از پنجاه سال با زیان‌های انسانی و مادی عظیم ادامه داشت. احتمالاً این وضعیت ادامه خواهد داشت. دشوار است باور کرد که رژیم طالبان به طولانی مدت ادامه داشته باشد. شاید یکی از دلایل اصلی این است که درون این کشور، چندین کشور کوچک وجود دارند که هر یک با هویت، تاریخچه و ارزش‌های فرهنگی خاص خود است. بدون احترام صادقانه به اقوام مختلف به عنوان شرکای برابر، افغان‌ها به سختی می‌توانند یک ملت محکم با ارزش‌ها و منافع ملی مشترک شکل دهند.

تلاش‌های تسلط خارجی هرگز موفق نشده‌اند و در آینده هم شکست خواهند خورد. بهترین کمک برای افغانستان، این است که مردم این کشور امکانات لازم را برای تشکیل یک ملت پیدا کنند. همچنین، حقیقت این است که قدرت از سال ۱۷۰۹ تقریباً در دست یک گروه نژادی واحد از طریق دولت متمرکز مستقر شده است و شرایط همگان را بهبود نداده است. این کشور نیاز به یک چارچوب سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جدید دارد و یک سیستم حکومتی که به تمام شهروندانش بدون تبعیض نژادی، مذهبی، جنسیتی و سایر ملاحظات خدمت کند. خود افغان‌ها باید یکجا آینده کشور خود را بررسی کرده و برنامه‌های لازم را ارائه دهند. قطعاً نمونه‌هایی وجود دارند که می‌توانند به آن‌ها کمک کنند؛ سوئیس در این زمینه چندین ویژگی با افغانستان به اشتراک می‌گذارد؛ کشوری است که محصور، کوهستانی، چندنژادی، چندزبانه، احاطه شده توسط همسایگان قدرتمند، با تعداد زیادی تداخل داخلی و خارجی، و وضعیت نیترال دارد. مدل حکومتی سوئیس بدون شک می‌تواند یک منبع الهام برای ساختارهای آیندهٔ افغانستان باشد.

یکی دیگر از دلایل اصلی شکست‌های این کشور، رهبران ناکارآمد، فاسد، تبعیض‌آمیز و غیرمستقیم بوده‌اند. نپوتیسم و قبیله‌پرستی ویژگی‌هایی بوده‌اند که در تقریباً همهٔ رژیم‌های افغانستان دیده می‌شوند. با وجود منابع فراوان، افغانستان یکی از بیشترین کشورهای فقیر است و اکثراً بر عواطف خارجی تکیه می‌کند. حتی رهبران دوره ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱، در آزمون‌های صداقت، کارآیی و خدمت به کشور شکست خوردند. آن‌ها به هیچ وجه قابل اعتماد برای آینده نخواهند بود. افغانستان به رهبران جوان، چندنژادی، چندفرهنگی و پویا نیاز دارد، اغلب از داخل کشور، که توانایی قراردادن منافع ملی بالاتر از منافع شخصی، خانوادگی یا گروه‌های قومی خود را دارند. آن‌ها می‌توانند به توسعهٔ چارچوب جدید حکومتی برای کشورشان کمک کنند، آن را به مردمشان ارائه دهند، اصلاحات لازم را انجام دهند و آن را به جلو ببرند. مگر اینکه مردم افغانستان برای تشکیل یک ملت یکپارچه، فرزندان و دخترانشان برای توسعهٔ چارچوب‌های جدید هم‌زیستی یکپارچه شوند، اولویت‌های ملی گسترده‌تر را اولویت قرار دهند و رهبران و مدیران قابل اعتمادی تشکیل دهند، این کشور با تضادات، جنگ‌ها و ویرانی روبرو خواهد شد.

در میان تمام کشورهای منطقه، پاکستان تا کنون بیشترین تأثیر را داشته است. از سال ۱۹۷۸ تلاش کرد تا در هر جنبهٔ زندگی در افغانستان تسلط داشته باشد. با این حال، وضعیت ژئوپلیتیکی در منطقه به شدت تغییر کرده است. هند به یکی از قدرت‌های بزرگ جهان تبدیل شده است، فدراسیون روسیه از خاکستر اتحاد جماهیر شوروی دوباره ظاهر شده است، جمهوری اسلامی ایران از تحریم‌های تحمیلی جان سالم به در برده و اکنون یک بازیگر مهم است، و جمهوری خلق چین به یکی از قدرت‌های مگا جهانی تبدیل شده است. پس از خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان، جنگ‌ها در اوکراین و فلسطین، و منابع تنش متعدد در خاورمیانه و جایگاه‌های دیگر، اولویت‌های کاملاً غیرقابل انکاری برای پایتخت‌های غربی به شمار می‌آید. پاکستان در حال حاضر با وضعیتی ناتوان روبه‌رو است. نه تنها به نظر می‌رسد طالبان افغان از دست آن‌ها فرار می‌کنند، بلکه با تهدیدات داخلی از طریق جنبش‌های مسلح تحریم‌خوار تحت پاکستان (TTP) و جنبش‌های مستقلی مانند بلوچ، روبرو هستند. وضعیت سیاسی و اقتصادی آن‌ها هرگز به این نقطه ناپایدار نبوده است.

سایر همسایگان افغانستان تاکنون به یک رویکرد دقیق پایبند بوده‌اند، با وجود تحریکات اولیه و جنگ‌های کوچک. به نظر می‌رسد آن‌ها موفق شده‌اند طالبان را متقاعد کنند که ناپایداری منطقه‌ای در مصلحت هیچ کس نیست. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که اجرای کامل توافقنامه دوحه برای لحظه‌ای توسط طالبان به تعویق افتاده است. با این حال، سوال اساسی این است که نظام کابل چگونه می‌تواند کنترل سازمان‌های تروریستی بسیاری از جمله دولت اسلامی و القاعده که در افغانستان مستقر شده‌اند با هدف ناپایدارسازی برخی از همسایگان را به دست آورد. مهم است به‌یاد داشت که بیشتر افسران و سربازان سابق ارتش ملی افغانستان به جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و کشورهای آسیای مرکزی فرار کرده‌اند. آن‌ها ممکن است در هرگونه تداوم تنش‌های آتی در کشور دارای دارایی‌های مهمی باشند. قربانی اصلی ناپایداری احتمالی احتمالی پاکستان خواهد بود به دلیل ضعف داخلی و ناتوانی حامیان سنتی خارجی‌اش برای کمک مناسب. در نهایت، به نفع همسایگان افغانستان است که از دخالت در امور داخلی این کشور خودداری کنند و به افغان‌ها اجازه دهند تا ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و رهبرانی را که مناسب می‌دانند، انتخاب کنند.

توافقنامه بن درباره‌ی ترتیبات موقت در افغانستان تا احیای مؤسسات دائمی دولتی، مورخ ۵ دسامبر ۲۰۰۱، که تحت حمایت جامعه بین‌المللی بود، واقعیات سیاسی و اجتماعی کشور و تحولات آن در طول تاریخ کشور را در نظر نگرفت و منطبق بر فرمول حکمرانی نشد که احتمال موفقیت بهتری داشته باشد. کارایی نیروهای نظامی بین‌المللی (ناتو و متحدان) در افغانستان از سال ۲۰۰۱ به شدت مورد سوال قرار گرفته است زیرا که اهداف قطعنامه شورای امنیت ۱۳۸۶ (۲۰۰۱) و دیگر حکم‌های جامعه بین‌المللی را دنبال نکرد. به ویژه، نتوانست "اقدامات لازم برای تضمین استقلال ملی، یکپارچگی و وحدت افغانستان و عدم دخالت کشورهای خارجی در امور داخلی افغانستان ... [و] مقابله با تروریسم بین‌المللی" را انجام دهد. حضور چندگانه نیروهای خارجی در افغانستان تصویری از همبستگی بین‌المللی ارائه می‌داد. با این حال، وجود چندین مرکز فرماندهی نظامی و قوانین نبردهای سختی ایجاد کرد. مانند کوزوو دو دهه پیش، ایالات متحده آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا مناطق استراتژیک حیاتی کشور را اشغال کرده، وظیفه حفاظت از شهروندان و امنیت کشور را بر عهده داشتند. دیگر کشورها تنها حضور نمادین یا تعداد محدودی از نیروها داشتند. عدم آگاهی از جغرافیا، فرهنگ و ارزش‌های مذهبی عمیق کشور به سرعت منجر به اشتباهات و نقض قوانین جنگ شد. این اشتباهات قابل اجتناب فرصت‌های طلایی برای بازگشت طالبان به افغانستان و اعلام اختیار آنها در روستاها و شهرهای جنوبی کشور فراهم آورد. فقط استرالیا آغاز به بررسی برخی از نقض‌های نیروهایش در افغانستان کرده است. اینکه آیا کشورهای دیگر نیز این راه را پیروی می‌کنند، یک سوال بزرگ است. به علاوه، مداخلات نظامی بی‌ثمر در عراق، سوریه و لیبی به خطاهای بزرگی منجر شد که باعث ضعیف شدن اعتماد به اخلاقیات کشورهای غربی شد. همچنین باید تأکید شود که نزدیکی جغرافیایی عامل بسیار مهمی در تعیین برنده در هر نزاع آینده حداقل برای آیندهٔ قابل پیش‌بینی است.

حضور مدنی بین‌المللی دوجانبه و چندجانبه به سختی به تعهدات خود براساس قطعنامه‌های گسترده‌تر شورای امنیت و اهداف ویژه‌ی نهادها یا کشورها پاسخ داد. پرسش‌های معقولی درباره‌ی کارایی آنها وجود دارد. بی‌کفایتی، فساد، ناتوانی و حتی نادانی کارهای آنها را ناقص کرده بود. پیمانکاران آنچه که می‌خواستند به افغانستان می‌آوردند و می‌بردند. به دلیل ناامنی که به نظر می‌رسد توسط شبکه‌های مافیایی با کمک طالبان ایجاد شده بود، نهادها قادر به انجام وظیفه‌ی حیاتی نظارت خود نبودند. بنابراین، پروژه‌ها بارها به پیمانکاران دیگر زیرمجموعه شدند که اساساً طبیعت و شفافیت کمک‌ها را کاهش داد.

افغانستان قبل از فروپاشی به جنگ و ویرانی کشور نیترال بود. بهترین عمل جامعه بین‌المللی این است که افغان‌ها را تصمیم‌گیر درباره‌ی آینده‌ی خود بگذارد، به توافق درباره‌ی ساختارهای حکمرانی کشور برسد، نسل جدیدی از رهبران جوان را شکل دهد و دوباره وضعیت نیترالیته‌ی کشور خود را بازگرداند. قدرت‌های گوناگون نباید به دنبال رقابت باشند بلکه با روح همکاری عمل کنند. تاریخ به ما خواهد گفت که افغانستان آیا مدلی از نیترالیته و همکاری بین‌المللی خواهد بود یا میدان ناخوشایند بازی بزرگ سوم در غرب و مرکز آسیا!

Dr. Saber Azam)، مقام سابق سازمان ملل متحد و نویسنده کتاب‌هایی همچون "سرایا: شاهد دیگر"، "دهان جهنم: سفری به دل جنگل‌های غرب آفریقا" و مقالات متعدد درباره وضعیت افغانستان و نیاز به اصلاح سازمان ملل متحد است [https://www.saberazam.com]. وی دیدگاه یک افغان را ارائه می‌دهد که از سال ۱۹۷۸ به بعد به دقت پیشرفت‌های افغانستان را دنبال کرده است.)

>>>   هیچ کدام از اینها که نوشتید اشتباه اول و دوم و ....در واقع اشتباهی در کار نبود تمامش جزیی از این بازی مرگبار بود که تنها نتیجه اش بدبختی ملتی بود که به سران خود اعتماد کردند و سرنوشت خود را به آنها سپردند سرانی که جز به منافع شخصی و قومی خود به هیچ چیز نمی اندیشیدند و البته آنها گناهی نداشتند اکثرا آدمهای بی سواد و بی خبر از سیاست که به راحتی فریب می خوردند این رهبران هم انتخاب مردم نبودند انتخاب همان مقامات ذکر شده بودند

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است