بخشنامه ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی، بسیاری از خانواده‌های کودکان مهاجر ازجمله افعانستانی‌های مقیم ایران را با مشکل ثبت‌نام و تحصیل مواجه کرده است. این بخشنامه که ۲۱ شهریور سال جاری، یعنی کمتر از ۱۰ روز مانده به آغاز سال تحصیلی صادر شده، به غیر نگاه تبعیض‌آمیزی که به دانش‌آموزان مهاجر دارد، آن‌ها را در معرض جا ماندن از تحصیل قرار داده است.

این بخشنامه چه می‌گوید و چرا زندگی دانش‌آموزان مهاجر را تحت‌تاثیر قرار داده است؟
بخشنامه ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی، ۲۱شهریور۱۴۰۳ توسط وزارت آموزش‌و‌پرورش ایران صادر شده‌است. فعالان حقوق کودکان مهاجر در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» می‌گویند یکی از تاثیرات صدور دیرهنگام این بخشنامه، بازماندن دانش‌آموزان از ثبت‌نام به‌دلیل پر شدن ظرفیت مدارس است. آن‌ها از اینکه این بخشنامه اجازه تحصیل در برخی رشته‌ها را به دانش‌آموزان نمی‌دهد، شوکه‌شده‌اند.

«شیوه‌نامه ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس جمهوری اسلامی ایران برای سال ۱۴۰۴-۱۴۰۳»، یک بخشنامه ۷ صفحه‌ای در ۳ فصل است. در فصل اول «کلیات»، شامل آن که اتباع باید پیش‌تر در سامانه «سهما» (سامانه هوشمند مدیریت اتباع) ثبت‌نام شده باشند توصیف شده و در فصل دوم، دستورات اجرایی و چگونگی فرایند ثبت‌نام، ازجمله زمان‌بندی ثبت‌نام تشریح شده‌است. فصل سوم آن نیز با عنوان «دستورات هماهنگی»، به هماهنگی با سایر دستگاه‌ها، ازجمله داشتن برگ سلامت پرداخته است.

بر همین اساس، زمان ثبت‌نام را بین ۱۰مرداد تا ۳۰شهریور امسال قید کرده که مشخص نیست منظور از این قید چه بوده‌است. به عبارت دیگر براساس بند ۳ زمان‌بندی اجرای ثبت‌نام، دانش‌آموزان اتباع خارجی باید ابتدا در سامانه‌ «سهما» در فاصله ۱۰ مرداد تا ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ ثبت‌نام کرده‌باشند.
همچنین براساس این بخشنامه، ثبت‌نام هر دانش‌آموزی که در این سامانه ثبت‌نام نکرده باشد ممنوع است و همین، یکی مسیرهای باز ماندن برخی کودکان از تحصیل را رقم می‌زند.

در بخش چهارم از شرایط ثبت‌نام تصریح شده «ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در هنرستان‌های شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش با رعایت سهمیه در ادارات کل آموزش‌و‌پرورش و سیاست توسعه متوازن و هدایت تحصیلی دانش‌‌آموزان است» و سپس ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی را فقط در ۱۳ رشته، در صورت وجود ظرفیت ممکن دانسته است.
براساس این بخشنامه، ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی فقط در «رشته‌ پویانمایی، سینما، نمایش، نقاشی، موسیقی و نوازندگی سازهای ایرانی، موسیقی و نوازندگی سازهای جهانی و در شاخه کاردانش رشته‌های هتلداری، نقاشی ایرانی، صحافی و جلدسازی، نوازندگی سازهای ایرانی و خارجی، آواز ایرانی و آواز جهانی» امکان‌پذیر است.
همچنین براساس این شیوه‌نامه، «پذیرش ۱۰درصد از ظرفیت هر ناحیه، شهرستان و منطقه در سایر رشته‌های شاخه‌های فنی‌ و حرفه‌ای و کاردانش در صورت وجود ظرفیت خالی در مدارس»، به دانش‌آموزان اتباع اختصاص می‌یابد.
به‌این‌ترتیب، عملا دانش‌آموزان افغانستانی حاضر در ایران که ۹۵درصد از دانش‌آموزان اتباع خارجی را تشکیل می‌دهند، با‌وجود داشتن اجازه اقامت هم نمی‌توانند در هر رشته‌ای تحصیل کنند.

مدارس می‌گویند ظرفیت پر شده، جا نداریم
«طاهره»، مادر یکی از پسران دانش‌آموز متقاضی ثبت‌نام در مقطع متوسطه دوم، به ایران‌وایر می‌گوید: «تا پیش از صدور بخشنامه به ما می‌گفتند هنوز دستورالعملی نداریم و حالا که بخشنامه آمده، به ما می‌گویند نمی‌توانیم ثبت‌نام کنیم، چون ظرفیت‌ ما پر شده است.»
«سعیده»، یکی از فعالان حقوق مهاجران در ایران با اشاره به یکی از کودکان اهل افغانستان که در شهرستان قم وضعیتش را پیگیری کرده توضیح می‌دهد: «این دانش‌آموز در شهرستان قم شش سال به مدرسه رفته و حالا امسال همان مدرسه قبلی حاضر به ثبت‌نام او نشده‌ و واقعا شرایط بد و خطرناکی است.»

این در‌حالی‌است که یکی از فعالان حقوق مهاجران در ایران به ایران‌وایر می‌گوید: «شایعه‌ای وجود دارد که ممنوعیت در همه رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش، برای جلوگیری استمرار اقامت یا مهاجرت به سایر کشورهااست.»
«مریم حیدری»، فعال حقوق کودکان و از مهاجران افغانستانی مقیم اتریش در گفتگو با ایران‌وایر، با تاکید بر اینکه «امسال رویکرد ثبت نام بیشتر از سال های قبل سخت گیرانه‌تر شده»، می‌گوید: «این دیر اعلام شدن بخشنامه به‌ویژه برای مقاطع متوسطه شرایط را بدتر کرده، زیرا دانش‌آموزان باید انتخاب رشته کنند و ظرفیت مدارس باتوجه به نوع رشته‌ها محدودتر است.»
او که اینک در زمینه آموزش اجتماعی تحصیل می‌کند، درباره سختی ثبت‌نام دانش‌آموزانی که تغییر مقطع دارند توضیح می‌دهد:‌ «از آنجایی که در تغییر مقطع کلا باید مدرسه عوض شود، مدیران در پذیرش دانش‌آموزان جدید از اتباع خیلی سخت‌تر برخورد می‌کنند.»
این فعال حقوق کودکان تاکید می‌کند: «امسال به‌نوعی تجربه تلخ دهه ۸۰ در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ دوباره در حال اتفاق افتادن است. در آن زمان در دوره آقای خاتمی و با امضای آقای عارف، بخشنامه ممنوعیت تحصیل کودکان مهاجر در تمامی مدارس ابلاغ شد و هیچ مدرسه‌ای بچه‌ها را نام‌نویسی نکردند.»
به گفته حیدری، «امسال به‌طور مستقیم اشاره نشده که نام‌نویسی نکنید، اما ظرفیت مدارس برای پذیرش دانش‌آموزان اتباع و مهاجر را محدود کردند، ضمن آنکه در سال‌های قبل هم با دیر اعلام کردن شرایط ثبت‌نام، همین موقعیت را پیش روی اتباع قرار می‌دادند.»

پسران دانش‌آموز اتباع در معرض ترک تحصیل
آنچه نگرانی خانواده‌های اهل افغانستان و فعالان حقوق کودک را در مورد این بخشنامه دوچندان کرده‌، محدود کردن تحصیل دانش‌آموزان اتباع خارجی، به‌ویژه در ۱۳ رشته هنری در مقطع متوسطه است.
طاهره، مادر یکی از دانش‌آموزان افغانستانی مقیم جنوب تهران به ایران‌وایر می‌گوید:‌ «ابتدا به ما گفتند نمی‌توانیم در فنی‌ و حرفه‌ای او را ثبت‌نام کنیم و باید به رشته نظری برود؛ اما پسرم را در رشته تجربی هم ثبت‌نام نکردند.»

سعیده، فعال حقوق‌بشر و حقوق مهاجران در ایران که پیگیر وضعیت ثبت‌نام و آموزش کودکان اهل افغانستان است، دراین‌باره به ایران‌وایر می‌گوید: «متاسفانه در این شهریور تقریبا تمامی رشته‌ها و مدارس، حتی مدارس قبلی که بچه‌ها راحت ثبت‌نام می‌شدند، به‌دلایل مختلفی ثبت‌نام نمی‌کنند. در هنرستان و فنی‌حرفه‌ای که اصلا ثبت‌نام نمی‌کنند.»

مریم حیدری که خود تجربه زندگی در ایران را هم داشته، با تاکید بر اینکه «حتی با معدل بالا هم نمی‌توان در برخی رشته‌های فنی و کاردانش به‌عنوان اتباع ثبت‌نام کرد و این کار ممنوع است»، توضیح می‌دهد: «در کوتاه‌مدت این وضعیت باعث دلسردی می‌شود، به‌ویژه پسران وقتی نمی‌توانند رشته فنی مناسبی بروند، ترک‌تحصیل می‌کنند.»
او با اشاره به این استدلال که «خیلی‌ها می‌گویند چشم‌انداز و بازار کار برای بچه‌های ایران نیز مناسب نیست»، به وضعیت پسران دانش‌آموز اهل افغانستان پرداخته می‌افزاید: «خیلی از گروه‌های مهاجرستیز همین که در ایران بازار کار مناسب نیست را بهانه بسیاری از محدودیت‌ها قرار داده‌اند. اینجاست که پسرها برای یافتن کار مناسب ترک‌تحصیل می‌کنند، اما دخترها هیچ چاره‌ای ندارند که برای ماندن در مدرسه و تن ندادن به شرایطی چون ازدواج، در هر رشته‌ای در ایران درس بخوانند.»

این در‌حالی‌است که «پیمان حقیقت‌طلب»، مدیر پژوهش‌های انجمن «دیاران» در ایران، یکی از چالش‌های تحصیلی مهاجران افغانستانی در ایران را تمرکز ۷۰درصدی کودکان و دانش‌آموزان مهاجر در مقطع ابتدایی دانسته و گفته است: «تنها ۲۰درصد از دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی در مقطع متوسطه اول و حدود ۱۰درصد، در مقطع متوسطه دوم مشغول تحصیل هستند.»
آخرین آمار اعلام شده از دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران به تفکیک پایه تحصیلی مربوط به سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ است و به‌درستی نمی‌توان میزان فارغ‌التحصیلی آن‌ها را تعیین کرد و به نظر می‌رسد همین ناهمخوانی بین علاقمندی آن‌ها و محدودیت، یکی از دلایل کاهش تعداد دانش‌آموزان اتباع خارجی در مقاطع متوسطه اول و دوم باشد.

سینا قنبرپور
نشریه ایران وایر

>>>   شنیده ام که در کشور های کفری اروپایی وقتی طفلی ۴ ساله شد والدین اش مکلف هستند تا طفل را شامل مکتب بسازند در غیر آن مواخذه میشوند ، دقت کنید گفتم طفل ، مهم نیست که این طفل کیست ، کجاییست ، چرا آمده اینجا.
و اگر احیانا" والدین طفل غیر قانونی زندگی کنند و در معرض اخراج باشند ، باز هم طفل حق دارد تا آخرین لحظه اقامت در آن بلاد کفری به مکتب برود.
همین دیزوز جناب پزشکیان در مراسم هفته وحدت سخن از با هم شدن و یک دست شدن و همکار شدن کشور های اسلامی زد و امروز طفل مسلمان غیر ایرانی پشت درب مکتب اجازو ورود ندارد.....

>>>   از ایران برین بیرون
همه ی این سیاست ها و بخشنامه ها فقط برای این هست که مهاجران افغانی خودشون ایران و ترک کنن

>>>   آنکس که اسب داشت غبارش فرو نشست
گرد سم خران شما نیز بگذرد

>>>   بله فاشیست نژادپرست که شاخ ودم ندارد ازرفتاروموضع ضد نژادی مشخصه
بایدکشورهای اروپایی هم بامهاجرین ایرانی این محدودیتهارا وضع کنن تا گوش مالی باشه واسه اینا

>>>   به دوست ایرانی
خیر برای این نیست که ما از ایران برویم برای چند دلیل دیگر است
۱,پول و باج گرفتن از نهاد های بین المللی کاری که سالهاست ایران استادش است
۲ تحت فشار قرار دادن طالبان
۳ پول بیشتر از مهاجران گرفتن
۴ انداختن همه مشکلات ایران به گردن اتباع برای فرار از مسولیت مسولیت
۵ همیشه برده نگهداشتن اتباع افغانستان ایران نیاز به نیروی کار ارزان در تمام نهاد هایش دارد چه دولتی چه شخصی حالا شد ما ببین یک پزشک یا مهندس حاضر است سر زمین ها یا ته چاهها یا زیر قنات یا در گاوداری ها کار کند جواب معلومه نهههه پس باید این جماعت بیسواد باشند تا کارگر باشد در کشور با کمترین هزینه نه بیمه ای نه خسارتی نه حقوق خوبی نه تعطیلات نه تسحیلات هیچی و هیچی نگران نباشید مسولین شما عین خودتان هستند

>>>   خطاب به دوست افغانستانی
که در جواب یک ایرانی نوشتی
شما فرض را بر این بگیر که برای این است که شما بی سواد بمانید!!! خب گس بروید در کشور خودتان و در آن جا تحصیلات کنید.. فرض بر این بگیر که ما به شما نیاز داریم و اگر نباشد کار ایرانی ها لنگ می شود، خب پس بروید و کار ما را لنگ بگذارید.. فرض کنید که دولت ایران و مردم ایران و ایران به شما محتاج می شوند.. پس از ایران بروید و ما لا چون خودتان محتاج نمایید.. و در آخر.. رابطه سیاسی با طالبان بصورت دوفاکتو می باشد و برای منافع مهاجران و انجام کارهای آنهاست و اگر رابطه با آنها قطع شود تبعات آن برای اتباع افغانستانی در ایران است و نه مردم ایران پس تحت فشار گذاشتن طالبان برای منافع اتباع هست و نه من ایرانی.. پول شما هم که ندارید ده میلیون در ماه هم به مدت ده ماه بریزید برای کارت شناسایی هوشمند به درد دولت ایران نمی خورد و هزینه نان شما هم نیست و در مورد مشکلات ایران، شما آنقدر ناچیز است هستید و مشکلات ایران بزرگ هست که باید مشکلات را گردن آمریکا ابرقدرت بیندازند که ۴۶ سال هست انداختند و نه افغانستان و مردم بدبخت آن که در حد این رقم ها نیستید

>>>   سلام برادر و خواهر خوبم اینکه چیزی جدیدی نیست از اینکه هر روز هرشب آه ناله کنی بیندیش تا چاره کنی .
طاهر

>>>   بلایی که سر پناهندگان تاجیکستانی آوردید دارید تاوانش رو می رید افغانها

>>>   عاشق اون هزاره ای هستم که چشم دیدن پشتون و تاجیک رو در مناطقشون مثل بامیان نداره بعد راجب نژادپرستی حرف میزنه

>>>   نظر دهنده آخر
چون این دو کشور دویست سال پیش از هم جدا شدن
کشورت افعانستان هست

>>>   بله اگرایران درطول بیست سال ازبه قدرت گرفتن طالبان حمایت نمیکرد اوضاع افغانستان بسی هزاربرابر بهترازاین وضع فعلی بود وحالاکه حمایتشان نتیجه داده لاجرم بامهاجرین باحقوق انسانی رفتار شود نه مثل تبعیدی ها قابل توجه ایرانیانیکه خودشان شیعه ی اهل بیت میدانن امادراخلاق ورفتارحسینی هیچ....

>>>   متآسفانه حسادت ریشه تمام این مشکلات است
حسادت به استعدادوهوش دانش اموزان ویک جمله دیگه بهترازقلم نیفته خوی برتری نژادی ایران نسبت به افغانهاعامل دیگری دراین مسئله می باشد

>>>   ایرا از به قدرت رسیدن طالبان حمایت کرد!!!
خب برادر اگر شما با آمریکا واسراییل همپیمان نمیشدید وپهپادهای اسراییلی را مجوز نمیدادید برای جاسوسی بیست سال دشمنی نمکردید الان وضعتان این نبو بدی کردید بدی دیدید تازه ما مجبور بودیم شما مجبورمان کردید چیزی که عوض داره گله نداره
تازه بری حقتان را از آمریکا وانگلیس وقطر واسراییل بگیرید واون اشرف غنی واقعا نتاسف براتان خودتانذمیدانیدذاز کجا خوردید از خودی از خودی خوردید وطندار خودتان بود که شما را به این وضع رشثسلتد بروید یقه اورا بچسبید این رو هر آدم عاقلی میداند ایران هیچ گناهی ندارد شما کثیف بازی کردید

>>>   والا بعد از جدایی دو کشور تفاوت‌های کاملا مشخص هستش کدام هوش داشتید که عقب مانده ترین کشور دردنیای شدید
آپا بله ایرانیان بر شما برتری دارند
چون بعد از جدایی دو کشور میلیونی اینجا هستید

>>>   در جواب نظر۵
پس شما هم شریک جرم موارد مذکور هستید
چرا از ایران فرار نمی‌کنند

>>>   دو میلیون پشتون از دست طالبان فرار کرده ایران
تراوشات ذهن یک هزاره

>>>   توان و استعداد ساخت کارخونه تولیدی رو در افعانستان ندارید تا ایجاد اشتغال کنید برای خودتان
کتابهای ترجمه شده یا نوشته شده توسط ایرانیان رو می برید می خونید
فیلم‌میخوای ببینید باز دوبله یا زیرنویس شده توسط ایرانیان
همین تیم فوتسال هم بخاطر مربی ایرانی بود
وقتی از ایران جدا شدید عقب مانده شدید
با ارتباط با ایرانیان می توانید پیشرفت کنید چون هوش ایرانیان زیاد هست

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است