از زمان تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱، رسانه‌ها و خبرنگاران کشور تحت فشارهای شدید قرار گرفته‌اند. طالبان با وضع مجموعه‌ای از قوانین و مقررات محدود کننده، تلاش کرده‌اند کنترل کامل بر رسانه‌ها و فعالیت‌های آنان را اعمال کنند. این محدودیت‌ها، که به تدریج شدت یافته‌اند، شامل دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای است که آزادی بیان و استقلال رسانه‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. گزارش حاضر به بررسی جدیدترین دستورالعمل‌های صادره از سوی طالبان و پیامدهای آن بر جامعه رسانه‌ای افغانستان می‌پردازد.

صدور دستورالعمل‌های جدید؛
طبق گزارش‌های دریافتی، وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان اخیراً یک دستورالعمل هشت ماده‌ای صادر کرده است که محدودیت‌های جدیدی را بر فعالیت رسانه‌ها اعمال می‌کند. این دستورالعمل، که به مسئولان برخی از رسانه‌های افغانستان ابلاغ شده، رسانه‌ها را موظف می‌کند تا برنامه‌های خود را پیش از پخش به تأیید طالبان برسانند.
در ماده چهارم این دستورالعمل، رسانه‌ها ملزم به ارائه‌ی فهرست برنامه‌ها و مهمانان خود برای تأیید به ریاست نظارت بر نشرات شده‌اند. این ماده تصریح می‌کند که «صبح هر روز فهرست برنامه‌ها و مهمانان بحث‌های سیاسی با ریاست نظارت بر نشرات شریک ساخته شود و بعد از تأیید این ریاست، برای اجرای برنامه اقدام شود.»

ممنوعیت انتقاد از طالبان؛
یکی از جنبه‌های نگران‌کننده این دستورالعمل، ممنوعیت هرگونه انتقاد از طالبان و مقامات آن است. طبق ماده پنجم این دستورالعمل، «به چالش کشیدن قوانین، پالیسی‌ها و تصامیم نظام (طالبان) و همچنان انتقاد بدون ثبوت از مسئولان‌ ممنوع می‌باشد.» این ماده به وضوح نشان می‌دهد که رسانه‌ها از آزادی لازم برای نقد سیاست‌ها و اقدامات طالبان محروم شده‌اند و هرگونه انتقاد باید با مجوز و نظارت مقامات طالبان انجام شود.

سانسور پیش از پخش برنامه‌ها؛
ماده ششم دستورالعمل طالبان رسانه‌ها را موظف می‌کند که هرگونه انتقاد یا محتوای حساسیت‌برانگیز را پیش از پخش حذف کنند. در این ماده آمده است: «اگر در برنامه‌ای از سیاست‌ها و مقام‌های این گروه انتقاد شود، مسئول رسانه، گرداننده و ویراستار برنامه‌ها مکلف هستند تا قبل از نشر برنامه، نقاط ضعف، موضوعات حساسیت‌برانگیز و انتقادهای صورت‌گرفته به امارت اسلامی (طالبان) و مسئولان آن را حذف کنند.»
این الزام به سانسور پیش از پخش، نه تنها آزادی مطبوعات را به شدت محدود می‌کند، بلکه عملاً رسانه‌ها را به ابزارهایی برای ترویج ایدئولوژی و سیاست‌های طالبان تبدیل می‌کند.

ممنوعیت پخش زنده برنامه‌های سیاسی؛
طالبان همچنین پخش زنده برنامه‌های سیاسی را از طریق رسانه‌های تصویری ممنوع کرده‌اند. طبق ماده اول دستورالعمل، «گفت‌وگوها باید ثبت شوند و نباید به‌صورت زنده باشند.» این ممنوعیت، رسانه‌ها را از برگزاری مناظره‌ها و گفت‌وگوهای زنده و بی‌واسطه محروم می‌کند و امکان دخالت و ویرایش پیش از پخش را برای مقامات طالبان فراهم می‌سازد.

کنترل بر مهمانان برنامه‌ها؛
یکی دیگر از جنبه‌های محدودکننده این دستورالعمل، نظارت بر دعوت کارشناسان به برنامه‌های رسانه‌ای است. طالبان تأکید کرده‌اند که تنها کارشناسانی که مورد تأیید آنها هستند باید در برنامه‌های رسانه‌ای حضور داشته باشند. در ماده دوم این دستورالعمل آمده است: «کارشناسان باید مطابق با فهرست جدید خواسته شوند، دعوت از کسانی که نام‌شان در این فهرست موجود نیست، ممنوع است.» همچنین در ماده سوم تصریح شده است که «برای دعوت کسی که اسم‌ آن در فهرست نیست، از ریاست نظارت بر رسانه‌ها اجازه گرفته شود.»

تهدید و برخورد با رسانه‌ها؛
طالبان در دستورالعمل جدید خود به صراحت هشدار داده‌اند که در صورت تخلف از این قوانین، مسئولان رسانه‌ها و سایر عوامل اجرایی برنامه‌ها مورد پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت. ماده هشتم این دستورالعمل بیان می‌کند که «در صورت تخلف از نکات فوق، رییس عمومی رسانه، مسئول نشر، گرداننده‌ی برنامه، ویراستار و کارشناس سیاسی متخلف شناخته می‌شوند و با آنان مطابق با اصول برخورد خواهد شد.»

افزایش فشارها و نگرانی‌ها؛
مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرده است که با صدور این دستورالعمل جدید، تعداد محدودیت‌های طالبان بر رسانه‌ها به ۲۱ مورد رسیده است. این مرکز و سایر نهادهای حمایت از آزادی بیان ابراز نگرانی کرده‌اند که این محدودیت‌ها می‌تواند منجر به تضعیف بیشتر رسانه‌های آزاد افغانستان شود و آنها را به ابزارهای پروپاگاندا و ترویج ایدئولوژی طالبان تبدیل کند.
کارشناسان رسانه‌ای افغانستان معتقدند که با اعمال این محدودیت‌ها، لایه‌های سانسور بر رسانه‌ها ضخیم‌تر می‌شود و فضایی برای نقد و بررسی مستقل و بی‌طرفانه باقی نمی‌ماند. رسانه‌ها عملاً از نقشی که باید به عنوان ناظران مستقل و منتقدان سیاست‌های دولت ایفا کنند، کنار گذاشته می‌شوند و به جای آن به ترویج‌کنندگان سیاست‌ها و برنامه‌های طالبان تبدیل می‌شوند.

پیامدهای حقوق بشری؛
این محدودیت‌ها نه تنها آزادی مطبوعات را نقض می‌کند، بلکه به طور کلی حقوق بشر را در افغانستان به خطر می‌اندازد. آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات از جمله حقوق اساسی هر فرد در یک جامعه آزاد است. طالبان با اعمال این محدودیت‌ها، مردم افغانستان را از این حقوق محروم می‌کنند و به ایجاد فضای ترس و خودسانسوری دامن می‌زنند.

مقاومت و امید به آینده؛
با وجود این فشارها، بسیاری از خبرنگاران همچنان تلاش می‌کنند تا به فعالیت‌های خود ادامه دهند. برخی از آنها از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خارج از کشور به اطلاع‌رسانی می‌پردازند و تلاش می‌کنند صدای خود را به گوش جهانیان برسانند. اگرچه این تلاش‌ها با چالش‌های بزرگی مواجه است، اما همچنان نشانه‌هایی از امید به آزادی بیان و احیای رسانه‌های مستقل در افغانستان دیده می‌شود.

نقش جامعه بین‌المللی؛
در این شرایط، نقش جامعه بین‌المللی در حمایت از روزنامه‌نگاران و رسانه‌های افغانستان بسیار حائز اهمیت است. سازمان‌های حمایت از حقوق بشر و آزادی مطبوعات باید به ارایه کمک‌های مالی، حقوقی و آموزشی به خبرنگاران افغانستانی بپردازند تا آنان بتوانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند. همچنین فشارهای دیپلماتیک بر طالبان برای پایان دادن به محدودیت‌های اعمال شده بر رسانه‌ها و رعایت حقوق بشر باید به عنوان یکی از اولویت‌های جامعه جهانی مطرح شود.

فشرده کلام؛ محدودیت‌های اخیر طالبان بر رسانه‌های افغانستان، تصویری تاریک از آینده آزادی بیان و رسانه‌های مستقل در این کشور ترسیم می‌کند. این محدودیت‌ها رسانه‌ها را از ایفای نقش حیاتی خود به عنوان ناظران مستقل و منتقدان سیاست‌های دولتی محروم می‌کند و جامعه افغانستان را از اطلاعات بی‌طرفانه و دقیق محروم می‌سازد. در چنین شرایطی، حمایت جامعه بین‌المللی از روزنامه‌نگاران افغانستانی و تلاش برای حفظ استقلال رسانه‌ها بیش از هر زمان دیگری ضروری است. تنها از طریق ایجاد فضایی آزاد برای رسانه‌ها است که می‌توان امید به احیای دمکراسی و حقوق بشر در افغانستان را زنده نگه داشت.

حامیه نادری

>>>   🌏👈 به موضوع آتش زیر خاکستر یعنی به نام های هویتی {{{ افغانستان یعنی پشتونستان برای پشتونهای پاکستانی و افغانستانی و هویت افغان یعنی پشتون/پشتوزبان افغانی و پاکستانی }}} که ازسر نو به هویت های جعل تان فکر کنید،
💥👈 ای ترکتباران/فارسیزبانان غافل!
زودتر در مورد《《《《《 اپارتاید هویتی و شناسه فردی قومیتی و جغرافیایی تان 》》》》》سخن نظر بیداری و تحلیل ها در اخبار و فضای مجازی ارائه کنید.
💥👈 همین جنجال سازان پشتونی پاکستان که فعلا در پاکستان در شورش و تظاهرات هستند آنها وابستگی خونی زبانی-قومی با پشتوزبانان و پشتونطالبان افغانستان دارند،
💯👈 برادران و خواهران ترکتبار/فارسیزبان تیزتر هوشیار و بهوش شوید که حالی از قبل به شما هشدار بیداری و دفاعی داده می شود
💥👈 برخیزید از خواب، قریب شده است که از سوی افغانپشتونطالبان و تظاهرکنندگان پشتونیستی پاکستان در خطر جانی، مالی و ملکیتی قرار می گیرید
💯👈 همزبانان/همتباران اگر زودتر به بازنگری و بازیابی هویت اصیل تباری-زبانی تان دست بکار نگردید و روی نیاورید،
💯👈 قسم یاد میکنم که از سوی گروه های لروبر پشتونی مورد تجاوز، بلعیدن قرار گرفته و هضم می شوید !؟؟

>>>   بهترین کار را می‌کند رسانه ها باید مطابق دین مبین اسلام رفتار نماید این رسانه که در افغانستان است همه ایشان از بقایای کفار است که همه ایشان مایه فساد فحشا و اعمال ضد اسلامی و ضد اخلاقی را ترویج می‌کرد مردم افغانستان این نوع رسانه ها را که از طرف کفار تغذیه می‌شود ضرورت ندارد ‌باید دهن ناپاک ایشان بسته شود دروازه فحشا در اروپا به روی شان باز است

>>>   آزادی بیانی که رسانه ها درافغانستان دارند نه در ایران وجود دارد و نه در عربستان . کوتا نوشتم که به کوتا فکران بگویم همیشه در حال انتقاد نباشید .
حبیب الله یوسف زی

>>>   🌖👈🕳 با ترفند (حذف شناسه ترکتباران/فارسیزبانان) و حیله هویتی فردی و جغرافیایی که از قومیت دیگران را پنهان داشته و عمدی بهدف اشغال و تجاوز بنام تکقومیت پشتونی {{{ افغان = پشتونی / افغان-ستان = پشتونستان }}} درج شده و بعدتر می شود....
🕳چنین اپارتاید هویتی را که حاکمین افغانپشتونی برعلیه شناخت نژادی و فرهنگ شما ترکتباران/فارسیزبانان براه انداخته است .....
🕳ای مردم فارسیزبانان/ترکتباران:
شناسه جعل و قلاده هویت پشتونی ((افغان)) را از گردن انسانی تان دور بی اندازید
🕳اکنون بخاطر حفظ امنیت سکونت ملکیت و بقای تان در مورد هویت اصیل تان دست به دست هم داده و موضوع بازنگری/بازیابی هویت/شناسه تانرا و تثبیت مستقل بودن و موجودیت تانرا آشکار و ثابت سازید
تا دیر نشود و .....

>>>   آقای یوسف زی
شما همیشه طرفدار طالبان بودی و هستی و به گمانم طالب نیز باشی بسیار خب می شود چند سوال از شما پرسید و توقع جواب داشت ؟چون دو حالت دارد یا از سر بی اطلاعی و فقر طالب شدی یا باورت این است اگر مجبوری نانت را از این راه در می آوری که گفتمانی با شما ندارم اگر اعتقاد داری به طالبان حالا هرچه که نامش را می گذارید پس از شما می پرسم امیدوارم جواب بدهید چون سوال بسیاری از مردم ماست
یک آیا طالبان قصد ندارد درب مکاتب و دانشگاه ها را به روی دختران بگشاید؟اگر جوابتان خیر است پس وقتی زنان بیمار شدند یا زایمان داشتند چه کنند در آینده پیش پزشک مرد بروند؟ من در ایران هم با تمام مشکلات مالی جراحی که داشتم حاضر نشدم مرد بالای سرم بیاید یعنی اگر ما افغانستان آمدیم محکوم به مرگیم؟
دو می دانید حاصل درس نخواندن خانمها عقب ماندن نیمی از جامعه است؟ این خسارت را در آینده چطور جبران می کنید ؟ایا مادر بی سواد توان تربیت فرزند برومند را دارد آیا می تواند او را در درسهایش کمک کند ؟
سه فکر می کنید با حذف زنان از جامعه چه مشکلاتی از مملکت حل خواهد شد؟و چه مشکلاتی در آینده به وجود خواهد اورد؟
چهار .آیا خیال می کنید این سکوت زنان همیشگی خواهد بود یا بالاخره شمارا مجبور خواهند کرد که حقشان را بدهید
پنج حذف زنان از جامعه در کدام سوره و آیه قرآن آمده ؟یا کدام کتاب معتبر دینی ما چنین چیزی را امر کرده ؟یا کجای تاریخ امده؟
شش.ایا عقل شخصی شما چنین چیزی را می پذیرد؟

>>>   اوضاع واقعا شکننده شرایط اقتصادی بحرانی هست واقعا یک انفجاری پول دست مردم نیست مردم دوران جمهوری وضعیت خوب ولی مردم خاطر نازک شده فعلا معاش ها قطع شده همسایه ها همه دیوار کشیده اصلا آمید در آینده نیست کشور ها هم به رسمیت نشناخت این شرایط ما آمید کننده است طالبان هم دست پا میزند ولی خارج از عهده‌ی طالبان هست طالبان آدم هست در حالت غرق شدند هست شنا میکند ولی شما بلد نیست وضعیت این هست

>>>   💯👈ای فارسیزبان/ترکتبار ساده لوح احمقزاییده!
این محدودیت سازی های رژیم افغانپشنونطالبان بر مردم دیگر از پدران افغانپشتونی شان به ارث مانده،
💥که ۱۳۲-سال پیش اپارتاید هویتی آغاز و عادی سازی شد و با انحصار پشتونهویت《《《 (افغان) ناقلین 》》》که قلاده افغانیت بر گردن هر فارسیزبان/ترکتبار بسته شده است،
💥در نتیجه امرور درین رژیم افغانپشتونی نفس هر فرد و مردم فارسیزبانان/ترکتباران محدودتر شده و حالی این مردم ترکتبار خوشباور میفهمند که راستی نفس شان قریب است از مجرای دو سورین شان براید !؟
💥این هم نتیجه خاموشی و بی تفاوتی در هویت افغان جعل و برده شدن و شناسه نداشتن اصیل تباری-زبانی تان !؟؟؟

>>>   طرفداری من از طالب نه از فقر است و نه از بی اطلاعی و نه حق حقوقی در طی این سالیان از آنان گرفتم که بخواهم از آنان طرفداری کنم . مسأله تحصیل بانوان افغانستان بسیار مهم است و ما هم از این وضع رضایت نداریم.
حبیب الله یوسف زی