قطعنامۀ جرگۀ عدالت قومی جنبش تحفظ پشتون در پاکستان:
1 - اگر ارتش پاکستان، طالبان(تی تی پی)، داعش و هر گروه مسلح دیگر تا دو ماه مناطق پشتون نشین را ترک نکنند، قوم پشتون به پا می خیزند و آنها را با زور از مناطق شان اخراج می کنند.
2 – یک ارتش ملی پشتون ها تشکیل خواهد شد. هر حزب و هر ولسوالی سه، سه هزار جوان غیرمسلح را به این ارتش ملی می دهند. این ارتش از وطن پشتون ها محافظت می کند.
3 - جرگه فیصله کرد که رفت و آمد میان دو طرف دیورند و تجارت در این مسیر این خط و میان دو طرف آزاد و بدون پاسپورت و ویزا باشد.
4 - ممنوعیت ها بر جنبش تحفظ پشتون(پی تی ام) باید برداشته شود.
5 - پشتون ها در سایر ایالات مورد تبعیض قرار نگیرند.
6 – قیمت هر یونت برق در مناطق قبایلی مجانی و در سایر مناطق خیبر پشتونخوا پنج کلدار پاکستانی باشد.(قیمت هر یونت برق شصت کلدار پاکستانی است)
7 – پول های اضافی برق را که بیشتراز پنج کلدار از مردم ایالت خیبر پشتونخوا گرفته شده و به دیگر ایالت ها داده شده است باید هر چه سریعتر این پول ها که قرض پشتوخوا است را به مردم پشتونخوا پرداخت شود.
8 – شناخت کارت یا شناسنامه های مسدود شده پشتون ها باید باز شود.
9 - یک کمیته را جرگه تشکیل میدهد تا دوسیه های(پرونده ها) ناپدید شدگان عمدی و جبری(ناپدید شدگان پشتون هادر پاکستان) و موضوع شهدا را در داخل پاکستان و هم چنان در سازمان ملل متحد و دادگاه کیفری بین المللی ارائه و تعقیب کند. همچنین کمیته ویژه ای از وکلا برای بازگرداندن افراد گم شده و زمین های غصب و مصادره شده ساخته می شود.
10 – امکانات و وسایل پشتون ها در اختیار پشتون ها باید باشد. آن وسایل و امکانات مناطق پشتون که به ضرر است باید مسدود شود. معلومات و اطلاعات در این مورد توسط یک کمیتۀ تعیین شده و موظف تهیه می شود.
11 - پشتون ها دیگر به کسی باج نمیدهند و اگر کسی آنها را مجبور کند جرگه با آنها برخورد می کند.
12 - وعده های کمک به مناطق قبایلی باید عملی شود.
13 - ارتش نباید در امور حقوقی دخالت کند.
14 - سنت دختر دادن در بدل بد، به پایان رسیده است. هیچ دختری به عنوان انتقام قتل یک مرد قاتل داده نمی شود.
15 - جرگه برای حل منازعات مذهبی و قومی اقدام می کند.
16 - تمامی زندانیان سیاسی باید فورا آزاد شوند.
17 - از علی وزیر تا آخرین کسی که دستگیر شده است و تمام اعضای بازداشت شدۀ جرگه باید فوراً آزاد شوند. اگر بعد از این یکی از اعضای جرگه دستگیر شود یا مشکل مشابه ایجاد شود، جرگه در مورد آن، فیصلۀ بسیار سخت دیگر خواهد کرد.
18 - برای شناسایی عاملان حمله بر شرکت کنندگان جرگه و اجرای عدالت برای خانواده های شهدا اقدام عملی صورت می گیرد.
19 - خانواده های آواره که می خواهند به مناطق خود بازگردند، جرگه آنها را به خانه ها و روستاهای شان منتقل می سازد.
20 – هشتاد نفر بزرگان از میان اعضای جرگه برای تطبیق و اجرایی ساختن فیصله های جرگه تعیین می شوند.
21 - از طالبان افغانستان به نرمی خواسته می شود تا درهای تعلیم و تحصیل را برای دختران باز کنند.

در قطعنامۀ جرگۀ عدالت قومی جنبش تحفظ پشتون یا پی تی ام برهبری منظور پشتین که توسط او این قطعنامه خوانده شد، هیچ بند و شماره ای در مورد اعمار و گسترش مکتب و دانشگاه برای خیبر پشتونخوا و به خصوص در مناطق قبایلی پاکستان و خاصتاً برای دختران گنجانیده نشده بود. بر خلاف، از توزیع برق مفت به مناطق قبایلی گفته شد و از بازپرداخت پول های اضافی هر یونت برق که تا حالا شصت کلدار به مردم به فروش میرسید.
در قطعنامۀ چرگۀ عدالت قومی جنبش تحفظ پشتون هیچ اشاره ای به تشکیل لوی افغانستان و یا لوی پشتونستان نشد.
در قطعنامه جرگه عدالت قومی جنبش تحفظ پشتون خط دیورند، خط فرضی گفته نشد و از عدم رسمیت خط دیورند سخن نرفت. تنها به رفت و آمد و تجارت آزاد میان دو طرف تاکید گردید.
اشاره و تذکر یک بند قطع نامه در مورد باز شدن مکاتب برای دختران در افغانستان که آنهم در بخش های پایانی قطع نامه آورده شده بود، بسیار ضعیف، بی رمق و دل نادل ارائه شد.
قطعنامۀ جرگۀ عدالت قومی جنبش تحفظ پشتون که قبل از جنبش مذکور ناسیونالیزم پشتون وطن خودمان را به وجد آورده بود و انتظار بسیار زیادی از آن داشتند، برای آنها از کرزی تا اشرف غنی با حمدالله محب و فضلی و اتمر و داودزی و شمار زیاد دیگر ناامید کننده بود. این ها که در افغانستان در برابر جنبش و حرکت اسلامی طالبان شکست خوردند، احساس می کردند و امید وار بودند که این شکست را جنبش ناسیونالیزم تحفظ پشتون پاکستان جبران کند و قدرت و پیروزی این جنبش بتواند میزان پیروزی و برگشت دوبارۀ آنها را به قدرت بسیار بالا ببرد.
نکتۀ بسیار قابل توجه و مهم در مورد قطعنامۀ جرگۀ عدالت قومی جنبش تحفظ پشتون، عملی شدن و اجرایی شدن آن است. بسیاری از تحقق این خواسته ها نه در دست جنبش تحفظ پشتون که در دست دولت پاکستان است.

آیا دولت پاکستان و ارتش پاکستان مفاد قطعنامه و بندهای آنرا عملی خواهد ساخت؟
اگر دولت پاکستان و ارتش این کشور مطالبات جنبش تحفظ پشتون را عملی نکند، آیا این جنبش به گزینۀ شورش و قیام مسلحانه و جنگ در برابر دولت و ارتش پاکستان متوسل خواهد شد؟
مشکل دیگر جنبش تحفظ پشتون که در قطعنامه نیز به وضوح انعکاس داشت، تحریک طالبان پاکستان یا تی تی پی است. در قطعنامه از تی تی پی و البته سایر گروه های مسلح به شمول داعش و هم چنان از ازتش یا فوج پاکستان خواسته شد که مناطق پشتون ها را ترک بگویند. اگر نیروها و قطعات ارتش پاکستان در مناطق پشتون بیشتر متشکل از پنجابی ها باشد، تی تی پی که از پشتون های مناطق پشتون است.
نکتۀ روشن آن است که تی تی پی به خواست جنبش تحفظ پشتون تن نخواهد داد و بر خلاف، تی تی پی از این وضعیت سود خواهد برد. حتی اگر ارتش پاکستان مناطق قبایلی و سایر مناطق خیبر پشتونخوا را ترک کند، احتمال بیشتر این خواهد بود که تی تی پی بر این مناطق فرمان روایی خواهد کرد، نه جنبش تحفظ پشتون.
آیا جنبش تحفظ پشتون حاضر است و یا اراده و ظرفیت این را دارد تا با تی تی پی بر سر کنترل و مدیریت جامعۀ پشتون در مناطق قبایلی و خیبر پشتونخوا بجنگد؟
البته دولت و ارتش پاکستان به تمام مواد قطعنامۀ جرگۀ قومی جنبش تحفظ پشتون، نه نخواهد گفت و شماری از بند ها و مطالب این قطعنامه قابل مذاکره و توافق است. اما به نظر میرسد که قطعنامه از اینکه جنبش تحفظ پشتون و رهبر آن منظور پشتین با شعار جدایی طلبی و مطالبات غیر عملی در مغایرت با حاکمیت و تمامیت ارضی پاکستان وارد میدان نشد، خاطر اسلام آباد را آسوده ساخت.
نکتۀ دیگری که دولت و ارتش پاکستان در برابر جنبش تحفظ پشتون می تواند به آن امید وار باشد و مورد استفاده قرار دهد، برخورد و دشمنی این جنبش با تی تی پی و گروه های دینی جامعۀ پشتون پاکستان است. همانگونه که جریان و جنبش اسلامی بر ناسیونالیزم پشتون در افغانستان چیره شد، تکرار این سناریو در پاکستان نیز ممکن و متصور است. یا کم از کم دولت و ارتش پاکستان خواهد توانست در بازی های که برای مهار و مدیریت چالش هر کدام این گروه ها انجام میدهد، موفق باشد و خطر بحران را به حد اقل برساند.
با وجود تمامی این احتمالات و حدس و گمان های که مطرح و ارائه می شود، نمیتوان مسیر حوادث و تحولات را به خوبی تشخیص داد و پیش بینی کرد.
دیدگاه، برداشت و ارزیابی شما چیست؟

محمد اکرام اندیشمند