اینک از درگذشت فقید استاد علام محمد عطایی ۲۱ سال میگذرد ولی نام اش بین دوستان و‌ آشنایان اش به ویزه هنردوستان موسیقی همچنان زنده است.
هنگامی که سخن از رباب به میان می آید، بیگمان در قطار استادانی چون مرحوم استاد محمد عمر، استاد رحیم و استاد کریم خوشنوار سخن از هنرمند پر آوازه هرات استاد غلام محمد عطایی به میان میآید. همانگونه که رباب از نام این هنرمند گسست ناپذیر بود، هستی هنری او نیز از رباب نوازی و رباب سازی جدایی نداشت.
او در جاودانگی رباب در سرزمین ما این هنرمند زبر دست کوشش های شایانی نموده است.

استاد عطایی گویا سرنوشت به او فرمان داده بود، تا سینه اش کنجینه ای سرشار از هنر نوختن و ساختن رباب باشد.
استاد غلام محمد عطایی درسال 1327 خورشیدی در یک دهکده ای خوش آب و هوا بنام (کارته) در ولایت هرات دیده بجهان گشود. او آموزش رباب را در کودکی نزد کریم خوشنواز در هرات آغاز نمود، پس از مدت کوتاهی توانایی و زبر دستی انباشته های آموزشی اش به او انگیزه نواختن نخستین پارچه رباب را در یکی از جشنواره های شهر هرات داد.
بعد از این جشنواره استاد عطایی در همه گردهمایی های هنری جوانان و نوجوانان در هرات شرکت می جست و با نواختن پارچه های دل انگیز رباب شوری در کناره های هریوا بپا میکرد.

دلدادگی به هنر و دلبستگی به رباب انگیزه آنرا به اقای عطایی داد تا درسال 1342 شهر هنر پرور هرات را مدتی ترک و برای دیدار استاد محمد عمر به کابل بشتابد و از هنرش بهره ای بگیرد. استاد غلام محمد عطایی در کنار آشنایی با هنرمندان پیشرو مانند عبدالوهاب مددی و استاد محمد عمر با هنرمندان زیر دستی دیگری به نام ماما غلام حیدر هراتی آشنا شد، که از هنر گرانمایه شان بهره ای افزونی گرفت.
او نه تنها در گوشه و کنار افغانستان، بلکه در خیلی از کشورهای جهان مانند ایران، ترکیه، آلمان، پولند، هالند در شهر امستردام و فرانسه در پاریس، اشتراسبورگ شهکار هایش را در هنر رباب نوازی به هنر دوستان پیشکش نموده است. استاد عطایی در کنار نواختن رباب در هنر ساختن رباب، دوتار و تنبور توانایی به سزایی داشت و شاگردان زیادی در این دو شاخه ای هنری در کابل و هرات پرورانده است.
از شهکار های او می توان از شام هرات (تمنا) نام برد، مرگ استاد محمد عمر، کاروان، مرگ انصاری و همچنین سی دسی های زیادی به هنر دوستانش پیشکش نمود.

عطایی شخصیتی بود با گذشت و مهربان، به وطن و هنرمندان اش عشق می وزرید، همشیه لب پرخنده ای داشت. استاد عطایی بیش از 7 سال را در هالند زندگی کرد و چندین بار در تلویزیون هالند رباب نواخت و چندین مصاحبه با روزنامه های هالند انجام داد. استاد عطایی پس از چندین سال آوارگی در اخیر ماه مارچ 2002 به سوی کابل و از آنجا بسوی زادگاهش هرات شتافت، خانه اش که در اثر جنگ ها ویران شده بود، باز سازی نمود، هنوز ساختمان خانه اش به پایان نرسیده بود، که مرگ به او امان نداد و در روز یکشنبه 29 ماه جون 2003 خورشیدی به سن 55 سالگی درگذشت و آرزوی پاکش را به خاک سپرد.

مردن نا بهنگام او فامیلش، دوستان و هنرمندان را به سوک نشاند. از استاد عطایی چهار پسر و یک دختر بجامانده است دو پسر جوانش یکی به رباب و دیگری به تبله آشنایی خوبی دارند. استاد عطایی به دوستانش گفته بود با هجوم نیروهای شوروی سابق آغاز نابودی هنر در افغانستان شکل گرفت و در زمان طالبان به اوج خود رسید، او زندگی پر از زحمت و مشقت را در شوروی و بعدا در هالند در مهاجرت سپری نموده، دوری وطن و خانواده اش او را به شدت رنج می داد.
غلام محمد عطایی آنقدر خنده روی بود، که کسی به ندرت میتوانست او را عصبی نماید.

محمود منجم زاده