روسیه در تازه‌ترین موضع‌گیری، با وجود نگرانی از حضور گسترده گروه‌های تروریستی در افغانستان، طالبان را شریک بالقوه خود در مبارزه با تروریسم معرفی کرده است؛ اما پرسش اصلی اینجا است که آیا طالبان با ساختار متزلزل و پیوندهای ایدیولوژیک با همین گروه‌ها، واقعاً قادر است منافع امنیتی مسکو را تأمین کند؟

سرگئی شایگو، دبیر شورای امنیت روسیه، به‌تازگی اعلام کرده است که بیش از ۲۳ هزار جنگجوی گروه‌های تروریستی بین‌المللی در افغانستان حضور دارند. او در مقاله‌ای در روزنامه «راسیسکایا گازیتا» همچنین نوشته است که ۲۰ گروه تروریستی در افغانستان مستقر هستند. شایگو بیشترین نگرانی خود را از فعالیت داعش شاخه خراسان عنوان کرده است؛ گروهی که اردوگاه‌های آموزشی و پایگاه‌های پشتیبانی در شرق، شمال و شمال‌شرق افغانستان دارد.
شایگو در بخش دیگری از این مقاله، ضمن حمایت از عملکرد طالبان در مبارزه با تروریسم، نوشته است که این گروه در حد توان خود اقداماتی برای مقابله با تروریسم انجام می‌دهد و به‌طور منظم جنگجویان داعش را از بین می‌برد. با این حال، او معتقد است که اگر تحریم‌ کشورهای غربی علیه طالبان نبود، این مبارزه مؤثرتر می‌شد.

روسیه بارها نسبت به حضور تروریست‌ها در افغانستان که به باور مسکو دست سرویس‌های اطلاعاتی غربی در آن دخیل است، ابراز نگرانی کرده است. با این حال، مسکو طالبان را شریک مناسبی برای مبارزه با تروریسم می‌داند. این اعتماد تا جایی پیش رفته که روسیه پس از حذف نام طالبان از فهرست گروه‌های ممنوعه، با اعطای شناسایی رسمی به این گروه، معتقد است مسیر همکاری هموارتر و مؤثرتر خواهد شد، اما پرسش مهم این است: آیا طالبان توانایی مبارزه با تروریسم به نیابت از مسکو را دارد؟

تروریسم؛ توجیه مسکو برای نفوذ در افغانستان؛
اظهارنظرهای مقامات روسی از زمان بازگشت طالبان به قدرت، عمدتاً حول محور «تروریسم» و «مبارزه با مواد مخدر» بوده است. برای روس‌ها، تروریسم توجیهی برای عادی‌سازی روابط با طالبان در وهله نخست و نفوذ در افغانستان در گام بعدی است. مسکو با برجسته‌سازی تهدید تروریسم، طالبان را به‌عنوان کارت ورود به بازی افغانستان معرفی می‌کند. از سوی دیگر، نشان دادن طالبان به‌عنوان متحدی خوب در مبارزه با تروریسم و ستایش عملکرد این گروه، دست طالبان را برای هرگونه اقدام حساسیت‌برانگیز علیه مسکو کوتاه می‌کند. از نظر کرملین، اعتبار بخشیدن به طالبان در مبارزه با تروریسم، هزینه کمتری دارد.
با این حال، این سخاوتمندی مسکو پرسشی جدی را مطرح می‌کند: آیا طالبان می‌تواند حافظ منافع روسیه در مبارزه با تروریسم در افغانستان باشد؟

یکی از نگرانی‌ها و هشدارهای اصلی جهانی پس از بازگشت طالبان به قدرت، تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه گروه‌های تروریستی بود. هرچند طالبان حضور این گروه‌ها و خطرات ناشی از آن را رد می‌کند، اما گزارش‌های نهادهای بین‌المللی حاکی از فعالیت و استقرار حضور گروه‌های تروریستی منطقه‌ای در افغانستان است. این گزارش‌ها در حالی منتشر و به‌روزرسانی می‌شوند که اخیراً برخی ناظران از انتقال جنگجویان گروه‌های افراطی از سوریه به افغانستان هشدار داده‌اند. شایگو نیز از وجود ۲۳ هزار جنگجوی گروه‌های مختلف تروریستی در افغانستان خبر داده است. این آمار نشان می‌دهد که مسأله‌ تروریسم در افغانستان وارد مرحله‌ای تازه و پیچیده‌تر شده است.

طالبان که خود ریشه ایدئولوژیک مشترک با همین گروه‌ها دارد، اکنون به‌عنوان حاکمان یک کشور تغییر کاربری داده‌، اما این تغییر به معنای قطع کامل روابط با این گروه‌ها یا با پیشینه خود نیست. بخش زیادی از بدنه طالبان، برخلاف سطح رهبری که به دنبال تعامل با جهان از طریق دیپلماسی هستند، هنوز سودای جنگ و جهاد در سر دارد. از سوی دیگر، اتحادها و ائتلاف‌هایی که در مسیر پیروزی طالبان نقش داشته‌اند، اکنون مانعی جدی برای مقابله با این گروه‌ها یا دست‌کم مدیریت آن‌ها محسوب می‌شوند. این در حالی است که طالبان هنوز ثبات لازم را به‌عنوان یک حکومت ندارد و همچنان با مشکلات داخلی و چالش‌های بیرونی مواجه‌ است.

افغانستان همواره از تهدید مداوم تروریسم رنج برده است؛ تهدیدی که برون‌رفت از آن را پیچیده و دشوار کرده است. در این میان، طالبان نمی‌تواند به‌تنهایی با تروریسم مقابله کند. حضور گروه‌های مختلف و موقعیت ژئوپلیتیکی افغانستان، حل تک‌بعدی این مسأله را دشوار کرده است. تروریسم همچنین روابط خارجی طالبان با کشورهای منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. کشورهایی که شاید به دلایلی شروع به ترمیم روابط با کابل کرده‌اند، اما چهار سال اخیر نشان داده که سایه نگرانی از تروریسم بر تعمیق روابط و شناسایی طالبان سنگینی می‌کند. در واقع، تقویت جایگاه منطقه‌ای و جهانی طالبان به جلب اعتماد کشورهای همسایه بستگی دارد. شاید به همین دلیل است که شایگو در مقاله جدید خود از ضرورت تشکیل «گروه تماس» در سازمان همکاری شانگهای برای رسیدگی به موضوع افغانستان سخن گفته است.

بنابراین، صرفاً جلوه دادن طالبان به‌عنوان متحدانی خوب در مبارزه با تروریسم، نمی‌تواند پاسخگوی نگرانی‌های امنیتی مسکو باشد. طالبان باید هم‌زمان در چند جبهه بجنگد تا بتواند امتیازی را که مسکو به آن اعطا کرده، پاسخ دهد.

سمیرا محمدی
ایراف

>>>   تا نیاز است و به کار است نوازش بیند

>>>   داعش ، القاعده و طالبان همانند جیش محمد و طالبان پاکستانی و طالبان اویغور و طالبان اوزبیکستانی و طالبان چچنی و طالبان ترکمنستانی و طالبان ایرانی و لشکر طیبه و امثالهم همه روبات هایی هستند در دست استخبارات جهانی و منطقوی که با فشار یک دکمه از تحرک باز میملنند و با فشار یک دکمه به تحرک می افتند ، پس نیاز نیست روی روبات ها بحث کرد بلکه بحث اصلی باید روی نیات صاحبان این روبات ها متمرکز شود.
مصروفیت کشور های دخیل در قضایای جهانی مانند اوکراین و ایران و شرق میانه فرصت عرض وجود به روبات های نیابتی داده تا که در میدان خالی جولان بدهند اما این وضعیت ادامه پیدا نمیکند ، با تغیر معادلات جهانی شکل و شمایل و اهداف این روبات ها هم تغیر میکند و آنگاه خواهیم دید که چه ریش ها به باد میرود و چه دستار ها بر خاک.